Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti Zang fakuliteti qylmystyq qúqyq qylmystyq is jýrgizu jәne kriminalistika kafedrasy  ózining innovasiyalyq bilim beru baghdarlamalary men ghylymiy-zertteu júmystary arqyly elimizdegi manyzdy әleumettik-ekonomikalyq mәselelerge belsendi týrde ýles qosyp keledi.

Búl joly kafedranyng bilim alushylarymen  tabighy resurstardy tiyimdi paydalanu, ekologiyalyq mәselelerdi sheshu jәne energiya qauipsizdigin qamtamasyz etu túrghysynan manyzdy taqyryp —Túraqty damu maqsattarynyng jetinshi baghyty «Qoljetimdi jәne taza energiya», býkil әlemdegi adamdargha túraqty, qymbat emes jәne ekologiyalyq taza energiya kózderin úsynudy kózdeytinin nazargha ala otyryp,osy manyzdy mәseleni talqyladyq.

Túraqty damu maqsaty 7 (TDM 7) әlemdik qauymdastyqtyng eng ózekti mәselelerining biri – energiya salasyndaghy tengerimdilik pen ekologiyalyq túraqtylyqty qamtamasyz etu maqsatynda úsynyldy. Búl maqsatynyng negizinde әr adam men qoghamgha arzan, senimdi, janartylatyn jәne taza energiya kózderine qoljetimdilikti qamtamasyz etu túr. TDM 7 kelesi negizgi mindetterdi kózdeydi:

1) Arzan jәne senimdi energiya: Halyqtyng kýndelikti qajettilikterin qamtamasyz etetin energiya kózderin úsynu, olardyng senimdiligi men tiyimdiligin arttyru.

2) Janartylatyn energiya kózderi: Kýn, jel, su jәne geotermaldyq energiya siyaqty ekologiyalyq taza kózderdi keninen qoldanu arqyly parniktik gazdardyng shygharyndylaryn azaytu.

3) Energiya tiyimdiligi: Qazirgi energiya tútynu ýlgilerin ontaylandyru, energiyany ýnemdeu jәne tiyimdi paydalanu boyynsha sharalardy jýzege asyru.

Talqylau barysynda bilim alushylar әlemdik energetika sektory kóptegen synaqtar men qiyndyqtargha tap bolyp jatqanyn da aityp ótti. Dәstýrli energiya kózderine tәueldilik klimattyq ózgeristerdi jedeldetedi, al energiyanyng qoljetimdiligi men baghasy әleumettik-ekonomikalyq tensizdikke әkeledi. Osy túrghyda TDM 7 әlemdik jәne aimaqtyq dengeyde energetikalyq qauipsizdik pen túraqtylyqty nyghaytugha baghyttalghan strategiyalar men sheshimderdi iske asyrudy qajet etetinin tilge tiyek etti. Elimizdegi energiya óndiru salasyndaghy qazirgi jaghdaydy sóz etip, elimizde dәstýrli energiya kózderinen taza energiyagha kóshu boyynsha atqarylyp jatqan júmystargha erekshe nazar audardy. Qazaqstannyng energetikalyq salasy әli de kómir men múnaygha tәueldi, alayda songhy jyldary elde janartylatyn energiya kózderin damytugha baghyttalghan manyzdy qadamdar jasaldy. Studentter elimizding energetikalyq sektorynda qayta janghyrtylatyn energiya kózderine kóshu qajettiligin atap ótip, osy salada jana bastamalar men tehnologiyalardy engizu manyzdy ekenin mәlimdedi. Qazaqstannyng Ýkimeti 2030 jylgha qaray janartylatyn energiya kózderinen alynatyn elektr energiyasynyng ýlesin 10%-gha jetkizudi josparlap otyr. Búl baghyttaghy naqty qadamdar retinde kafedra  studentteri elimizde jel, kýn jәne su energiyasyn paydalanu boyynsha jobalardy damytu, sonday-aq osy salalargha investisiyalar tartu qajettigin atap ótti.TDM 7 әlemdik energetikalyq sayasattyng negizgi baghytyn kórsetedi. Taza jәne qoljetimdi energiyany qamtamasyz etu – ekologiyalyq, ekonomikalyq jәne әleumettik túraqtylyqtyng kepili. Elimizding  osy baghyttaghy bastamalary men jobalary bolashaqta elding energetikalyq qauipsizdigin arttyryp, halyqtyng ómir sýru sapasyn jaqsartugha zor yqpal etedi.

Temirbolat N.

Ál-Faraby atyndaghy QazÚU Zang fakuliteti qylmystyq qúqyq, qylmystyq is jýrgizu jәne kriminalistika kafedrasynyng oqytushysy

Abai.kz