ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى زاڭ فاكۋلتەتى قىلمىستىق قۇقىق قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا كافەدراسىندا «گەندەرلىك تەڭدىك: قازىرگى قوعامداعى ءرولى مەن ماڭىزى» تاقىرىبىندا پىكىرتالاس ۇيىمداستىرىلدى.

ءىس-شارا بۇۇ-نىڭ تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى (تدم) 5 – «گەندەرلىك تەڭدىك جانە ايەلدەر مەن قىزداردىڭ قۇقىقتارىن كەڭەيتۋ» اياسىندا وتكىزىلدى. گەندەرلىك تەڭدىك – ادامزات قوعامىن گەندەرلىك سيپاتىنا قاراي ءبولىپ-جارماۋ، تەڭدىگىن قامتاماسىز ەتۋ، بىردەي مۇمكىندىكتەر جاساپ، ادىلەتتى بولۋ كونتسەپتسياسى.  عاسىرلار بويى نازىك جاندىلاردىڭ كوكجيەگىنىڭ شەكتەلۋى مەن قانداي دا ءبىر قىسىمعا ۇشىراۋى قالىپتى دۇنيە سانالعانى دا جاسىرىن ەمەس. الايدا ادامزات قاۋىمىنىڭ تانىم تۇسىنىگى ارتىپ، اعارتۋشىلىق دەڭگەيى كوتەرىلگەن سايىن ايەل زاتىنىڭ دا ەرلەرمەن تەڭ بولۋى كەرەك ەكەنى، ولاردىڭ كەز كەلگەن الەۋمەتتىك سالاداعى پوتەنتسيالىنىڭ جوعارىلىعى، ادام قۇقىعى جىنىس-جاراتىلىسىنا قاراپ شەكتەلمەۋ كەرەكتىگى تۇسىنىكتى بولا باستادى.

پىكىرتالاس بارىسىندا ستۋدەنتتەر گەندەرلىك تەڭدىكتىڭ قوعام ءۇشىن ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. ولار گەندەرلىك تەڭسىزدىكتىڭ ەكونوميكا، ءبىلىم بەرۋ، ساياسات جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنا تيگىزەتىن تەرىس اسەرى تۋرالى ويلارىمەن ءبولىستى. زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ 4-كۋرس ستۋدەنتى شالحاروۆا سارا  بىلاي دەدى: “گەندەرلىك تەڭدىك – بۇل تەك ايەلدەر قۇقىعى تۋرالى ەمەس، جالپى قوعامداعى تەڭ مۇمكىندىكتەر تۋرالى ماسەلە. تەك تەڭدىككە قول جەتكىزگەندە، ءبىز تۇراقتى دامۋعا جەتە الامىز”.

تالقىلاۋ بارىسىندا قازاقستانداعى گەندەرلىك تەڭدىككە قاتىستى جەتىستىكتەر مەن وزەكتى ماسەلەلەر قاراستىرىلدى. قازاقستاندا دا گەندەرلىك تەڭدىك ماسەلەسى ۇدايى ايتىلىپ، شەشىمدەر ىزدەلىپ جاتىر. الدىمەن قىزداردىڭ ءبىلىم الۋى نورماعا اينالىپ، ولاردىڭ قوعامدىق ءومىرى مەن الەۋمەتتىك ماڭىزى، ءوندىرىس پەن كارەراداعى، بيلىك پەن ساياساتتاعى، عىلىم مەن باسقا دا سول سەكىلدى سالالارداعى ءرولى ارتتى، سالماق ۇلەسى كوبەيدى. جاقىندا عانا قابىلدانعان تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتى كريميناليزاتسيالاۋ زاڭ دا سونىڭ كورىنىسى. بۇگىندە نازىك جاندىلار مەديتسينا، پەداگوگيكا سالالارىندا جەمىستى ەڭبەك ەتىپ، كاسىپ پەن عىلىمدا وزدەرىن دالەلدەپ ءجۇر. وعان قوسا، ۇكىمەتتەگى ايەلدەر سالماعىنىڭ ارتۋىنا دا ءتيىستى قادامدار جاسالىپ جاتىر. قاتىسۋشىلار ەلدە ايەلدەردىڭ ساياسات پەن بيزنەستەگى ءرولى ارتىپ كەلە جاتقانىن، بىراق ءالى دە بەلگىلى ءبىر ستەرەوتيپتەر مەن تەڭسىزدىكتەردىڭ بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى. مىسالى، ايەلدەردىڭ مانساپتىق وسۋىنە كەدەرگىلەر جانە جالاقىداعى الشاقتىق ماسەلەلەرى تالقىلاندى. ءىس-شارا سوڭىندا قاتىسۋشىلار گەندەرلىك تەڭدىككە قول جەتكىزۋ ءۇشىن بىرقاتار ۇسىنىستار ۇسىندى:

1.اعارتۋشىلىق جۇمىستار: قوعامدا گەندەرلىك تەڭدىكتى ناسيحاتتاۋ جانە وسى تاقىرىپتا ءبىلىم بەرۋ ترەنينگتەرىن ۇيىمداستىرۋ.

2.زاڭنامانى جەتىلدىرۋ: ايەلدەر مەن ەرلەردىڭ ەڭبەك نارىعىنداعى قۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان زاڭداردى كۇشەيتۋ.

3.مەديا جانە مادەنيەت: گەندەرلىك ستەرەوتيپتەردى بۇزۋعا باعىتتالعان مەديا كونتەنتتى دامىتۋ جانە قولداۋ.بۇل پىكىرتالاس ستۋدەنتتەردىڭ گەندەرلىك ماسەلەلەر تۋرالى سانالى كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋعا جانە قوعامداعى تەڭدىك يدەيالارىن نىعايتۋعا ىقپال ەتتى. ستۋدەنتتەر پىكىرتالاس ناتيجەسىندە گەندەرلىك تەڭدىك ماسەلەلەرى بويىنشا ارنايى جۇمىس توبىن قۇرۋدى جانە ۋنيۆەرسيتەت دەڭگەيىندە اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ ناۋقانىن وتكىزۋدى جوسپارلادى.

سونىمەن قاتار، حالىقارالىق ۇيىمدارمەن جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋ ارقىلى وسى تاقىرىپتا بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا نيەت ءبىلدىردى. قازۇۋ ستۋدەنتتەرى وزدەرىنىڭ ازاماتتىق بەلسەندىلىگى ارقىلى قوعامداعى ماڭىزدى ماسەلەلەردى شەشۋگە اتسالىسىپ، گەندەرلىك تەڭدىككە قول جەتكىزۋگە باعىتتالعان قادامدار جاساپ كەلەدى.

بازيلوۆا ايگۋل اباەۆنا

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-ءنىڭ، قىلمىستىق قۇقىق قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى

بەيسەتاي ن.س.

جۇمابەك ن.ن.

شالحاروۆا س.ر.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ، زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ 4 كۋرس ستۋدەنتتەرى

Abai.kz