Beysenbi, 19 Qyrkýiek 2024
Áne, kórding be? 1935 6 pikir 28 Qazan, 2023 saghat 18:34

Smayylov myrza, «Eski Qazaqstangha» qashanghy elendey beresiz?

Býgingi apatqa, ertengi Azaly kýnge tikeley jauapty eki adam bar. Birinshisi – әriyne, «ArsellorMittal» kompaniyasynyng basshysy Lakshmy Mittal. Ayyby odan mysqalday kem emes ekinshi kisimiz – Premier-ministr Álihan Smayylov.

Búlay deuimizding birneshe sebebi bar. Onyng keybirin Mәjilis deputattary Ermúrat Bәpy men Abzal Qúspan ózderining Feyzbuk әleumettik jelisindegi paraqshalaryna jazghan eken.

«Qaraghandy shahtasynda QAZA TAPQANDAR SANY 40 ADAMGhA JETUI MÝMKIN...» – deydi Ermúrat Bәpiy.

«Ázirge, saghat 13:40-qa 21 adamnyng ólimi anyqtaldy.

Qúday saqtasyn! Biraq, ókinishke qaray, kezinde Núrsúltan Nazarbaevtyng tikeley núsqauymen Mittaldyng jeke menshigine berilgen «ArselorMittal Temirtau» (AMT) kompaniyasyna qarasty Kostenko shahtasynda bolghan apattan 200-den astam kenshi jer astynda qaldy degen habar keldi. Oqigha basynda qútqaru operasiyasymen ainalysyp jýrgen jigitterding habaryna qaraghanda, órtting arghy jaghynda, tereng zaboyda qalghan 30-gha juyq adamdy qútqaru mýmkindigi azayghan siyaqty... Qazirding ózinde qaza tarqandar sany 11 adamgha jetti.

Qazaqstan metallurgiyasynyng flagmany atalghan «Qarmetkombinatty» Mittaldyng menshiginen keri qaytaryp alu mәselesi osydan birer ay búryn – kezekti adamdar ólimine әkelgen apattan keyin qozghalghan edi. Mine, Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Mәjilisinde biraz deputat kótergen osy talapqa Ýkimet atýsti qarap, «AMT-ny» kimge beremiz dep, yrghalyp-jyrghalyp jýrgende kezekti apat boldy!

Álihan Smayylov myrza, tehnika qauipsizdigin qapersiz qaldyryp, Qaraghandy kenshilerining bauday qyryluyna jol bergen, jeke esebine týser milliardtar quyp ketken Mittaldan «Karmetti» qaytaryp alugha ne kedergi? Siz әli kýnge deyin «eski Qazaqstan» jaqqa elendeudi qoyyp, Qazaqstan halqyna qaray qashan bas búrasyz?

«Amanat» partiyasynyng Parlamenttegi fraksiyasy (Elnúr Beysenbaev myrza), saylauda jenip shyqqan partiya retinde 8-shi shaqyrylymnyng alghashqy sessiyasynda «amanattyqtar» úsynghan premier-ministrden «Karmettin» menshik iyesin jedel ózgertu prosessin bastaudy talap etudi súraymyn!

SPRAVKA:
Dannaya situasiya nabludaetsya s 1995 goda: v noyabre 1995 goda v shahte iymeny Lenina v Shahtinske proizoshel vzryv metana – pogibly 13 gornyakov; v noyabre 1998 goda v toy je shahte proizoshel vzryv gaza – pogiblo 3 chelovek; v dekabre 2004 goda v shahte «Shahtinskaya» proizoshel vzryv gaza v lave – pogiblo 23 cheloveka; v sentyabre 2006 goda na shahte iymeny Lenina proizoshel vzryv pry zamene trub – pogib 41 chelovek; v yanvare 2008 goda v shahte «Abayskaya» proizoshel vzryv – pogibly 30 chelovek; v noyabre 2021 goda na shahte Abayskaya proizoshel vnezapnyy vybros metana y uglya – pogiblo 6 chelovek; v iine 2022 goda na obektah kompaniy AMT pogiblo pyati ludey za nedelu; 17 avgusta 2023 goda proizoshel pojar v shahte Kazahstanskaya – pogiblo 4 cheloveka;» – dep jazdy Ermúrat Bәpy Fb-paraqshasyna.

Deputat Abzal Qúspannyng bolsa:

«Týndegi apatta qaza bolghan shahterlardyng otbasy men jaqyndaryna taghy da qayghyryp kónil aitamyz...

Býgindikke qinalsam da bir emes, birneshe BAQ ókiline súhbat beruge, birqatarynan bas tartugha tura keldi. Aytar negizgi oilarym әzirge tómendegishe.

Ózekti órteytini – songhy jyldary «ArsellorMittalTemirtau» óndiris oshaqtarynda bolghan qayghyly oqighalar tizbegi kóbeydi.

Osy uaqytqa deyin «ArsellorMittalTemirtaugha» qarasty ken oryndarynda bolghan apattan 100-den asa adam qaza tapqan, 150-den asa adam týrli dengeydegi jaraqat alghan. Onyng ishinde jaraqatynyng auyrlyghynan mýgedek bolyp qalyp, enbekke jaramdylyq qabiletinen airylghandary da bar. Byltyr bir aptanyng ishinde bes júmysshy qaza bolghany esimizde. Biyl tamyz aiynda «Kazahstanskaya» shahtasynda bolghan órt saldarynan 4 adam baqilyq boldy.

Osynday kezde Ýkimet qayda qarap otyr degen súraq tuyndauy zandy.

Sarapshylardyng aituynsha, búl apattardyng barlyghy óndiristik qauipsizdik erejelerin saqtamaudan tuyndaghan. Búl turaly kompaniyagha memleket tarapynan talay audit jýrgizilip, monitoring jasaldy, kompaniya basshylyghyna talay eskertu jasaldy, aiyppúldar salyndy.

Tamyz aiyndaghy apattan song Preziydent atyshuly kompaniyanyng ornyna basqa investor tabu turaly Ýkimetke tapsyrma bergen. Týndegi apattan song «ArsellorMittalTemirtau» kompaniyasymen investisiyalyq kelisimdi búzu turaly sheshim qabyldandy. Búl kópshilikting kópten kýtken janalyghy bolghanymen, múnday sheshim bir kýnde qabyldanbaydy, sebebi onyng qúqyqtyq astary kóp. Shamasy, byltyrdan beri jýrgizilgen tekseruler men birneshe aidan bergi kelissózderding nәtiyjesi osyghan әkeldi.

Osy tústa eskeretin birneshe mәsele bar. «ArsellorMittaldyn» ornyna kim keledi? Otandyq investor bolsa, qúba-qúp. Ekinshi mәsele – kompaniyagha qarasty ken oryndaryna tolyq tekseru jýrgizip, enbek qauipsizdigin qamtamasyz etu kerek. Memleket ýshin azamattardyng ómiri men qauipsizdigi eng birinshi kezekte túrghan mәsele. Búl rette Preziydentting apat ornyna dereu jetip, bar jaghdaygha ózi qanyghyp, naqty aqparatty aluy, shúghyl sheshim qabyldauy – qúptarlyq.

Taghy bir mәsele – memleketting halyqaralyq biznes-qauymdastyq aldyndaghy investisiyalyq bet-beynesin saqtap qalu, Qazaqstannyng ekonomikasyna qarjysyn salugha dayyn, óz isine adal sheteldik investorlardy tartu.

Búghan deyin «ArsellorMittal» ken oryndaryndaghy óndiris qauipsizdigin saqtaugha qatysty, jergilikti halyqtyng densaulyghyna tiygizgen ziyan men qorshaghan ortany lastaudy azaytugha qatysty berilgen shaghymdar men eskertulerdi dúrys oryndaghan joq. Múny dәleldeytin aighaq jetkilikti. Sonda da onymen kelisim-shartty birjaqty týrde búzu halyqaralyq dengeydegi janjalgha aparmauyn qadaghalau kerek. Keshe ghana qamaugha alynghan eks-ministrding isinen belgili: sheteldik kәsipker Statiymen bolghan sotta Qazaqstan milliardaghan shyghyngha batty, biraq sonda da jeniliske úshyrady. Yaghni, memleket mýddesin kim qalay qorghaydy degen mәseleni mayshammen qarau kerek.

Búl orayda, Preziydentting kәsiby biliktiligi, halyqaralyq arenadaghy tәjiriybesi men bedeli kómek bolary sózsiz», – dep jazdy feysbuk jelisindegi paraqshasyna.

Sonymen, «ArsellorMittal» memleket menshigine qaytarylatyn boldy. Smayylov she, otstavkagha kete me? Álde, «ózi jarylyp ketken» shahtany sottaymyz ba?

Abai.kz

6 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2384