Genderlik tendik: qazirgi qoghamdaghy róli men manyzy

Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti Zang fakuliteti qylmystyq qúqyq qylmystyq is jýrgizu jәne kriminalistika kafedrasynda «Genderlik tendik: qazirgi qoghamdaghy róli men manyzy» taqyrybynda pikirtalas úiymdastyryldy.
Is-shara BÚÚ-nyng Túraqty damu maqsattary (TDM) 5 – «Genderlik tendik jәne әielder men qyzdardyng qúqyqtaryn keneytu» ayasynda ótkizildi. Genderlik tendik – adamzat qoghamyn genderlik sipatyna qaray bólip-jarmau, tendigin qamtamasyz etu, birdey mýmkindikter jasap, әdiletti bolu konsepsiyasy. Ghasyrlar boyy nәzik jandylardyng kókjiyegining shektelui men qanday da bir qysymgha úshyrauy qalypty dýnie sanalghany da jasyryn emes. Alayda adamzat qauymynyng tanym týsinigi artyp, aghartushylyq dengeyi kóterilgen sayyn әiel zatynyng da erlermen teng boluy kerek ekeni, olardyng kez kelgen әleumettik saladaghy potensialynyng jogharylyghy, adam qúqyghy jynys-jaratylysyna qarap shektelmeu kerektigi týsinikti bola bastady.
Pikirtalas barysynda studentter genderlik tendikting qogham ýshin manyzdylyghyn atap ótti. Olar genderlik tensizdikting ekonomika, bilim beru, sayasat jәne densaulyq saqtau salalaryna tiygizetin teris әseri turaly oilarymen bólisti. Zang fakulitetining 4-kurs studenti Shalharova Sara bylay dedi: “Genderlik tendik – búl tek әielder qúqyghy turaly emes, jalpy qoghamdaghy teng mýmkindikter turaly mәsele. Tek tendikke qol jetkizgende, biz túraqty damugha jete alamyz”.
Talqylau barysynda Qazaqstandaghy genderlik tendikke qatysty jetistikter men ózekti mәseleler qarastyryldy. Qazaqstanda da genderlik tendik mәselesi údayy aitylyp, sheshimder izdelip jatyr. Aldymen qyzdardyng bilim aluy normagha ainalyp, olardyng qoghamdyq ómiri men әleumettik manyzy, óndiris pen karieradaghy, biylik pen sayasattaghy, ghylym men basqa da sol sekildi salalardaghy róli artty, salmaq ýlesi kóbeydi. Jaqynda ghana qabyldanghan túrmystyq zorlyq-zombylyqty kriminalizasiyalau zang da sonyng kórinisi. Býginde nәzik jandylar medisina, pedagogika salalarynda jemisti enbek etip, kәsip pen ghylymda ózderin dәleldep jýr. Oghan qosa, ýkimettegi әielder salmaghynyng artuyna da tiyisti qadamdar jasalyp jatyr. Qatysushylar elde әielderding sayasat pen biznestegi róli artyp kele jatqanyn, biraq әli de belgili bir stereotipter men tensizdikterding bar ekenin atap ótti. Mysaly, әielderding mansaptyq ósuine kedergiler jәne jalaqydaghy alshaqtyq mәseleleri talqylandy. Is-shara sonynda qatysushylar genderlik tendikke qol jetkizu ýshin birqatar úsynystar úsyndy:
1.Aghartushylyq júmystar: Qoghamda genderlik tendikti nasihattau jәne osy taqyrypta bilim beru treningterin úiymdastyru.
2.Zannamany jetildiru: Áyelder men erlerding enbek naryghyndaghy qúqyqtaryn qamtamasyz etuge baghyttalghan zandardy kýsheytu.
3.Media jәne mәdeniyet: Genderlik stereotipterdi búzugha baghyttalghan media kontentti damytu jәne qoldau.Búl pikirtalas studentterding genderlik mәseleler turaly sanaly kózqarastaryn qalyptastyrugha jәne qoghamdaghy tendik iydeyalaryn nyghaytugha yqpal etti. Studentter pikirtalas nәtiyjesinde genderlik tendik mәseleleri boyynsha arnayy júmys tobyn qúrudy jәne uniyversiytet dengeyinde aqparattyq-týsindiru nauqanyn ótkizudi josparlady.
Sonymen qatar, halyqaralyq úiymdarmen jәne ýkimettik emes úiymdarmen yntymaqtastyq ornatu arqyly osy taqyrypta birlesken jobalardy jýzege asyrugha niyet bildirdi. QazÚU studentteri ózderining azamattyq belsendiligi arqyly qoghamdaghy manyzdy mәselelerdi sheshuge atsalysyp, genderlik tendikke qol jetkizuge baghyttalghan qadamdar jasap keledi.
Bazilova Ayguli Abaevna
Ál-Faraby atyndaghy QazÚU-nin, qylmystyq qúqyq qylmystyq is jýrgizu jәne kriminalistika kafedrasynyng agha oqytushysy
Beysetay N.S.
Júmabek N.N.
Shalharova S.R.
Ál-Faraby atyndaghy QazÚU, zang fakulitetining 4 kurs studentteri
Abai.kz