بۇگىنگى اپاتقا، ەرتەڭگى ازالى كۇنگە تىكەلەي جاۋاپتى ەكى ادام بار. ءبىرىنشىسى – ارينە، «ارسەللورميتتال» كومپانياسىنىڭ باسشىسى لاكشمي ميتتال. ايىبى ودان مىسقالداي كەم ەمەس ەكىنشى كىسىمىز – پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆ.

بۇلاي دەۋىمىزدىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. ونىڭ كەيبىرىن ءماجىلىس دەپۋتاتتارى ەرمۇرات ءباپي مەن ابزال قۇسپان وزدەرىنىڭ فەيزبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى پاراقشالارىنا جازعان ەكەن.

«قاراعاندى شاحتاسىندا قازا تاپقاندار سانى 40 ادامعا جەتۋى مۇمكىن...» – دەيدى ەرمۇرات ءباپي.

«ازىرگە، ساعات 13:40-قا 21 ادامنىڭ ءولىمى انىقتالدى.

قۇداي ساقتاسىن! بىراق، وكىنىشكە قاراي، كەزىندە نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تىكەلەي نۇسقاۋىمەن ميتتالدىڭ جەكە مەنشىگىنە بەرىلگەن «ارسەلورميتتال تەميرتاۋ» (امت) كومپانياسىنا قاراستى كوستەنكو شاحتاسىندا بولعان اپاتتان 200-دەن استام كەنشى جەر استىندا قالدى دەگەن حابار كەلدى. وقيعا باسىندا قۇتقارۋ وپەراتسياسىمەن اينالىسىپ جۇرگەن جىگىتتەردىڭ حابارىنا قاراعاندا، ءورتتىڭ ارعى جاعىندا، تەرەڭ زابويدا قالعان 30-عا جۋىق ادامدى قۇتقارۋ مۇمكىندىگى ازايعان سياقتى... قازىردىڭ وزىندە قازا تارقاندار سانى 11 ادامعا جەتتى.

قازاقستان مەتاللۋرگياسىنىڭ فلاگمانى اتالعان «قارمەتكومبيناتتى» ميتتالدىڭ مەنشىگىنەن كەرى قايتارىپ الۋ ماسەلەسى وسىدان بىرەر اي بۇرىن – كەزەكتى ادامدار ولىمىنە اكەلگەن اپاتتان كەيىن قوزعالعان ەدى. مىنە، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ ماجىلىسىندە ءبىراز دەپۋتات كوتەرگەن وسى تالاپقا ۇكىمەت ءاتۇستى قاراپ، «امت-نى» كىمگە بەرەمىز دەپ، ىرعالىپ-جىرعالىپ جۇرگەندە كەزەكتى اپات بولدى!

ءاليحان سمايىلوۆ مىرزا، تەحنيكا قاۋىپسىزدىگىن قاپەرسىز قالدىرىپ، قاراعاندى كەنشىلەرىنىڭ باۋداي قىرىلۋىنا جول بەرگەن، جەكە ەسەبىنە تۇسەر ميللياردتار قۋىپ كەتكەن ميتتالدان «كارمەتتى» قايتارىپ الۋعا نە كەدەرگى؟ ءسىز ءالى كۇنگە دەيىن «ەسكى قازاقستان» جاققا ەلەڭدەۋدى قويىپ، قازاقستان حالقىنا قاراي قاشان باس بۇراسىز؟

«امانات» پارتياسىنىڭ پارلامەنتتەگى فراكتسياسى (ەلنۇر بەيسەنباەۆ مىرزا), سايلاۋدا جەڭىپ شىققان پارتيا رەتىندە 8-ءشى شاقىرىلىمنىڭ العاشقى سەسسياسىندا «اماناتتىقتار» ۇسىنعان پرەمەر-مينيستردەن «كارمەتتىڭ» مەنشىك يەسىن جەدەل وزگەرتۋ پروتسەسسىن باستاۋدى تالاپ ەتۋدى سۇرايمىن!

سپراۆكا:
داننايا سيتۋاتسيا نابليۋداەتسيا س 1995 گودا: ۆ نويابرە 1995 گودا ۆ شاحتە يمەني لەنينا ۆ شاحتينسكە پرويزوشەل ۆزرىۆ مەتانا – پوگيبلي 13 گورنياكوۆ; ۆ نويابرە 1998 گودا ۆ توي جە شاحتە پرويزوشەل ۆزرىۆ گازا – پوگيبلو 3 چەلوۆەك; ۆ دەكابرە 2004 گودا ۆ شاحتە «شاحتينسكايا» پرويزوشەل ۆزرىۆ گازا ۆ لاۆە – پوگيبلو 23 چەلوۆەكا; ۆ سەنتيابرە 2006 گودا نا شاحتە يمەني لەنينا پرويزوشەل ۆزرىۆ پري زامەنە ترۋب – پوگيب 41 چەلوۆەك; ۆ يانۆارە 2008 گودا ۆ شاحتە «ابايسكايا» پرويزوشەل ۆزرىۆ – پوگيبلي 30 چەلوۆەك; ۆ نويابرە 2021 گودا نا شاحتە ابايسكايا پرويزوشەل ۆنەزاپنىي ۆىبروس مەتانا ي ۋگليا – پوگيبلو 6 چەلوۆەك; ۆ يۋنە 2022 گودا نا وبەكتاح كومپاني امت پوگيبلو پيات ليۋدەي زا نەدەليۋ; 17 اۆگۋستا 2023 گودا پرويزوشەل پوجار ۆ شاحتە كازاحستانسكايا – پوگيبلو 4 چەلوۆەكا;» – دەپ جازدى ەرمۇرات ءباپي فب-پاراقشاسىنا.

دەپۋتات ابزال قۇسپاننىڭ بولسا:

«تۇندەگى اپاتتا قازا بولعان شاحتەرلاردىڭ وتباسى مەن جاقىندارىنا تاعى دا قايعىرىپ كوڭىل ايتامىز...

بۇگىندىككە قينالسام دا ءبىر ەمەس، بىرنەشە باق وكىلىنە سۇحبات بەرۋگە، بىرقاتارىنان باس تارتۋعا تۋرا كەلدى. ايتار نەگىزگى ويلارىم ازىرگە تومەندەگىشە.

وزەكتى ورتەيتىنى – سوڭعى جىلدارى «ارسەللورميتتالتەمىرتاۋ» ءوندىرىس وشاقتارىندا بولعان قايعىلى وقيعالار تىزبەگى كوبەيدى.

وسى ۋاقىتقا دەيىن «ارسەللورميتتالتەمىرتاۋعا» قاراستى كەن ورىندارىندا بولعان اپاتتان 100-دەن اسا ادام قازا تاپقان، 150-دەن اسا ادام ءتۇرلى دەڭگەيدەگى جاراقات العان. ونىڭ ىشىندە جاراقاتىنىڭ اۋىرلىعىنان مۇگەدەك بولىپ قالىپ، ەڭبەككە جارامدىلىق قابىلەتىنەن ايرىلعاندارى دا بار. بىلتىر ءبىر اپتانىڭ ىشىندە بەس جۇمىسشى قازا بولعانى ەسىمىزدە. بيىل تامىز ايىندا «كازاحستانسكايا» شاحتاسىندا بولعان ءورت سالدارىنان 4 ادام باقيلىق بولدى.

وسىنداي كەزدە ۇكىمەت قايدا قاراپ وتىر دەگەن سۇراق تۋىنداۋى زاڭدى.

ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل اپاتتاردىڭ بارلىعى وندىرىستىك قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاماۋدان تۋىنداعان. بۇل تۋرالى كومپانياعا مەملەكەت تاراپىنان تالاي اۋديت جۇرگىزىلىپ، مونيتورينگ جاسالدى، كومپانيا باسشىلىعىنا تالاي ەسكەرتۋ جاسالدى، ايىپپۇلدار سالىندى.

تامىز ايىنداعى اپاتتان سوڭ پرەزيدەنت اتىشۋلى كومپانيانىڭ ورنىنا باسقا ينۆەستور تابۋ تۋرالى ۇكىمەتكە تاپسىرما بەرگەن. تۇندەگى اپاتتان سوڭ «ارسەللورميتتالتەمىرتاۋ» كومپانياسىمەن ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمدى بۇزۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. بۇل كوپشىلىكتىڭ كوپتەن كۇتكەن جاڭالىعى بولعانىمەن، مۇنداي شەشىم ءبىر كۇندە قابىلدانبايدى، سەبەبى ونىڭ قۇقىقتىق استارى كوپ. شاماسى، بىلتىردان بەرى جۇرگىزىلگەن تەكسەرۋلەر مەن بىرنەشە ايدان بەرگى كەلىسسوزدەردىڭ ناتيجەسى وسىعان اكەلدى.

وسى تۇستا ەسكەرەتىن بىرنەشە ماسەلە بار. «ارسەللورميتتالدىڭ» ورنىنا كىم كەلەدى؟ وتاندىق ينۆەستور بولسا، قۇبا-قۇپ. ەكىنشى ماسەلە – كومپانياعا قاراستى كەن ورىندارىنا تولىق تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. مەملەكەت ءۇشىن ازاماتتاردىڭ ءومىرى مەن قاۋىپسىزدىگى ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە تۇرعان ماسەلە. بۇل رەتتە پرەزيدەنتتىڭ اپات ورنىنا دەرەۋ جەتىپ، بار جاعدايعا ءوزى قانىعىپ، ناقتى اقپاراتتى الۋى، شۇعىل شەشىم قابىلداۋى – قۇپتارلىق.

تاعى ءبىر ماسەلە – مەملەكەتتىڭ حالىقارالىق بيزنەس-قاۋىمداستىق الدىنداعى ينۆەستيتسيالىق بەت-بەينەسىن ساقتاپ قالۋ، قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسىنا قارجىسىن سالۋعا دايىن، ءوز ىسىنە ادال شەتەلدىك ينۆەستورلاردى تارتۋ.

بۇعان دەيىن «ارسەللورميتتال» كەن ورىندارىنداعى ءوندىرىس قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋعا قاتىستى، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ دەنساۋلىعىنا تيگىزگەن زيان مەن قورشاعان ورتانى لاستاۋدى ازايتۋعا قاتىستى بەرىلگەن شاعىمدار مەن ەسكەرتۋلەردى دۇرىس ورىنداعان جوق. مۇنى دالەلدەيتىن ايعاق جەتكىلىكتى. سوندا دا ونىمەن كەلىسىم-شارتتى بىرجاقتى تۇردە بۇزۋ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى جانجالعا اپارماۋىن قاداعالاۋ كەرەك. كەشە عانا قاماۋعا الىنعان ەكس-ءمينيستردىڭ ىسىنەن بەلگىلى: شەتەلدىك كاسىپكەر ستاتيمەن بولعان سوتتا قازاقستان ميلليارداعان شىعىنعا باتتى، بىراق سوندا دا جەڭىلىسكە ۇشىرادى. ياعني، مەملەكەت مۇددەسىن كىم قالاي قورعايدى دەگەن ماسەلەنى مايشاممەن قاراۋ كەرەك.

بۇل ورايدا، پرەزيدەنتتىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى، حالىقارالىق ارەناداعى تاجىريبەسى مەن بەدەلى كومەك بولارى ءسوزسىز»، – دەپ جازدى فەيسبۋك جەلىسىندەگى پاراقشاسىنا.

سونىمەن، «ارسەللورميتتال» مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىلاتىن بولدى. سمايىلوۆ شە، وتستاۆكاعا كەتە مە؟ الدە، «ءوزى جارىلىپ كەتكەن» شاحتانى سوتتايمىز با؟

Abai.kz