Jyl basynan beri әdebiyetting alyptary birining sonynan biri “kóshti”. Jalghandy tәrk etti deuge kelmeydi. Uaqyty keldi, ajal saghaty soqty… Bar qazaqqa ortaq qaza bolghan song bir-birimizge kónil aittyq, basu aittyq, bir-birimizdi júbattyq. Al býgin tiriler jayly aitayyq, ardaqtylarymyzdy qadirlep jýrmiz be, talanttarymyzdy tany aldyq pa? Darabozdarymyzdy qanshalyqty baghalay bilemiz? Birtuarlarymyzdy tirisinde itshe talamaytyn kýnimiz bola ma?

Songhy jyldary “Qazaqfilimnin” basyna búlt ýiirilgenin Erlan Tóleutay bauyrym aityp ta, jazyp ta jýr. Selt etpeymiz-au, selt etpeymiz… Selk etkizdi-aq Erlan bauyr. Menireumiz, kerenbiz, mylqaumyz, soqyrmyz… Etimiz ólip ketken. Keshegi Shәken Aymanov, Abdolla Qarsaqbaev, Súltan Qojyqovtar qanday edi! Olar naghyz qazaq kinosyn jasap ketkender ghoy! Al býgin… Bәri jalghyz tek Erlangha ghana kerektey kóremiz, әlde “Erlan bar ghoy, sol jýgirip jýr” dep beyqambyz ba?

Kino men teatr — egiz úghym. Óz basym teatrgha degen adaldyqty saqtadym, solay ótem. Al Erlan… Erlan — aldymen dәstýrli әnshi, Erlan — sosyn ónertanushy. Áygili Súltanmahmúttay: “Qazaqtyng әnine tiyispender, qazaqtyng әni ólse — jany óledi, әni ketse — sәni ketedi”, — dep jýrgen jan. Sóitken Erlan: “Tyrnadan by qoysang tóbennen qiqu ketpes”, — dep óner ordasyndaghy bylyq-shylyqqa janyn auyrtyp, jalghyz aiqasyp jýr. Ónerge jasalghan qiyanatty kórip túryp aitpau — qylmys, al kemshilikti betke aita bilu — adaldyq. Aqiqatty aita bilu — abyroy. Ony aita bilu de kez kelgenning mandayyna jazyla bermegen. "Ýnsiz qalu — aqiqattyng aldynda adam ýshin aqyrzaman" degen edi bir oishyl. Ýndemey qalugha dәtim shydamady, iylep jýrgenimiz bir terining púshpaghy emes pe… “Ómir — tәn, óner — jan, tәn túnshyqqanda, jan shynghyrady”. Asqar Sýleymenovten asyryp ne aita alam? Erekenning janayqayyn úqqandyqtan da osyny jazyp otyrghan jayym bar, sanaly adam búrmalamay dúrys týsiner.

Ótken jyldyng ayaghynda "Ábil" kórkem filimi Shvesiya (europalyq premiera) men Fransiya (fransiyalyq premiera) memleketterinde ótetin halyqaralyq kinofestivaliderge joldama alghanyn, solay shaqyrylghanyn biraz kedergiler bolghanyn Erekenning paraqshasynan oqyghanbyz. Shyndap kelgende, tabandylyghynyng arqasynda kinofestivalige bardy, qatysty. Túp-tura bir ghasyr — 100 jyl ótkende ataqty Ámire әn salghan teatrgha tabany tiygen Erlan men Elzatty Ámire atamyzdyng aruaghy qoldaghany ghoy,

Elzat Eskendirding (rejisser) "Ábil" filimi Fransiya memleketinde, aqpannyng 11-18 aralyghynda ótken 31-Vesoul halyqaralyq Aziya kinofestivalinde birden ýsh birdey nominasiya boyynsha:

• Jury Grand Prize (Gran-pri, әdilqazylar jýldesi);
• Critical Jury Prize ( kinosynshylar jýldesi);
• NETPAC Jury Prize (Qazylar jýldesi – NETPAC) mәrtebeli marapatqa ie bolyp, festivali jenimpazy atanyp oraldy. Búl —jýrekke de, jýikege de salmaq týsirgen sapardyng jemisti nәtiyjesi. Kýndelikti kýiki tirlik qoy der uaqytta bas búrghyzbay qalatyn, kesh te bolsyn Erekendi qúttyqtaymyn.

Sóz basynda asyldarymyzdan aiyrylghanda ghana olardyng qadirin biletinimizdi beker sóz etpedim.

“Óz úlyn óz erleri eskermese,

El tegi qaydan alsyn kemengerdi” (Iliyas Jansýgirov). Kinonyng qara shanyraghy “Qazaqfilim” basshylyghynyng sýiinshiletetin, quanyshty shashuday shashatyn jóni bar edi, әttegeni-ay!

Bekjan Túrys

Abai.kz