Júma, 18 Qazan 2024
Aqmyltyq 1576 2 pikir 1 Qarasha, 2023 saghat 14:24

Biylikting bas auruy: kiyik pen kenish

Qyzyl imperiya ýstemdik qúrghan Kenes zamanynda qazan aiy danghaza merekemen bastalatyn. Biylghy qazan aiynyng әr aptasy Qazaqstan ýshin de, әlem ýshin de tynysh bolmay túr.

Álem degende, әriyne, Izraili men HAMAS qaqtyghysy oigha oralatyny anyq. Qazannyng 7-si kýni oryn alghan HAMAS-tyng qandy shabuylynan 1400-den astam Izraili túrghyny opat bolsa, Izraili tarabynyng kek alu әreketinen 8000-nan astam Palestinalyq ajal qúshty.

Al óz ishimizge kelsek, Ýkimetting qazannyng altysy kýngi auylsharuashylyq óndirisine orasan zor shyghyn keltirdi degen jeleumen kiyik atugha rúqsat beru sheshiminen keyin, bosqan, oqqa úshqan dala taghylarynyng ayanyshty taghdyry  әleumettik jelining talqy taqyrybyna ainaldy.

«Kiyikting kiyesine úrynbasaq bolghany» degen qorqynysh әr kónilde beleng aldy.

29 qazan – 46 kenshining kenishten shygha almay, jer astynda opat boluyna baylanysty últtyq aza tútu kýni bolyp jariyalandy. Úlanghayyr jerge simaghan kiyik taghdyry da, kenishte qaza tapqan el azamattarynyng ómiri de elding qabyrghasyn qayystyrghany anyq.

Mәselening tórkinine ýnilsek, Kiyik qyrghyny men kenishtegi apattyng adami, ekonomikalyq saldarlary bar ekeni anyq. Ashyghyn aitqanda Eski Qazaqstan biyligining estiytin ýkimet qúrugha tyrysyp otyrghan Jana Qazaqstan biyligine qaldyrghan toqsan tarau týitkilining bir parasy ekeni anyq.

Qazir qogham nazary kiyik taghdyrynan, kenishte mert bolghan adam taghdyryna audy. Ol zandy da. Kópshilik biylikting Ýnditekti investormen kelisim-sharttyng kýshin jong bastamasyn qúptap, óz úsynystarynda jetkizude. Eski Qazaqstan biyliginen teperish kórgen Múqtar Jәkishev, Serik Ahmetovter de algha shyghyp, Nazarbaev biyligi kezinde memleket baylyghynyng jymysqy jolmen qalay jat qolyna ótkenin jetkizude.

Janarghan parlamette de shetel asqan el baylyghyn elge qaytaru turaly zang jobalary qabyldanyp, seng búzylghanday bolghan. Búl baghytta Ermúrat Bapy aghamyz bastaghan deputattar belsendi júmys isteude. Kenishtegi apat halyq qalaulylarynyng bosqa shyryldap jýrmegenin taghy bir dәleldedi. Kósh joly kesilip, jayylym ayasy tarylyp, elding eginine týsken kiyikting sýikimsiz taghdyry da, jer astynan shygha almay qalghan kenshilerding ólimi de 30 jyldyq jýiening nege alyp kelgenining naqty kórinisi boldy.

El baylyghyn zansyz iyelengen sheteldik milliarderlermen kýres te, kiyikting órisi men suatyn jalgha alghan әskery derjavamen kýres te onaygha týspesi anyq. Búl mәselening sheshimi estiytin ýkimetting el pikirine qúlaq asyp, adam ómirimen baquatty boluyn bәrinen biyik qoyyp, әlemdegi eng ýlken territoriyanyng mýmkindigin tolyq ashyp, shóleyttendirmey, andardyng tynysyn taryltpay júmyla júmys jasauynda jatyr.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz

2 pikir