Aleksandr Mashkevich, belgili qazaqstandyq ‑ qazirgi azamattyghy boyynsha izraildik kәsipker ‑ 2025 jyldyng 22 nauryzynda úzaqqa sozylghan aurudan keyin 72 jasynda qaytys boldy. Ol Eurasian Resources Group (ERG) negizin qalaushylardyng biri. 2024 jylgha deyin diyrektorlar kenesining tóraghasy qyzmetin atqardy. Búl topqa TNK «Qazhrom», Sokolov-Sarybay tau-bayytu óndiristik birlestigi, «Qazaqstan aluminiyi» jәne Qazaqstan elektroliz zauyty siyaqty kәsiporyndar kiredi.

Qazaqstandyqtar A.Mashkeevichting ólimine qatysty qarama‑qayshylyqty pikirler bildirude: bir tarap – ony «eski qazaqstan» qalyptastyrghan oligapoliyalyq jýiening jarqyn beynesi retinde – әdilettilikti, yaghni, onyng aktivterin memleketke qaytarudy talap etip jatsa, ekinshi bir tarap – onyng «Qazaqstangha singen enbegin» aityp qaluda...

Búl pikirler arasynan osydan ghasyrgha juyq uaqyt búryn qazaq halqyn asharshylyqqa úshyratqan, halqymyzdyng teng jartysy qyrylghan tragediyagha sebepker bolghan Goloshekindi eske alyp: bir ghasyr kóleminde qazaq eli eki ret zaualgha tap boldy, birinshisi – qazaqty jalmaghan IY.Goloshekinning atymen baylanysty, ekinshisi – birinshi preziydent N.Nazarbaevtyng biznes‑seriktesi bolghan, Bishkek saudageri, jogharyda aty atalghan IY.Goloshekinning nemeresi A.Mashkeevichting oida joqta «dollarlyq investor» bola qalyp, Qazaqstannyng týrli‑týsti metallurgiya salasyn tolyq iyemdenip ketuin ashyq aitushylardy ataugha bolady...

Býginde Mashkeevichting qaytys boluyna say qazaqstandyq mediakenistikte kóptegen súraqtar kóterile bastady. Atap aitqanda:

–Mashkeevich kim edi jәne Qazaqstangha qashan, qalay, kim arqyly, әri ne maqsatpen keldi?

–Ol, әlemdik banklerde bir sent depoziyti bolmay jatyp, Qazaqstannyng jogharghy biylik jýiesin «ózining iri investor» ekenine qalay sendire aldy?

–Jalpy, ol elimizding sol kezdegi biyligine qalay jol tapty, kim oghan kómektesti?

–Ádette, «sauysqannan saq» Elbasy N.Nazarbaevtyng senimine ol qalaysha kire aldy?

–Mekteptegi filolog múghalim qalaysha bir sәtte «Qazaqstannyng bas metallurgy» bolyp shygha keldi?

–Ol ózi iyelik etken kәsiporyndargha «reinvestisiya» jasady ma, yaghni, «el baylyghyn menshigine tegin alyp, onyng ónimin shet elge satyp tapqan paydanyng bir bóligin ol Qazaqstangha qaytardy ma?

–Qanshasyn ofshorlarda, shet eldik jyljymaytyn mýlikte jәne ózge elderde kәsiporyndar ashugha júmsady?

–Mashkeevichting eldegi korrupsiyalyq jýiemen baylanysy qanday?

–Qazaq eli osy «jalghan investordyn» zardabynan qansha baylyghynan ajyrady?

–Mashkeevichting qazaq elining tәuelsiz el qalybynda damuyna tiygizgen ziyany qanday?

–Elimiz bolashaqta «mashkeevich sindromynan» qútyla ala ma?...

Mine, kesheli beri bizding qoghamda Mashkeevichke qatysty osynday kóptegen súraqtar payda boluda.

IYә, biz qazaq eli eshkimge ólim tilemeytin beybit, tipten, qazagha úshyraghan has jauynyng ólimine adamshylyqpen qaraytyn tekti halyq. Alayda, dәl osy qazagha baylanysty elde qoyylatyn súraqtar óte kóp – ony jogharyda aittyq.

Endi, jaqyn kýnderi osy súraqtar boyynsha kóptegen sarapshylardyng naqty derekterge sýiengen taldau maqalalary kóptep shygha bastaydy, sóitip, býginge deyin qúpiya bolyp kelgen kóp shyndyqtyng beti ashyla bastaydy dep sengimiz keledi. Ádilettilik – qanymyzda bar qasiyet! 

Abai.kz