Búdan ýsh jyl búryn «Ukrainany nasister jaulap aldy», «Kiyevte Amerikanyng bioqaru zerthanasy bar» degen siyaqty qauesetter Kremli jaqtan jeldey esip edi.

Putin 2022 jyly 24 aqpanda bastaghan Ukrainagha jalpy bettik shabuylyn – Ukrainany fashisterden tazartu maqsatyndaghy «arnauly әskery operasiya» dep atady. Onysy Bush biyligining kenestik eski әskery tehnikadan basqa dymy joq Saddam Qúsayyndy «biologiyalyq qaru jasady» dep aiyptaghany siyaqty kýlkili bolyp shyqty.

Óz halqy ghana senetin sayasy sandyraqtar oilap tabugha ysylghan Kremli strategteri janadan taghy bir qulyq oilap tauypty.

Ukrainanyng negizgi zany boyynsha 2024 jyly nauryz aiynda Zelenskiyding preziydenttik merzimining besinshi jylynda preziydenttik saylau ótui kerek edi.

Soghystyng saldarynynan sayasy nauqan ótpey qaldy. Ol zandy da. 10 million azamaty bosyp ketken, besten bir territoriyasynan aiyrylghan elde saylau ótkizuding saldary auyr bolatyny aitpasa da týsinikti. Kremlige keregi de sol edi. Halyq týsinistikpen qaraghan son, Zelenskiy preziydenttik saylaudyng soghys ayaqtalghan song ótetinin aityp otyr. Tauy shaghylghan Kremli ony kezekti sayasy oiyngha ainaldyrmaq niyette. Naqtylap aitqanda Zelenskiyding preziydenttigin jalghastyruyn «zansyz» dep, moyyndaudan bas tartyp otyr. Ony Putin óz auzymen aitty da. Sondaghy maqsattary Zelenskiyding preziydenttigining «zansyzdyghyn» jeleu etip, Tramptyng bastamasymen bolatyn kelissózder de ózine kóp úpay alu.

«Reyter agettiginin» jazuynsha Tramp pen Putinnyng kezdesuine dayyndyq ayaqtalugha jaqyn. Ótetin oryn da taldanyp qoyylghan. Kremlige jaqyn derek kózine sýiengen atalmysh basylym kezdesuding Saud Arabiya da, ne Birikken Arab Ámirliginde ótetinin jazuda. Sebebi ekeui de halyqaralyq Gaga sotymen kelisim jasaspaghan. Halyqaralyq izdeudegi Putin ózin qauipsiz sezinedi. Eki el Ukrainamen de dostyq baylanysty ýzbegen.

Dese de Zelenskiyding Ukraina tarap qatyspaghan kelissózderding qauipti ekenin mәlimdegeni bar. Ózara kelissózder Zelenskiy úsynghanday AQSh pen Resey, Ukraina men Euroodaq tórt taraptyng qatysuymen ótui kerek. Anyghynda Putin men Tramp Zelenskiydi ghana emes, Qytay tóraghasy Shiydi de shetke qaghyp otyr. Qytay tarabynyng Aq ýiding «Reseyge astyrtyn kómektesti» degen aiyptauyn elemey, beytarap maydan ústanyp, eki tarapty tatulastyru josparlaryn úsynghany belgili.

Qytay taraby kýni keshe Tramptyng Gazany basqarugha alu bastamasyn synap, gazalyqtardyng mýdesin qorghaytynyn jetkizdi. Aldaghy Putin men Tramptyng kelissózderining nәtiyjesin de moyyndaudan bas tartuy mýmkin. Qytaygha keregi soghystyng tez ayaqtaluy emes, solghúrlym úzara týsui. Tramp Aq ýige kelgeli Qytay ontýstik-soltýstik Amerikadaghy basymdyghynan aiyryla bastady. Kanada men Meksika bastau kózi Qytay bolyp tabylatyn himiyalyq esirtkimen kýreske bir jolata kiristi. Panama preziydenti Qytaydyng «bir jol, bir beldeu» jobasynan shyghatyn boldy. Tayau shyghys ta Bashar Asad biyligining qúlaghany azday, endi Gazany Amerika alsa, Putin Trampqa berilse, Qytay biyligining «batys әlsirep, shyghys kýsheydi» degen úrandary jel sózge ainalyp, Reseymen birigip geosayasattaghy 100 jyldyq ózgeristi ornatu armandary kýlge ainalmaq.

Zelenskiy ýshin de, jalpy Ukraina halqy ýshin de preziydenttik saylau ótkizetin beybit zamannyng tezirek ornaghany jaqsy.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz