Juyrda «Qazaqstan» arnasynan «Alan» habaryna 2 mәjilis deputaty, sayasattanushy Núrlan Erimbetov (surette), últshyl jigit Maqsat Iliyasúly (surette) t.b. qatysyp, últ mәselelsi men últshyldyq qaraldy.

Telekórsetim bastalghannan sóz alghan Núrlan Erimbetov últshyldargha qúshyrlana tiyisti. Onyng tarapynan elding tynyshtyghyn oilamaytyn,ózderin kórsetuge ghana qúshtar shuyldaqtar degendey uәj aityldy. Tarihtan sabaq almaydy eken últshyldar. Almatyda jalghyz qazaq mektebi bolghanda Tashkentte 80 payyz ózbekshe mektep bolypty, Gruziyada 90 payyz degendey, sonda últshyldar qayda qarap otyrypty-mys?...

Biraq mamandyghy boyynsha mәdeniyettanushy Núrlan myrza qazaqtyng qarapayym tarihyn bilui kerek edi: o bastan Orta Aziyadaghy qalalarda otyryqshy ózbek, sart, tәjikter bolghanyn, al qazaqtar  Altyn Orda dәuiri ayaqtalyp, qazaq handyghy  jonghar shapqynshylyghynan әlsiregen song kóshpeli ghúmyr keshkenin,  kommunister imperiyasy ornaghanda qazaqtyng ken-baytaq jerin iyelenu maqsatymen nebir qiytúrqy sayasatpen onyng qyrylghany ne shetke quylghanyn; aqyrynda qalagha da shekteu qoyyp, mektep týgili qala qyzyghyn da kórsetpey,  túraqty tirkeuding shektelgenin... Osynyng bәrin Erimbetov bilmeydi dey almaymyz. Biledi!

Juyrda «Qazaqstan» arnasynan «Alan» habaryna 2 mәjilis deputaty, sayasattanushy Núrlan Erimbetov (surette), últshyl jigit Maqsat Iliyasúly (surette) t.b. qatysyp, últ mәselelsi men últshyldyq qaraldy.

Telekórsetim bastalghannan sóz alghan Núrlan Erimbetov últshyldargha qúshyrlana tiyisti. Onyng tarapynan elding tynyshtyghyn oilamaytyn,ózderin kórsetuge ghana qúshtar shuyldaqtar degendey uәj aityldy. Tarihtan sabaq almaydy eken últshyldar. Almatyda jalghyz qazaq mektebi bolghanda Tashkentte 80 payyz ózbekshe mektep bolypty, Gruziyada 90 payyz degendey, sonda últshyldar qayda qarap otyrypty-mys?...

Biraq mamandyghy boyynsha mәdeniyettanushy Núrlan myrza qazaqtyng qarapayym tarihyn bilui kerek edi: o bastan Orta Aziyadaghy qalalarda otyryqshy ózbek, sart, tәjikter bolghanyn, al qazaqtar  Altyn Orda dәuiri ayaqtalyp, qazaq handyghy  jonghar shapqynshylyghynan әlsiregen song kóshpeli ghúmyr keshkenin,  kommunister imperiyasy ornaghanda qazaqtyng ken-baytaq jerin iyelenu maqsatymen nebir qiytúrqy sayasatpen onyng qyrylghany ne shetke quylghanyn; aqyrynda qalagha da shekteu qoyyp, mektep týgili qala qyzyghyn da kórsetpey,  túraqty tirkeuding shektelgenin... Osynyng bәrin Erimbetov bilmeydi dey almaymyz. Biledi!

Áu bastan ortaaziyalyq qalalardyng basty túrghyny әlgi atalghan halyqtar ekenin nesine jasyramyz; al qazaqtardy zorlap qonystandyru men kolhozdastyru - olardyng barlyq mentaliytetin joyu men sharuasyn kýizeltip, basqa halyqtargha basybayly baghynyshty psihologiyagha týsirgenin mәdeniyettanushy myrza bilmese bilui kerek edi.             Almatyda da, oblys ortalyqtarynda da Qazaq ziyalysy bir mekteppen shektelgisi kelmegeni óz aldyna mәsele. Erimbetovtyng aldynda aqtalmay-aq qoyayyq.

Ótken ghasyrdyng 60-jyldary Tashkentte jer silkinis bolghanyn paydalanyp, oghan qalyng orysty qaptatqany bar, olar jana ýy túrghyzudy syltauratyp, sonda qalyp qoyuy kerek edi. Biraq ózbekting últshyldary bir týnde birneshe orysty bauyzdap ketken... Al, búlardy kim deymiz? Qazaqtar sonday bir qylyq tanytty ma? Tipti, bir últshyl "basqalardy quu kerek!" degen úran tastady ma? Bar bolghany «bizdi últ retinde moyyndandar» degen әngimeden basqa ne bar?! Mәsele – Núrlannyng búlardy bilmeuinde emes, qasaqana bilmeusuinde. Onyng pighylynda basqa nәrsening túruynda. Búghan kelesi әngime tiyek bolady.

Últshyl Maqsatty jazghyrghan Túrtaev degen deputat ózining balasyn qazaq mektebine bergenin sóz qylyp, demogogiyany byqsytyp búldansa, әri aqyn, әri aughan soghysynyng ardageri, batyr azamat  Baqytbek Smaghúl Ontýstik Qazaqstan oblysyna barghan jaydy sóz etti...

Ontýstikke barghan deputattar ishinen Mәjilisting Áleumettik-mәdeny damu komiytetining tórayymy D.Nazarbaeva bastaghan deputattar saylaushylarmen kezdesse kerek. Sodan bir orys jigit qazaqsha súraq qoyypty, oghan jauapty Darigha hanym «oryssha bereyin be?» dese, anau «maghan memlekettik tilde jauap beriniz» depti. Sodan Darigha da, oryssha bayandama jazyp barghan basqa deputattar da amalsyz qazaqsha shatyp-bútugha tura kelgen. Teleekrandaghy Baqytbek deputat «mine, osynday ózge últ ókilderining qazaq tiline degen yntasy keremet emes pe?!» degendey sýisinis bildiredi. Al, endi sony Darighagha qazaq aitsa, ony Núrlan Erimbetovter «úlyghan últshyl» der edi. Tipti,búdan birneshe jyl búryn astanadaghy Gumiylev uniyversiytetinde osynday tike súraq qoyghan bir qyzylordalyq qazaq studentting oqudan quylghany da bar... Al eger de әlgi shymkenttik jigit «mening tilimde jauap beriniz» dese she? Onda basqa qazaqty kózge ilmesten tórayymnan bastap bәri sol tilde sayraytyny belgili.

Ne deymiz? Nege memlekettik qayratkerler ógey tildi elge tanyp, azamattardyng basyn qatyruda? Mәsele bolashaqta biylikti alugha tiyis jas úrpaqtyng kәzirgi biylik pen baylyqty bauyryna basqandardyng balalarynyng ógeytildi ekendiginde! Olar qazaqtan Qazaq elin qyzghanyp, qazaqtildilerdi qaytkende azaytugha bastary qatyp, aqyry sheteldik qazaqtargha azamattyq bermeuge týrli qiytúrqylar qarastyruda. Tipti, damu jolyna tolyq týspegen Qazaqstangha EKSPO-2017 qalaysha berile saldy: milliondaghan adamdardy keltirumen taghy da qazaqtyng sany azaytu qarastyrylyp otyrmasyn! Songhy zanjoba da sonyng nәtiyjesi. Áytpese, Qazaqstandaghy qazaq emesterding qazaqta eshbir aqysy qalghan joq, aqysy qalghandar -  qazaqtyng atynan eldi óngergender. Olar ýshin últshyldar eng qaterli top. Qazaqtyng kәzirgi qúldyghyn býgingi biyshikeshterden tartyp alyp, QAZAQQA bostan tang atqyzatyn tek - solar. Sondyqtan qazaq últshyldaryn otyrsa – opaq, túrsa – sopaq etu әlgi dýbәrә toptyng basty ansary, solardyng ssenariyi. Óitkeni, «solar» kәzirgi qazaqtyng kórip otyrghan aqualyn bastan keshkisi joq, sebebi, olar búl aqualdy óte jaqsy biledi.

Abai.kz