Júma, 18 Qazan 2024
Biylik 172 2 pikir 18 Qazan, 2024 saghat 12:29

Sau basymyzgha... BRIKS tilemeyik!

Suretter Á.Qosannyng múraghatynan, Vedomosty jәne RBK sayttarynan alyndy.

Sonymen, resmy aqparatqa sýiensek, Qazaqstan «qazirgi tanda jәne jaqyn bolashaqta Qazaqstan BRIKS-ke mýshelikke ótinish bermeydi. Búl sheshim úiymnyng damu perspektivalary men kóp satyly prosesin eskere otyryp qabyldanghan».

Búl ózi kópten kýtken habar edi. Sýiinshi súraugha shaq qaldyq...

Áriyne, BRIKS sekildi әlemdik derjavalar men basqa elderding basyn qosqan iri qúrylymnyng orny bólek. Oghan mýshe bolu da abyroy bolsa kerek.

Alayda, qazirgi asa qiyn әri kýrdeli geosayasy jaghday túsynda Qazaqstannyng búl sheshimi birden-bir dúrys sheshim boldy dep sanaymyn.

Ol sebepting biri... Resey ekeni aitpasa da týsinikti bolar. Óitkeni, «újymdyq Batys» tarapynan san týrli sanksiyalar men tyiymdargha úshyrap, aqyrynda órkeniyetti әlemnen alastatylghan Resey ózi mýshe bolyp otyrghan kez kelgen odaqty ne basqa újymdyq qúrylymdy birjaqty mýddesine say paydalanghysy keletinin kórip jýrmiz. Qarap otyrsanyz, ózi qatysqan kez kelgen halyqaralyq sammit ne forumdy Resey jaghy ózining neoimperiyalyq, antibatystyq pozisiyasyn jariya etu minbesine ainaldyryp ketetin boldy. Jәne de Reseyding fizikalyq kólemi, halyq sany, kóptegen el zәru bolyp otyrghan múnay men gazyn eskersek, búl el sol úiymdarda óz sózin ótkize alady da. Sóitip, Reseyge kýni týsken ol elder Kremliding anneksiyalyq-agressorlyq sayasatynyng shashbauyn kóterip ketkenin ózderi de bayqamay qalady!

Óz qataryn kóbeytemin dep, BRIKS bayaghyda-aq BRIKS boludan qalghan.

Búryn BRIKS-ke bes memleket ense (úiymnyng atauy onyng negizin qalaghan bes memleket aghylshynsha attarynyng alghashqy әripterinen qúralghany belgili: Braziliya, Resey, Ýndistan, Qytay jәne Ontýstik Afrika Respublikasy), býginde úiym qataryndaghy elder sany toghyzgha jetken: Birikken Arab Ámirligi, Egiypet, Iran jәne Efiopiya. Tipti úiymnyng o bastaghy qysqa da núsqa atauyn ózgertip, mýshe elder sanyna say úzarta salsa da esh aiyby joq shyghar.

Ashyqtan-ashyq antiAQSh-tyq ústanymdaghy Iran men Qytaydyng búl úiymda boluy da kóp nәrseni anghartsa kerek.  Reseyding eng jaqyn odaqtasy әri tuysy Belorussiyanyng da BRIKS-ke mýshe boludan dәmeli ekeni turaly tayaudaghy mәlimdemesining artynda Reseyding pighyly túrghanynan esh kýmәn joq. Resey, kerek bolsa, postsovettik elderding bәrin BRIKS-ke mýshelikke tartudan taynybas edi.

Mine, dәl osynday kezende Qazaqstannyng BRIKS-ke mýshe boludan bas tartuy asa jauapty, myqty diplomatiyalyq, geosayasy әri patriottyq qadam boldy dep sanaymyn.

Sonymen qatar, antibatystyq sipattan ada emes BRIKS-ke mýshe boluymyz ózimiz  jap-jaqsy qarym-qatynas ornatqan Batys elderi tarapynan qoldau taba qoIy qiyn ekeni týsinikti. Sau basymyzgha... BRIKS tilep qaytemiz?

Jәne de múnday qadam Resey jaghyna jagha qoymas, sol sebepti tayau uaqytta reseylik propaganda Astananyng búl sheshimine órshelene qarsy shyghyp, syn aityp, bizdi biraz jerge aparyp tastaytyny da shyndyq. Ne isteyik, oghan qúlaq ta, kóz de, boy da ýirendi.

Ol propagandister Qazaqstandy BRIKS-qa qarsy qoI mýmkin. Alayda ol jalasynyng qúiryghy qysqa, óitkeni Qazaqstan BRIKS-ke mýshe әrbir elmen ekeuara qarym-qatynasy ornatqan, aralarynda eshqanday da kiykiljing ne týsinbestik joq.

Resmy aqparatta aitylghan eki mәselening astaryn bólek ashqym kep otyr.

Birinshiden, resmy habarda: «Qazaqstan BRIKS úiymynyng damuyn múqiyat baqylap otyr jәne onyng negizin qalaushy memleketterding kez kelgen iri derjavalardyng gegemoniyasynan azat, әdil jәne demokratiyalyq әlemdik tәrtip qúrugha shaqyrularyn qoldaydy».

Óz basym «iri derjavalardyng gegemoniyasynan azat, әdil jәne demokratiyalyq tәrtip» turaly әbden oryndy әri ózekti tezisti Resey sekildi tek qana «újymdyq Batysqa» ghana qatysty emes, Reseyding ózine, Qytay sekildi derjavagha qatysty qoldanar edim.

Ekinshiden, resmy habardaghy «Qazaqstannyng syrtqy sayasatyndaghy negizgi basymdyq Birikken Últtar Úiymyna beriledi. Preziydent Qasym-Jomart Toqaev birneshe ret BÚÚ-nyng әdiletti әlemdik tәrtipti qalyptastyrudaghy rólin atap ótken. Úiymnyng keybir kemshilikteri bolghanymen, basqa balama qúrylym joq, sondyqtan BÚÚ halyqaralyq qoldaugha múqtaj» degen tújyrymnyng da maghynasy teren. Kerek deseniz, onyng artynda BÚÚ Jarghysyn óreskel týrde búzyp, basqa memleketterding jerin jaulap alyp jatqan barsha elderge degen prinsipti de qatang geosayasy bagha túr!

Ámirjan Qosan

Abai.kz

2 pikir