Býgin Mәjilis deputaty Núrsúltan Baytilesov QR Premier-ministrining orynbasary Ermek Kósherbaevtyng atyna deputattyq saual joldap, elimizdegi kitaphanalar jelilerin janghyrtyp, zamanauy infraqúrylym qalyptastyryp, halyqty kitap oqugha yntalandyratyn birqatar sharalar qabyldaudy úsynypty.

DEPUTATTYQ SAUAL:

Qúrmetti Ermek Bedelbayúly !

Adamy kapitaldy damytu jolynda kitap oqu mәdeniyetin ilgeriletu — strategiyalyq basymdyq. Búl baghytta tiyimdi sayasat jýrgizip kele jatqan, 2024 jyly eng kóp kitap oqityn memleketter qatarynda AQSh, Úlybritaniya, Fransiya jәne Italiya bar. Aziyada qytaylyqtar jylyna 154 saghat, japondar 135 saghat, koreyler 125 saghat kitap oqugha arnaydy eken. Qazaqstanda búl kórsetkish — nebәri 65 saghat.

PIRLS-2021 halyqaralyq zertteuinde qazaqstandyq oqushylardyng oqu sauattylyghy ortasha dengeyde bolghanymen, 2016 jylmen salystyrghanda 32 balgha tómendegen. Múnyng sebepteri – qyzyghushylyq is-sharalardyng az úiymdastyryluy jәne sifrlyq dәuirding yqpaly. Qysqasha formattaghy kontentke ýirengen kópshilik internette orta eseppen nebәri 55 sekund qana oqugha uaqyt bóledi. Búl tereng oilau men bilimdi damytugha jetkiliksiz.

Sonymen qatar, elimizdegi kitaphanalardyng jay-kýii de ózekti mәsele kýiinde qalyp otyr. Materialdyq-tehnikalyq baza men kitap qorlary janartudy qajet etedi, al zamanauy formattaghy kitaphanalar — sanauly. Kóp jerde oqyrmandar ýshin jayly orta, kovorking aimaqtary men sifrlyq qyzmetter jetkiliksiz.

Ótken jyly joldanghan deputattyq saualymda osy salanyng júmysyn ýilestiruge, damytugha jauapty ortalyq organnyng qúrylymdyq funksiyalaryn qayta qaraudy úsynghan edim, biraq býgingi tanda tiyisti ózgerister bayqalmaydy.

Osy orayda, birqatar damyghan elderding tәjiriybesin aita ketken jón:

Týrkiya men Finlyandiyada «Halyqtyq kitaphanalar» (Halk Kütüphanesi) jelisin janghyrtyp, tәulik boyy júmys isteytin, oqu, pikirtalas, shygharmashylyq ýshin zamanauy kenistikter úsynatyn ortalyqtar qúrylghan. Búl tek kitap alu orny emes, mәdeny is-sharalar, kórmeler men sheberlik sabaqtary ótetin intellektualdy hab.

Odan bólek, Japoniyada mektep baghdarlamasyna «Tanghy oqu» dәstýrin engizgen. Ár kýnning basynda 15-20 minut boyy býkil mektep újymymen birge kitap oqu mindetti. Búl oqushylardyng konsentrasiyasyn arttyryp, oqu daghdysyn nyghaytugha yqpal etedi.

Halyqaralyq dengeyde tanymal tәjiriybelerding biri mektep pen kitaphanalarda aptasyna birneshe ret 20-30 minuttyq újymdyq ýnsiz oqu. Búl synyptaghy sabaqtyng bir bóligi retinde jәne kitaphanadaghy tiyimdi baghdarlamanyng bóligi retinde ótkiziletin sabaq.

Nemese otbasylargha oqudyng ómirde basymdyq boluy kerek ekenin eske salugha arnalghan últtyq mereke kýnin taghayyndaugha nemese dәstýr retinde qalyptastyrugha bolady.

Qazaqstanda da úqsas formattaghy sabaqtar men dәstýrlerdi engizu qajet.

Atalghan mәselelerdi eskere otyryp, Elimizde kitapqa qyzyghushylyq mәdeniyetin damytu maqsatynda kelesi sharalardy úsynghym keledi:

Birinshiden, barlyq oqu oryndarynda ghylymy negizdelgen oqu әdisterin engizip, tiyimdi kitap oqu tәsilderin nasihattaytyn resurstardy damytu.

Ekinshiden, Kitaphanalar jelisin janghyrtyp, zamanauy infraqúrylym qalyptastyryp, túraqty týrde «Kitap aptalyghy», «Bir el – bir kitap» siyaqty jobalardy ótkizu arqyly elding nazaryn kitap oqugha audaru kerek.

Ýshinshiden, Jergilikti dengeyinde túrghyndar arasynda oqu sayystaryn, әdeby bayqaular úiymdastyryp, oqushylar men eresekterding qyzyghushylyghyn arttyru qajet dep sanaymyn.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyn: «Ozyq oily últ boludyng eng tóte joly – kitap oqu» degen sózin eskere otyryp, kitap oqu mәdeniyetin últtyq dengeyde qoldaudyng jana modelin qalyptastyru kerek dep esepteymin.

Osy úsynystardy qarastyryp, kitap oqu mәdeniyetin kóteru boyynsha naqty sharalar qabyldaudy súraymyn.

Qúrmetpen, «AMANAT» partiyasy Fraksiyasynyng mýshesi, deputat N.Baytilesov

Abai.kz