رەسەي – بوتەن ەلدەردەن جەلىمدەلگەن جاساندى مەملەكەت جانە «رەسەيدىڭ ۇلى وتكەن تاريحى بار» دەگەن وتىرىك پاتشا زاماننان باستاپ ايتىلىپ كەلەدى. ماسكەۋ بيلىگىندە ءومىر سۇرۋگە ورتاق بولاشاعى دا، سەبەبى دە جوق ونداعان حالىقتار بار.

كرەمل ۋكراينانى ەكىگە ءبولۋدى ارمانداپ جاتقاندا، ەشكىم انىق نارسەنى داۋىستاپ ايتقىسى كەلمەيدى: رەسەيدىڭ ءوزى شىن مانىندە ءبىرتۇتاس مەملەكەت ەمەس، سوعىستار، جاۋلاپ الۋلار مەن الداۋلار ارقىلى جينالعان وتارشىل مەملەكەتتىك قۇرىلىس. ونىڭ تاريحىن سارالاي كەلە، زاڭگەرلەر مەن تاريحشىلار رەسەيدى جاساندى ەل دەپ جازادى. ال بۇل قۇرىلىم ىدىراعاندا الەم جەڭىل تىنىستايتىن بولادى.

رەسەي – «ءبىز» دەيتىن ۇعام جوق ەل!

قازىرگى رەسەي فەدەراتسياسى ءبىرتۇتاس حالىق ەمەس. ورتاق تاريحپەن ەمەس، تەك قورقىنىشپەن، زورلىق-زومبىلىقپەن جانە قۋعىن-سۇرگىنمەن بايلانىستى ونداعان ەتنوستاردىڭ، دىندەردىڭ، تىلدەر مەن مادەنيەتتەردىڭ جاماۋشىسى. تاتارلارعا، باشقۇرتتارعا، شەشەندەرگە، ياكۋتتارعا، بۋرياتتارعا، كارەلدەرگە «ۇلى رەسەيدىڭ» ءبىر بولىگى بولعىلارىڭ كەلە مە دەپ سۇراعان ەشكىم جوق. ولاردى ءحىح عاسىرداعى رەسەي يمپەرياعا كۇشپەن قوستى.

الداۋ ارقىلى قۇرىلعان زاڭسىز مەملەكەت – رەسەي 1991 جىلى وداقتىق زاڭنامادا كوزدەلگەن بارلىق قۇقىقتىق پروتسەدۋرالاردى بۇزىپ، رەفەرەندۋمسىز، اۋماقتاردىڭ مارتەبەسىن كەلىسپەستەن، حالىقتىڭ پىكىرىنسىز كسرو-دان شىقتى. ول ءوزىن مۇراگەر دەپ جاريالاپ، «جەرلەردى» جيناي باستادى. بىراق ميراسقورلىق – بۇل دەكلاراتسيا ەمەس، زاڭدى ءراسىم. ال رەسەي ودان وتپەدى، ياعني زاڭدى تۇرعىدان العاندا، ول ءوز تەرريتوريالارىنىڭ كوپشىلىگىنە جالعان قۇقىعى بار مەملەكەت.

سازدان جاسالعان يمپەريا

فينليانديا كارەليانى ەسكە الادى. موڭعوليا – تۋۆا مەن بۋرياتيا تۋرالى ءسوز ەتەدى. قازاقستان – سولتۇستىك جەرلەر مەن ورىنبور تۋرالى ويلانادى. ۋكراينا - بەلگورود، كۋبان، كۋرسك جانە ۆورونەج وبلىستارى تۋرالى تالاسادى. ال سولتۇستىك كاۆكاز تەك كۇشپەن جانە قورقىتۋمەن عانا ۇستالعان ايماق. ەدىل بويى، ورال، ءسىبىر جانە قيىر شىعىس - ورتالىقتى تاماقتاندىراتىن اۋماقتار، بىراق وزدەرى كەدەيشىلىكتە جانە قۇقىقسىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ايماقتار. بۇل قانشا ۋاقىتقا سوزىلۋى مۇمكىن؟

يمپەريا قالاي ءومىر سۇرەدى: ماسكەۋ بايىپ جاتىر - ايماقتار ءولىپ جاتىر

رەسەي - بارلىق بايلىق استاناعا اعىلىپ جاتقان ەل. مۇناي، گاز، كومىر، مەتالدار، سيرەك جەر ەلەمەنتتەرى ۇلتتىق رەسپۋبليكالار مەن شالعاي ايماقتاردا وندىرىلەدى، بىراق ولاردى دامىتپايدى.

ياكۋتيا - الماز، باشقۇرتستان - مۇناي، كومي - گاز، بۋرياتيا - ۋران وندىرەدى، بىراق بۇل اۋماقتاردىڭ بايىرعى حالقى قايىرشىلىققا ۇشىراۋدا. جولدار بۇزىلىپ، مەكتەپتەر جابىلىپ، اۋرۋحانالار قيراپ جاتىر.

ماسكەۋ ىدىراۋدان قورقادى جانە بەكەر ەمەس...

الەمدى «ىدىراۋ سۇمدىعىمەن»، باقىلاۋسىز كۇيرەۋمەن جانە يادرولىق اپوكاليپسيسپەن قورقىتاتىن رەسەيدىڭ جالعان ناسيحاتى كۇنى-ءتۇنى ايتىلىپ جاتادى. بىراق كسرو-نىڭ ىدىراۋ تاريحى كەرىسىنشە كورسەتەدى: قاراباقتان دونباسسقا دەيىنگى بارلىق قاقتىعىستاردى تۋدىرعان ماسكەۋ بولدى. ماسكەۋسىز اگرەسسيا نەمەسە جانجالدار بولمايدى. ازات ەتىلگەن ايماقتار، كەرىسىنشە، بالتىق ەلدەرى، گرۋزيا نەمەسە قازاقستان بەيبىتشىلىككە، دامۋعا جانە قالىپتى ءومىر سۇرۋگە مۇمكىندىك الدى.

ىدىراۋى باستالعاننان كەيىن - ونى توقتاتۋ مۇمكىن ەمەس!

رەسەي قازىردىڭ وزىندە گەوساياسي بومبادا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. ماسكەۋ ەتىگىنە ىلەسكەن ءاربىر ايماق، ءاربىر ۇلت، ءاربىر مادەنيەت تەك ءبىر نارسەنى كۇتەدى: ورتالىقتىڭ السىرەۋ ءساتىن. سودان كەيىن بۇكىل يمپەريا ريم سياقتى، وسمان يمپەرياسى سياقتى، كسرو سياقتى ىدىرايتىن بولادى، ويتكەنى ونداعان جىلدار بويى قورلانعان، تونالعان جانە بوتەن تۋدىڭ استىندا ءومىر سۇرۋگە ءماجبۇر بولعان ادامداردى ەشقانداي «بايلانىس» بىرىكتىرە المايدى.

رەسەي ىدىراعان كەزدە، ياكۋتسكىدە، قازاندا، دونەتسكىدە نەمەسە گروزنىيدا ەشكىم جىلامايدى، ءتىپتى رەسەيدىڭ ەڭ «ورىسى كوپ» بولىگىندە - نوۆوسىبىردە، ەكاتەرينبۋرگتە نەمەسە كالينينگرادتا - ولاردىڭ تىنىس الۋى جەڭىلدەيدى. بۇل قاسىرەت بولمايدى، بۇل «رەسەي فەدەراتسياسى» دەپ اتالاتىن ادىلەتسىز جانە وتارشىلدىق ساياساتىن جۇرگىزەتىن مەملەكەتتىك قۇرىلىستىڭ سوڭى بولادى.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ،

تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، س. سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى

Abai.kz