Tayauda Ózbekstangha resmy saparmen barghan Sergey Lavrov Ekinshi dýniyejýzilik soghys qúrbandaryna arnalghan eskertkishterding birinde «oryssha jazu boluy tiyis» dep ózbekstandyq shendilerge eskertu jasap edi.

Lavrovtyng diplomatiyalyq hattamanyng sheginen shyghyp ketken búl әreketi otarlyq qatynasty әli de ózekti sanaytyn Mәskeuding qazirgi ústanymyn aiqyn kórsetip túr. Ózbek aghayyndar búl joly ýnsiz qalmady. Deputat Odiljon Tojiyevting jauaby – qysqa, әri naqty boldy.

– Shet tilin jasandy týrde tanu sýiispenshilik emes, qarama-qayshy kózqaras tudyrady. Onyng ýstine kýshtep qúrmettete almaysyn, ol ózinen-ózi keledi. Eger Mәskeuding bas alanynda ózbek tilinde jazu payda bolsa, bәlkim, sol kezde oilanyp kórermiz, – dedi Tojiyev. Osylaysha tәuelsizdik tilinde sóilep Lavrovty ornyna qoydy. Sóz joq, múny postkenestik kenistiktegi últtyq biregeylikti qorghaudyng jana paradigmasy dep jadymyzgha týiip qoydyq.

Ózbekstan búl mәselede Qazaqstanmen qatarlas keledi. Bizde de osyghan úqsas jaghdaylar oryn alyp túratyny belgili. Qazaqstandyq dýkenge «tek qazaqsha jazu kerek» dese, Resey dumasynyng deputaty úlarday shulap, «orys tili qúqyghy búzyldy» dep aighaylaghany әli esimizde. Al óz elinde bir auyz qazaqsha, ózbekshe jazugha rúqsat bermeydi.

Til mәselesi Mәskeu ýshin búryn da – yqpal tetigi bolsa, qazir geosayasy qaru retinde qarastyryluda. Biraq Ortalyq Aziya halyqtary búl diskurstan әbden sharshady. Olar endi tildik tәuelsizdikke basymdyq berip, ony últtyq qauipsizdik pen ishki sayasy túraqtylyqtyng negizgi elementi retinde qaray bastaytyn bolady.

Lavrovtyng sózi bizge tanys ritorika. Biraq oghan qarsy Tojiyevting jauaby Ortalyq Aziya elderindegi jana buyn sayasatkerlerining dýniyetanymyn kórsetedi. Olar Kremliding ritorikasynan qaymyqpaydy, kerisinshe, ony teng dәrejeli dialogqa shaqyrady. Búl – tәuelsiz eldi nsyrtqy sayasattyng aiqyn ústanymy. Búrynghyday «ýndemey qalu» dәuiri kelmeske ketti.

Býginde Ortalyq Aziya elderi postkenestik iydentifikasiyadan birtindep, biraq nyq qadammen shyghyp jatyr. Olar endi óz tilinde sóilegisi keledi, óz tarihyn jazghysy keledi, óz simvolyn bekitkisi keledi.

Tojiyevting jauaby – óz ishimizdegi últjandy deputattargha da ýlgi boluy tiyis. Sebebi parlament – tek zang shygharatyn emes, últtyq mýddeni qorghaytyn alan. Eger Mәskeu óz tilin qorghaudy syrtqy sayasy missiya retinde qabyldasa, onda Astana men Tashkent óz tilining mýddesin qorghaugha qúqyly.

Ózgening tili ýstem bolghan jerde – oy da, sana da, bolmys ta baghynyshty bolady. Ózbekstan bizge osyny taghy bir ret kóz jetkizdi. Aghayyn, Lavrovtyng sózin emes, Tojiyevting jauabyn este saqtayyq.

Núrlan Júmaqanov

Abai.kz