سونىمەن، رەسمي اقپاراتقا سۇيەنسەك، قازاقستان «قازىرگى تاڭدا جانە جاقىن بولاشاقتا قازاقستان بريكس-كە مۇشەلىككە ءوتىنىش بەرمەيدى. بۇل شەشىم ۇيىمنىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆالارى مەن كوپ ساتىلى پروتسەسىن ەسكەرە وتىرىپ قابىلدانعان».

بۇل ءوزى كوپتەن كۇتكەن حابار ەدى. ءسۇيىنشى سۇراۋعا شاق قالدىق...

ارينە، بريكس سەكىلدى الەمدىك دەرجاۆالار مەن باسقا ەلدەردىڭ باسىن قوسقان ءىرى قۇرىلىمنىڭ ورنى بولەك. وعان مۇشە بولۋ دا ابىروي بولسا كەرەك.

الايدا، قازىرگى اسا قيىن ءارى كۇردەلى گەوساياسي جاعداي تۇسىندا قازاقستاننىڭ بۇل شەشىمى بىردەن-ءبىر دۇرىس شەشىم بولدى دەپ سانايمىن.

ول سەبەپتىڭ ءبىرى... رەسەي ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى بولار. ويتكەنى، «ۇجىمدىق باتىس» تاراپىنان سان ءتۇرلى سانكتسيالار مەن تىيىمدارعا ۇشىراپ، اقىرىندا وركەنيەتتى الەمنەن الاستاتىلعان رەسەي ءوزى مۇشە بولىپ وتىرعان كەز كەلگەن وداقتى نە باسقا ۇجىمدىق قۇرىلىمدى بىرجاقتى مۇددەسىنە ساي پايدالانعىسى كەلەتىنىن كورىپ ءجۇرمىز. قاراپ وتىرساڭىز، ءوزى قاتىسقان كەز كەلگەن حالىقارالىق سامميت نە فورۋمدى رەسەي جاعى ءوزىنىڭ نەويمپەريالىق، انتيباتىستىق پوزيتسياسىن جاريا ەتۋ مىنبەسىنە اينالدىرىپ كەتەتىن بولدى. جانە دە رەسەيدىڭ فيزيكالىق كولەمى، حالىق سانى، كوپتەگەن ەل ءزارۋ بولىپ وتىرعان مۇناي مەن گازىن ەسكەرسەك، بۇل ەل سول ۇيىمداردا ءوز ءسوزىن وتكىزە الادى دا. ءسويتىپ، رەسەيگە كۇنى تۇسكەن ول ەلدەر كرەملدىڭ اننەكسيالىق-اگرەسسورلىق ساياساتىنىڭ شاشباۋىن كوتەرىپ كەتكەنىن وزدەرى دە بايقاماي قالادى!

ءوز قاتارىن كوبەيتەمىن دەپ، بريكس باياعىدا-اق بريكس بولۋدان قالعان.

بۇرىن بريكس-كە بەس مەملەكەت ەنسە (ۇيىمنىڭ اتاۋى ونىڭ نەگىزىن قالاعان بەس مەملەكەت اعىلشىنشا اتتارىنىڭ العاشقى ارىپتەرىنەن قۇرالعانى بەلگىلى: برازيليا، رەسەي، ءۇندىستان، قىتاي جانە وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسى), بۇگىندە ۇيىم قاتارىنداعى ەلدەر سانى توعىزعا جەتكەن: بىرىككەن اراب امىرلىگى، ەگيپەت، يران جانە ەفيوپيا. ءتىپتى ۇيىمنىڭ و باستاعى قىسقا دا نۇسقا اتاۋىن وزگەرتىپ، مۇشە ەلدەر سانىنا ساي ۇزارتا سالسا دا ەش ايىبى جوق شىعار.

اشىقتان-اشىق انتياقش-تىق ۇستانىمداعى يران مەن قىتايدىڭ بۇل ۇيىمدا بولۋى دا كوپ نارسەنى اڭعارتسا كەرەك.  رەسەيدىڭ ەڭ جاقىن وداقتاسى ءارى تۋىسى بەلورۋسسيانىڭ دا بريكس-كە مۇشە بولۋدان دامەلى ەكەنى تۋرالى تاياۋداعى مالىمدەمەسىنىڭ ارتىندا رەسەيدىڭ پيعىلى تۇرعانىنان ەش كۇمان جوق. رەسەي، كەرەك بولسا، پوستسوۆەتتىك ەلدەردىڭ ءبارىن بريكس-كە مۇشەلىككە تارتۋدان تاينىباس ەدى.

مىنە، ءدال وسىنداي كەزەڭدە قازاقستاننىڭ بريكس-كە مۇشە بولۋدان باس تارتۋى اسا جاۋاپتى، مىقتى ديپلوماتيالىق، گەوساياسي ءارى پاتريوتتىق قادام بولدى دەپ سانايمىن.

سونىمەن قاتار، انتيباتىستىق سيپاتتان ادا ەمەس بريكس-كە مۇشە بولۋىمىز ءوزىمىز  جاپ-جاقسى قارىم-قاتىناس ورناتقان باتىس ەلدەرى تاراپىنان قولداۋ تابا قويۋى قيىن ەكەنى تۇسىنىكتى. ساۋ باسىمىزعا... بريكس تىلەپ قايتەمىز؟

جانە دە مۇنداي قادام رەسەي جاعىنا جاعا قويماس، سول سەبەپتى تاياۋ ۋاقىتتا رەسەيلىك پروپاگاندا استانانىڭ بۇل شەشىمىنە ورشەلەنە قارسى شىعىپ، سىن ايتىپ، ءبىزدى ءبىراز جەرگە اپارىپ تاستايتىنى دا شىندىق. نە ىستەيىك، وعان قۇلاق تا، كوز دە، بوي دا ۇيرەندى.

ول پروپاگانديستەر قازاقستاندى بريكس-قا قارسى قويۋ مۇمكىن. الايدا ول جالاسىنىڭ قۇيرىعى قىسقا، ويتكەنى قازاقستان بريكس-كە مۇشە ءاربىر ەلمەن ەكەۋارا قارىم-قاتىناسى ورناتقان، ارالارىندا ەشقانداي دا كيكىلجىڭ نە تۇسىنبەستىك جوق.

رەسمي اقپاراتتا ايتىلعان ەكى ماسەلەنىڭ استارىن بولەك اشقىم كەپ وتىر.

بىرىنشىدەن، رەسمي حاباردا: «قازاقستان بريكس ۇيىمىنىڭ دامۋىن مۇقيات باقىلاپ وتىر جانە ونىڭ نەگىزىن قالاۋشى مەملەكەتتەردىڭ كەز كەلگەن ءىرى دەرجاۆالاردىڭ گەگەمونياسىنان ازات، ءادىل جانە دەموكراتيالىق الەمدىك ءتارتىپ قۇرۋعا شاقىرۋلارىن قولدايدى».

ءوز باسىم «ءىرى دەرجاۆالاردىڭ گەگەمونياسىنان ازات، ءادىل جانە دەموكراتيالىق ءتارتىپ» تۋرالى ابدەن ورىندى ءارى وزەكتى تەزيستى رەسەي سەكىلدى تەك قانا «ۇجىمدىق باتىسقا» عانا قاتىستى ەمەس، رەسەيدىڭ وزىنە، قىتاي سەكىلدى دەرجاۆاعا قاتىستى قولدانار ەدىم.

ەكىنشىدەن، رەسمي حابارداعى «قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنداعى نەگىزگى باسىمدىق بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا بەرىلەدى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بىرنەشە رەت بۇۇ-نىڭ ادىلەتتى الەمدىك ءتارتىپتى قالىپتاستىرۋداعى ءرولىن اتاپ وتكەن. ۇيىمنىڭ كەيبىر كەمشىلىكتەرى بولعانىمەن، باسقا بالاما قۇرىلىم جوق، سوندىقتان بۇۇ حالىقارالىق قولداۋعا مۇقتاج» دەگەن تۇجىرىمنىڭ دا ماعىناسى تەرەڭ. كەرەك دەسەڭىز، ونىڭ ارتىندا بۇۇ جارعىسىن ورەسكەل تۇردە بۇزىپ، باسقا مەملەكەتتەردىڭ جەرىن جاۋلاپ الىپ جاتقان بارشا ەلدەرگە دەگەن ءپرينتسيپتى دە قاتاڭ گەوساياسي باعا تۇر!

ءامىرجان قوسان

Abai.kz