«Azattyqqa» arasha!

Halyqaralyq baspasóz instituty (IPI) dýisenbi, 17 nauryzda Azat Europa/Azattyq radiosy (AER/AR) men basqa da amerikalyq BAQ-targha qoldau bildirip mәlimdeme jasady. AQSh preziydenti Donalid Tramp jeti memlekettik agenttikting qyzmetin qysqartu turaly jarlyq shygharghannan keyin ol mekemelerding jabylu qaupi tóngen. Qysqartu úsynylghan mekemeler arasynda AER/AR, "Amerika dauysy", Azat Aziya radiosy, Kuba men Latyn Amerikasyna habar taratatyn Marty radiosy, Tayau Shyghystaghy habar taratu jelileri (MBN) jәne Ashyq tehnologiyalar qory siyaqty aqparat taratushy úiymdargha jetekshilik jasaytyn AQSh-tyng ghalamdyq media jónindegi agenttigi (USAGM) de bar.
IRI mәlimdemesi men talaby
IPI Tramp әkimshiligining sheshimin qatty syngha aldy. Institut mәlimdemesinde atap kórsetilgendey, keminde ýsh BAQ – "Amerika dauysy", Azat Europa/Azattyq radiosy jәne Azat Aziya radiosy – avtoritar rejimderi bar elder ýshin asa manyzdy aqparat kózine jatady. Búghan deyin Sovet odaghynyng qolastynda bolghan halyqtargha, al qazir Iran, Qytay jәne Soltýstik Koreya siyaqty elderge manyzdy aqparat jetkizip otyr degen IRI.
Azat Aziya radiosynyng preziydenti Bey Fani Tramptyng sheshimin "diktatorlar men despottargha arnalghan syilyq" dep atady. Azat Europa/Azattyq radiosy mediakorporasiyasynyng preziydenti әri bas atqarushy diyrektory Stiyven Kapus eger radio júmysyn toqtatsa, onda "Irandaghy ayatollalar, qytaylyq kommunistik basshylar jәne Mәskeu men Minskidegi avtokrattar 75 jyldan keyin Azat Europa/Azattyq radiosynyng taratylghanyn toylaytyn bolady. Qarsylastarymyzdyng qolyna jenisti tapsyru olardy kýshti etip, Amerikany әlsiretedi" dedi.
IPI AQSh ýkimetinen sheshimin ózgertuin jәne óz media úiymdary men olardyng qyzmetkerlerin qorghaudy talap etti.
Europa elderi de Azattyq radiosyna qoldau bildirdi
Dýisenbi, 17 nauryzda Europa odaghynyng syrtqy sayasat jónindegi joghary ókili Kaya Kallas Euroodaq óz qarjy kózderinen Azat Europa/Azattyq radiosynyng qyzmetin qarjylandyru mýmkindigin qarastyrady dep mәlimdedi. Alayda ol Europa búl mәseleni "avtomatty týrde" sheshemin dep uәde bere almaytynyn da aitty.
Chehiyanyng syrtqy ister ministri Yan Lipavskiy jeksenbide jasaghan mәlimdemesinde AER/AR jәne "Amerika dauysy" medialary qyzmetining manyzyn aita kele, olardy avtoritarizm jaghdayynda ómir sýrip jatqan halyqtargha "shamshyraq" ispettes dep atady. Lipavskiy Europa elderin AER/AR-gha qyzmetin jalghastyrugha mýmkindik beretin qarjy izdep tabugha ýndegen.
Polishanyng syrtqy ister ministri Radek Sikorskiy AER/AR men basqa da BAQ-ty qarjylandyrudy qamtamasyz etu ýshin Europanyng demokratiya qorynyng budjetin úlghaytqan jón bolar edi degen oy aitty. "Búlar – layyqty instituttar, olardyng missiyasy jalghasuy tiyis", – dedi Sikorskiy.
Jurnalistik úiymdar men halyqaralyq qauymdastyqtyng reaksiyasy
AER/AR jәne "Amerika dauysy" mediaúiymdaryna qoldau bildirip jatqandar arasynda kóptegen amerikalyq jәne halyqaralyq jurnalistik úiymdar, sonyng ishinde Últtyq baspasóz kluby, "Shekarasyz tilshiler" úiymy, Jurnalisterdi qorghau komiyteti, t.s.s. bar. Brusselide ornalasqan sheteldik tilshiler assosiasiyasy (API-IPA) óz mәlimdemesinde AER/AR jurnalisterin "tolyq qoldaytynyn" aityp, úiymdy qarjylandyrudan aiyrudy tәuelsiz jurnalistika men baspasóz erkindigine jasalghan soqqy dep baghalaghan.
Sol siyaqty, AER/AR habar taratatyn aimaqtardy túratyn jekelegen qúqyq qorghaushylar, sayasy sarapshylar men jurnalister de senzura ornaghan jәne sóz erkindigi shektelgen elderdegi halyqtar ýshin Azattyq manyzdy aqparat kózi ekenin, onyng qyzmetining toqtasa, orny tolmas ókinish bolatynyn aityp otyr.
Kremliding jýrgizip otyrghan sayasatynyng kesirinen shetelden júmys isteuge mәjbýr bolghan reseylik tәuelsiz medialar da Azattyq radiosyna qoldau tanytqan. "Novaya Gazeta – Evropa" basylymy Azattyq radiosyn qoldaytynyn jetkizip, "qazirgi uaqytta búl Resey aimaqtaryndaghy oqighalar turaly senzuradan ada manyzdy aqparat kózi, ol tek Resey túrghyndary ýshin ghana emes, sonymen birge soghystyng ayaqtaluyn qalaytyn býkil demokratiyalyq әlem ýshin manyzdy" dep jazghan.
Azat Europa/Azattyq radiosy – AQSh Kongresi bólgen grant esebinen USAGM arqyly qarjylandyrylatyn tәuelsiz mediakorporasiya. Azattyq radiosy júmysyn 1953 jylghy 1 nauryzda bastaghan. Ortalyq Aziya elderi tilderinde (arasynda qazaq tili de bar) habar taratatyn Týrkistan redaksiyasy 1953 jylghy 18 nauryzda alghash ret efirge shyqqan edi.
USAGM – apta sayyn 360 millionnan astam adamgha 50-ge juyq tilde janalyq habar taratatyn úiymdardy qadaghalaytyn AQSh-tyng tәuelsiz memlekettik agenttigi.
Derekkózi: Azattyq radiosy
Abai.kz