Seysenbi, 29 Sәuir 2025
Dep jatyr 1127 0 pikir 28 Sәuir, 2025 saghat 12:41

Resey ydyraydy: Mәskeu bayyp, aimaqtar ólip jatyr...

Suret: polskieradio.pl saytynan alyndy.

Resey – bóten elderden jelimdelgen jasandy memleket jәne «Reseyding úly ótken tarihy bar» degen ótirik patsha zamannan bastap aitylyp keledi. Mәskeu biyliginde ómir sýruge ortaq bolashaghy da, sebebi de joq ondaghan halyqtar bar.

Kremli Ukrainany ekige bóludi armandap jatqanda, eshkim anyq nәrseni dauystap aitqysy kelmeydi: Reseyding ózi shyn mәninde birtútas memleket emes, soghystar, jaulap alular men aldaular arqyly jinalghan otarshyl memlekettik qúrylys. Onyng tarihyn saralay kele, zangerler men tarihshylar Reseydi jasandy el dep jazady. Al búl qúrylym ydyraghanda әlem jenil tynystaytyn bolady.

Resey – «biz» deytin úgham joq el!

Qazirgi Resey Federasiyasy birtútas halyq emes. Ortaq tarihpen emes, tek qorqynyshpen, zorlyq-zombylyqpen jәne qughyn-sýrginmen baylanysty ondaghan etnostardyn, dinderdin, tilder men mәdeniyetterding jamaushysy. Tatarlargha, bashqúrttargha, sheshenderge, yakuttargha, buryattargha, karelderge «úly Reseydin» bir bóligi bolghylaryng kele me dep súraghan eshkim joq. Olardy HIH ghasyrdaghy Resey imperiyagha kýshpen qosty.

Aldau arqyly qúrylghan zansyz memleket – Resey 1991 jyly odaqtyq zannamada kózdelgen barlyq qúqyqtyq proseduralardy búzyp, referendumsyz, aumaqtardyng mәrtebesin kelispesten, halyqtyng pikirinsiz KSRO-dan shyqty. Ol ózin múrager dep jariyalap, «jerlerdi» jinay bastady. Biraq mirasqorlyq – búl deklarasiya emes, zandy rәsim. Al Resey odan ótpedi, yaghny zandy túrghydan alghanda, ol óz territoriyalarynyng kópshiligine jalghan qúqyghy bar memleket.

Sazdan jasalghan imperiya

Finlyandiya Kareliyany eske alady. Mongholiya – Tuva men Buryatiya turaly sóz etedi. Qazaqstan – soltýstik jerler men Orynbor turaly oilanady. Ukraina - Belgorod, Kubani, Kursk jәne Voronej oblystary turaly talasady. Al Soltýstik Kavkaz tek kýshpen jәne qorqytumen ghana ústalghan aimaq. Edil boyy, Oral, Sibir jәne Qiyr Shyghys - ortalyqty tamaqtandyratyn aumaqtar, biraq ózderi kedeyshilikte jәne qúqyqsyz ómir sýrip jatqan aimaqtar. Búl qansha uaqytqa sozyluy mýmkin?

Imperiya qalay ómir sýredi: Mәskeu bayyp jatyr - aimaqtar ólip jatyr

Resey - barlyq baylyq astanagha aghylyp jatqan el. Múnay, gaz, kómir, metaldar, siyrek jer elementteri últtyq respublikalar men shalghay aimaqtarda óndiriledi, biraq olardy damytpaydy.

Yakutiya - almaz, Bashqúrtstan - múnay, Komy - gaz, Buryatiya - uran óndiredi, biraq búl aumaqtardyng bayyrghy halqy qayyrshylyqqa úshyrauda. Joldar búzylyp, mektepter jabylyp, auruhanalar qirap jatyr.

Mәskeu ydyraudan qorqady jәne beker emes...

Álemdi «ydyrau súmdyghymen», baqylausyz kýireumen jәne yadrolyq apokalipsispen qorqytatyn Reseyding jalghan nasihaty kýni-týni aitylyp jatady. Biraq KSRO-nyng ydyrau tarihy kerisinshe kórsetedi: Qarabaqtan Donbassqa deyingi barlyq qaqtyghystardy tudyrghan Mәskeu boldy. Mәskeusiz agressiya nemese janjaldar bolmaydy. Azat etilgen aimaqtar, kerisinshe, Baltyq elderi, Gruziya nemese Qazaqstan beybitshilikke, damugha jәne qalypty ómir sýruge mýmkindik aldy.

Ydyrauy bastalghannan keyin - ony toqtatu mýmkin emes!

Resey qazirding ózinde geosayasy bombada ómir sýrip jatyr. Mәskeu etigine ilesken әrbir aimaq, әrbir últ, әrbir mәdeniyet tek bir nәrseni kýtedi: ortalyqtyng әlsireu sәtin. Sodan keyin býkil imperiya Rim siyaqty, Osman imperiyasy siyaqty, KSRO siyaqty ydyraytyn bolady, óitkeni ondaghan jyldar boyy qorlanghan, tonalghan jәne bóten tudyng astynda ómir sýruge mәjbýr bolghan adamdardy eshqanday «baylanys» biriktire almaydy.

Resey ydyraghan kezde, Yakutskide, Qazanda, Doneskide nemese Groznyida eshkim jylamaydy, tipti Reseyding eng «orysy kóp» bóliginde - Novosibirde, Ekaterinburgte nemese Kaliningradta - olardyng tynys aluy jenildeydi. Búl qasiret bolmaydy, búl «Resey Federasiyasy» dep atalatyn әdiletsiz jәne otarshyldyq sayasatyn jýrgizetin memlekettik qúrylystyng sony bolady.

Kerimsal Júbatqanov,

tarih ghylymdarynyng kandidaty, S. Seyfullin atyndaghy Qazaq agrotehnikalyq zertteu uniyversiytetining dosenti

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

46 - sóz

Qayrauly qara semser

Esbolat Aydabosyn 2440
46 - sóz

Tilendiyev nege Tarazidyng qúlaghyn qyrshyp aldy?

Tóreghaly Tәshenov 5149
Anyq-qanyghy

Europagha Resey aumaghynsyz shyghu joly

Ashat Qasenghaly 5387
46 - sóz

Bizge beymәlim Baraq han

Jambyl Artyqbaev 4659