Keshe Preziydent Qasym-Jomart Toqaev «Ortalyq Aziya - Europa Odaghy sammiytine qatysu ýshin Ózbekstangha bardy. Júmys sapary ayasynda ol Europalyq kenes preziydenti Antoniu Koshta, Europalyq komissiya preziydenti Ursula fon der Lyayen, Europalyq qayta qúru jәne damu bankining preziydenti Odili Reno-Bassomen kezdesti.

Odan keyin Memleket basshysy Ózbekstan preziydenti Shavkat Mirziyyoevpen jýzdesip, eki el arasyndaghy yntymaqtastyqty terendetu mýmkindigin talqylady. Taraptar Halyqaralyq ónerkәsiptik kooperasiya ortalyghyn iske qosu júmysyn jedeldetuge uaghdalasty.

Al býgin «Ortalyq Aziya - Europa Odaghy» formatyndaghy alghashqy sammitke qatysatyn preziydentter men sheteldik delegattar Samarqandtaghy «Kongress-ortalyqqa» jinaldy.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaevty әdettegidey Ózbekstan basshysy Shavkat Mirziyyoev esik aldynan qarsy aldy. Birlesken suretke týsu rәsiminen song Memleket basshysy sammit ótetin negizgi zaldaghy ornyna jayghasty.

Býgingi sammit ayasynda kólik-logistikalyq jobalardy birlesip qolgha alu, strategiyalyq shiykizat baghytyndaghy seriktestik, ekologiyalyq taza jәne tiyimdi energiya óndiru kózderin engizu mýmkindikteri talqynalady.

Búghan deyin is-sharagha qatysty pikir bildirgen Europalyq kenes preziydenti Antoniu Koshta «Ortalyq Aziya - Europa Odaghy» sammiyti ónir elderi men euroaymaq memleketterining ornyqty damuyna tirek bolatyn yntymaqtastyq baghytyn aiqyndaytyn alang bolatynyn mәlimdegen edi.

Býgin minberde Qasym-Jomart Toqaevpen birge Ózbekstan Preziydenti Shavkat Mirziyyoev, Europalyq Kenes Preziydenti Antoniu Koshta, Europalyq komissiya Preziydenti Ursula fon der Lyayen, Qyrghyzstan Preziydenti Sadyr Japarov, Tәjikstan Preziydenti Emomaly Rahmon, Týrikmenstan Preziydenti Serdar Berdimúhamedov, Europa qayta qúru jәne damu bankining preziydenti Odili Reno-Basso sóz sóiledi.

Preziydentimiz Euroodaqpen baylanysty ilgerletu maqsatynda birneshe týiinge toqtaldy:

«Sauda jәne eksport

- Qazaqstan EO naryghyna jalpy qúny 2 milliard dollardan asatyn 175 tauar týrining eksportyn úlghaytugha dayyn;

- Europa Odaghy shetelden importtaytyn múnaydyng 13 payyzgha juyghy bizding elimizge tiyesili. Onyng basym bóligi Kaspiy qúbyr konsorsiumy (KQK) arqyly tasymaldanady;

- Europa Odaghy atalghan konsorsiumnyng túraqty әri úzaq merzimdi júmys isteuine qoldau bildirip otyr. Qazaqstan múny joghary baghalaydy jәne shiykizat tasymaldaudyng balama joldaryn da damytady.

Energetika jәne tasymal

- Total, Eni, Svevind sekildi búrynnan kele jatqan seriktesterimizben jәne basqa da europalyq kompaniyalarmen janartylatyn energiya kózderi jәne «jasyl» sutegi óndirisi jobalary qolgha alyndy;

- Qazaqstan Ózbekstan jәne Ázerbayjanmen birlesip, «jasyl» energiyany Kaspiy tenizi arqyly Europa naryghyna jetkizetin elektr jelisin salu boyynsha iri jobany bastady;

- Qazaqstanda Europa Odaghy ekonomikasyna qajetti 34 shiykizattyng 19 týri óndiriledi. Onyng qatarynda uran, titan, mys, litiy, kobalit, volifram jәne basqa da kóptegen elementter bar;

- Elimiz EQDB bankimen aradaghy kelisim boyynsha geologiyalyq barlau salasynda birlesken jobalardy iske asyryp, ken iygeruding ozyq tәjiriybesin engizip jatyr;

- Byltyr Transkaspiy halyqaralyq kólik dәlizimen konteyner arqyly tasymaldanghan jýk kólemi 62 payyzgha artyp, 4,5 million tonnany qúraghan. Maqsat – 2027 jylgha qaray búl kórsetkishti 10 million tonnagha deyin jetkizu;

- Qazaqstan әlemdegi yadrolyq otynnyng 40 payyzgha juyghyn qamtamasyz etu arqyly taza energiya óndirisinde manyzdy ról atqarady.

Tehnologiya jәne innovasiya

- Jyl basynda Qazaqstanda Preziydent janyndaghy Jasandy intellekt boyynsha halyqaralyq konsulitativtik kenesting negizi qalandy;

- 100 myng joghary bilikti IT-maman dayarlaudy kózdeytin auqymdy baghdarlama jýzege asyrylyp jatyr;

- Astanada AlemAi joghary tehnologiyalar ortalyghy qúryluda;

- Preziydent Astana Hub bazasynda «Ortalyq Aziya – Europa Odaghy» innovasiyalyq kampusyn ashudy úsyndy.

Ghylym jәne bilim

- Preziydent Siyrek kezdesetin metaldardy zertteytin aimaqtyq ortalyq qúrudy úsyndy;

- Jasandy intellekt, su resurstaryn basqaru, biotehnologiya sekildi manyzdy salalarda maman dayarlaugha erekshe basymdyq beretin «Ortalyq Aziyagha arnalghan Erasmus+» baghdarlamasyn әzirleu jóninde bastama kóterildi.

Halyqaralyq sayasat jәne qauipsizdik

- Jahandyq túraqsyzdyq jaghdayynda әlemde bolyp jatqan kýrdeli oqighalargha bagha berude barynsha ústamdylyq pen jauapkershilik tanytu kerek;

- Barlyq eldi BÚÚ Jarghysy men jalpygha ortaq halyqaralyq qúqyq qaghidalaryn mýltiksiz saqtau ýshin barynsha kýsh-jiger júmyldyrugha,  sonday-aq Bas hatshy Antoniu Guterrishting qyzmetine qoldau bildiruge ýndedi.

- BÚÚ-nyng qúrylghanyna 80 jyl tolghan sәtte múnyng ózektiligi arta týsedi.

- Qazaqstan kez kelgen qaqtyghystyng beybit jolmen sheshiluin jaqtaydy. Sondyqtan Ukrainagha qatysty kelissózderding bastaluyn qúptaydy.  Mәselening kýrdeli ekenine qaramastan, shiyelenisting ong sheshimin tabatynyna senim artady» dep sózin qortyndylady.

Abai.kz