Memlekettik qyzmet isteri agenttigining tóraghasy Darhan Jazyqbay «Ayqyn» gazetine bergen súhbatynda әkimderding biliktiligin arttyru jәne qayta dayarlau baghdarlamasynyng manyzdylyghy turaly aitty. 

Bilimdi ýzdiksiz jetildiru – qajettilik 

Bilim beru ýzdiksiz jýretin prosess, sondyqtan bilim zamangha say ózgerip, janaryp otyruy zandylyq. Mәselen, osydan on jyl búryn alghan bilim,  qazirgi ghylymiy-tehnologiyalyq progresting qarqyndy damuyna baylanysty jana zaman talaptaryna jauap bere almauy da yqtimal. Osyghan oray zaman kóshine ilesu ýshin bilimdi ýzdiksiz jetildirip otyru manyzdy. Bilimdi jetildiru barysynda qazirgi zamannyng ghylymiy-tehnikalyq jetistikterin tiyimdi paydalanu zaman talaby. 

Auyl әkimderin saylau 2021 jyldan bastaldy. Búl elimizdegi memlekettik basqaru isindegi jana jýiege ainaldy. Auyl әkimine saylanugha Konstitusiyagha sәikes Qazaqstan azamattary týse alady. Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemelúly Toqaev halyqqa Joldauynda «Azamattardyng songhy jyldardaghy taghy bir talaby – әkimderdi tikeley saylau jýiesin engizu. Búl talap ta oryndaldy... Halyq ózi tandaghan әkimderding qúramy edәuir janardy» degen bolatyn. Saylanghan әkimderding ishinde el arasynan shyqqan, búryn mektepte ústaz bolghan, jeke kәsipte jýrgen týrli salanyng mamandary bar. Auyl әkimderining shamamen 40%-nyng (919 әkim) atqaryp jatqan lauazymdaghy merzimi eki jyldan da aspaydy. Sәikesinshe 213 әkimning jalpy memlekettik qyzmettegi tәjiriybesi eki jyldan az. 

Saylanghan әkimderding tiyimdiligin arttyrugha qoldau kórsetu 

Keybir aqparat resurstarynda әkimderdi oqytudyng qajeti qansha, olardyng bilimi jetkiliksiz bolsa nege saylandy degen pikirler aitylyp jýr. Osy rette, memleket halyq tandauymen sanasatynyn aitu oryndy. Demek, búl saylaushylardyng senimine ie bolyp, tandalghan әkimderge memleket tarapynan jasalghan qoldau ekenin úmytpaghan jón. Sebebi, saylanghan әkimderding memlekettik basqaru, jergilikti ózin-ózi basqaru isinde, salyq kodeksi men tórtinshi dengeydegi budjetti tiyimdi iygeru men basqaru, memlekettik satyp alu, investisiyalyq jobalardy tartu jәne ózge de kóptegen salalyq baghyttardan tәjiriybesin shyndap, arnayy qúzyretin arttyru kerek. Sebebi, atalghan salalar boyynsha jetkilikti dengeydegi qúzyretterding bolmauy mýmkin. Osyghan baylanysty, halyq óz tandauyn jasaghandyqtan, memleket saylanghan әkimderding bilimin jetildiru men tiyimdiligin arttyrugha qoldau kórsetudi basty mindetterding biri retinde qarastyratynyn týsinuimiz qajet. 

Ákimderding biliktiligin arttyru qalay úiymdastyryluda? 

Ákimderding biliktiligin arttyru Memlekettik qyzmet isteri agenttigining ýilestiruimen jәne Preziydent janyndaghy Memlekettik basqaru akademiyasynyng úiymdastyruymen jýzege asyryluda. Ákimderdi qayta dayarlaugha «Amanat» partiyasy da qatysyp otyr. Búl baghdarlama barlyq dengeyde saylanghan audan, audandyq manyzy bar qalalardyn, auyldardyn, kentterding jәne auyldyq okrugterding әkimderine arnalghan. 

Baghdarlamanyng negizgi maqsaty 

Oqytudyng negizgi maqsaty – әkimderding kәsiby qúzyrettiligin arttyru, basqarushylyq daghdylaryn damytu jәne jergilikti basqarudyng tiyimdiligin arttyru. Olargha zamanauy basqaru әdisterin mengeru, jergilikti túrghyndardyng qajettilikterin tiyimdi sheshu jәne ónirdi damytugha baghyttalghan qajetti bilim men daghdylar beriledi.  

Ákimderdi oqytu baghdarlamasy interaktivti formatta jýrgiziledi, ol praktikalyq tapsyrmalar, strategiyalyq josparlau boyynsha treningterdi qamtidy. Osylaysha, olar teoriyalyq bilimdi naqty júmysynda qoldanugha mýmkindik alady. 

Bir sózben aitqanda baghdarlamanyng basty maqsaty – jergilikti basqaru tiyimdiligin arttyru, auyl halqynyng әl-auqatyn jaqsartu jәne әkimderding qazirgi zamanghy basqarushylyq qúzyretterin damytu. 

1901 auyl әkimi qayta dayarlau kursynan ótude 

Elimizde Preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng Ýkimetke Memlekettik qyzmet isteri agenttigimen birlesip әkimderding biliktiligin arttyru júmysyn iske asyru boyynsha tapsyrmasyn oryndau ayasynda audan, auyl әkimderining biliktiligin arttyrugha jәne olardyng jana tәjirbie jinaqtauyna baghyttalghan arnayy qayta dayarlau kurstary ótude. 

Búl turaly Memlekettik qyzmet isteri agenttigining tóraghasy Darhan Jazyqbay «Ayqyn» gazetine bergen súhbatynda aitty. 

Qayta dayarlau baghdarlamasynyng manyzdylyghy 

Baghdarlama ayasynda saylanghan barlyq audan, audandyq manyzy bar qalalardyn, auyldardyn, kentterding jәne auyldyq okrugterding әkimderi oqytudan ótedi. 2025 jylghy aqpandaghy jaghday boyynsha 1901 auyl әkimi qayta dayarlau kursynan ótude. Al elimizdegi auyl әkimderining jalpy sany – 2322. Búl kórsetkishten baghdarlamanyng keng auqymda jýzege asyp jatqanyn angharugha bolady. Qayta dayarlau nәtiyjesinde әkimderding qúzyretteri artyp, jergilikti basqarudy sapaly jana dengeyge kóteruge ong serpin beredi 

Baghdarlamanyng basty baghyttary 

• Auyldyq budjetti dúrys josparlau jәne qarjyny tiyimdi júmsau 

• Memlekettik satyp alu jәne salyqtyq týsimderdi basqaru 

• Kommunaldyq menshikti tiyimdi basqaru 

• Sifrlandyru men jana tehnologiyalardy auyl sharuashylyghyna engizu 

Baghdarlama 240 akademiyalyq saghattan túrady. Oqytu 17 moduli boyynsha ótedi, olardyng әrqaysysy әkimderding kәsiby jәne basqarushylyq daghdylaryn damytugha baghyttalghan. Qayta dayarlau  nәtiyjesinde әkimderding qúzyretteri artyp, jergilikti basqarudy sapaly jana dengeyge kóteruge ong serpin beredi. Sebebi әkimderding qúzyrettiligi men bilimi auyldyng ekonomikalyq jәne әleumettik damuyna tikeley yqpal etedi. 

Ákimderdi oqytu baghdarlamasy túraqty týrde jetildiriledi 

Memlekettik qyzmet isteri agenttigining tóraghasy Darhan Jazyqbaydyng aituynsha, әkimderdi oqytu baghdarlamasy túraqty týrde jetildirilip otyrady. 

Oqu barysynda әkimder naqty jaghdaylardy modelideu arqyly tәjiriybelik daghdylardy qalyptastyrady. Kurs sonynda әrbir qatysushy óz auyldyq okrugining ekonomikalyq damuy boyynsha naqty baghdarlamasyn әzirleydi. Búl әkimderding alghan bilimderin tikeley tәjiriybege engizuine mýmkindik beredi. Sonday-aq Memlekettik basqaru akademiyasy әkimderding qyzmetine monitoring jýrgizip, oqytu nәtiyjelerin saralap otyrady. Búl tәsil baghdarlamanyng tiyimdiligin arttyryp, keleshekte ony odan әri jetildiruge mýmkindik beredi. 

«Búl joba – memlekettik qyzmetti jetildiru jolyndaghy manyzdy qadam. Ákimderdi túraqty týrde oqytu men kәsiby túrghyda damytu mehanizmderin jetildirudi jalghastyramyz. Aldaghy uaqytta baghdarlamany keneytip, ony jana baghyttarmen tolyqtyryp odan әri audan әkimderin oqytudy josparlap otyrmyz. Sonday-aq jas әkimder ýshin mentorlyq baghdarlamalardy damytu, tәjiriybe almasu alandaryn qúru jәne halyqaralyq dengeydegi ýzdik tәjiriybelerdi engizu josparymyzda bar. 

Bizding basty maqsatymyz – kәsibi, bilikti jәne halyqqa qyzmet etetin әkimder korpusyn qalyptastyru. Memleket basshysynyng «Halyq ýnine qúlaq asatyn memleket» tújyrymdamasyna sәikes, jergilikti atqarushy organdar halyqtyng mún-múqtajyna jedel әri sapaly jauap beruge qabiletti boluy tiyis», - dedi Agenttik tóraghasy «Ayqyn» gazetine bergen súhbatynda. 

Abai.kz