(pәlsapalyq-esse)

Qazaq oqyrmandary fransuzdyng әigili jazushysy Viktor Gugonyng shygharmalarynan tól tilimizde oqydy ma, joq pa habarym joq eken.

Al, oryssha audarylghan «Chelovek, kotoryy smeetsya» degen romanyn kózqaraqty qauymnyng kóbi oqyghan bolar dep, oilaymyn. Ári, osy kitaptyng sujeti boyynsha týsirilgen birshama kórkem filimder de teledidardan qanshama kórsetilgendikten «Ezui tilingen bala Guinplen, suqaranghy Deya qyz, olargha qamqor bolghan kókbórini dos etken jihangez Ursus» jayly habardar shyghar, bәlkiy.

Al, óz basym búl ghajap romandy fransuz tilinen tike monghosha audarmasynan oqyp edim, qanshama ret oqyghandyqtan jeti jýz jiyrma betten  túratyn kirpishtey kitaptyng týbi týsip, ishi әbden shimaylanghan eken.

Odan beri de qyryq jylgha tayau uaqyt ótipti. Biraq, bir qyzyghy qazir Qúran Kәrimdi ýnemi oqyghan kezimde ondaghy keybir ayattardyng mazmúny – osy romannyng shytyrman oqighasy bastau alatyn tenizdegi alasapyran kórinisterge óte sәikesedi!

Kitaptyng bas keyipkeri sanalatyn bala Guinplenge jasalghan auyr qylmystyng qúpiyasyn jasyru ýshin tenizge qashqan qylmysker «komprachikostar»-dyng kemesi dauyldy tolqynnyng qaqpaqylynan teniz asty jartasyna soghylyp, tesilgen kemesi kenet tynghan dauyldan  jaghagha da tayay almay sugha batatyn is-әreketteri ayattaghy suretteumen dәlme-dәl ýilesetinine tandanatyn edim.

Mine, sol sebepten de essening taqyryby solay qoyyldy. Ári, osy bir tylsym syrdy oqyrmanmen birge saralap kórsem degen oy da tughan-dy. Óitkeni, Qúran Kәrim býkil adamzatqa arnalyp týsken aqyrghy  kitap ekeni anyq. Ári, adamzattyng eng auqymdy qauymdaryna týsken aldynghy ýsh kiyeli kitap Zabur, Taurat, Injilding (Bibliya) býkil mәn-mazmúny osy Qúranda tolyq qamtylghany kóptegen sýrelerde bayandalghan.

Keyinnen ózderin hristian sanaytyn europalyq qauym Qúrandy ashyq moyyndamay, aldynghy kitaptardyng mazmúnynan qúrastyrylghan Bibliyany ózderining kiyeli kitaby sanady. Bәlkim, mening aityp otyrghan Qúrandaghy ayattyng mazmúny Bibliyanyng ishinde kezigetin bolsa da tanghaludyng jóni joq. Óitkeni, Qúran aldynghy kitaptardyng býkil mazmúnyn qamtyghan dedik qoy.

Ári, búl romannyng jazyluy on toghyzynshy ghasyrdyng orta túsy.  Ol uaqytta Qúran Kәrimning aghylshynsha, fransuzsha audarmalary shyghyp qoyghan kez. Óitse, Viktor Gugoday ghúlama jazushynyng Qúran Kәrimning tәrjimasyn oqyghanyna da kýmәn keltire almaymyz.

Jazushynyng sol zamandaghy qatarlasy sanalatyn nemisting Getesi, Orystyng Tolstoyy Islamgha bas iyip, Múhammed payghambardy pir tútqandyghy әldeqashan tarihta ashyq-ayqyn bolghan jәit. Áytsede, búl jazbadaghy maqsat, múny dәleldeu emes, edi.

Vitor Gugonyng osy «Yrjighan kisi» romanyndaghy oqighalardyng әlgi aitylghan ayattarmen sәikestigin tanystyru ghana. Sondyqtan, eng әueli Guinplenning basynan keshken qily taghdyryn óte qysqasha týrde bayandap shyqsaq oqyrmangha bәri de týsinikti bolady.

HIII-ghasyrdan HÝII ghasyrgha deyin Europanyng batysyndaghy elderde, әsirese Úlybritaniyada komprochikostar dep atalatyn sol mandaghy әr týrli últtardan qúralghan jeke top jas balalardy úrlap, nemese satyp alyp, dayyndyqtan ótken arnayy hirurgter balalardyng tabighy bet pishinin ózgertip, oigha kelmeytin neshe týrli siyqsyzdyqpen kýlkili etip shygharady eken.

Sonson, osynday «kýlkili» balalardy eldi mekenderdi aralap shou-mereke úiymdastyratyn taghy sonday sayqymazaq toptar satyp alatyn bolghan. Yaghni, búl sol zamandaghy baylyq pen biylikke mastanghan aq sýiek qauymnyng kýlip mәz bolu ýshingi ermegi bolsa, bylayghy sorly tobyrdyng da bir auyq kónil kóteretin qyzyghynyng bir týri bolsa kerek.

Biraq, osylaysha eldi kýlkige qaryq qylyp jýrgenderding artynda adamdardyng ayanyshty taghdyry jatyr degendi jogharghy ne tómengi әueyi tobyr tipti de eskermeytin әdepki kóriniske ainalghany sonsha, ol uaqyta da dәl qazirgidey sahna sayqymazaqtaryn ermek etken qoghamnyng bir ruhany derti mendegen kezi edi.

Mine, osy ghasyrlardaghy biyleushi bolghandardyng biri Ekinshi Iakov degen búl komprachikostardy óz sayasy paydasyna qoldanghan, olargha zang boyynsha tiyispegen. Al, óz biyligine qauip tóndirui mýmkin deytin ýstem baqtalastaryn qiyt etse, «býlik shygharushy» degen syltaumen býkil otbastarymen ústap, jer audaryp jazalaghan. Olardyng qarausyz qalghan bala-shaghasynan osynday bet-auyzyn tanylmastay etip ózgertip «jandy maskalar» jasaytyn komprachikostardyng әreketterine әdeyi kózjúma qaraghan.

Múnday jaghday ýstemdik etken elde, tómengi qara tobyrdyng bala-shaghasynyng payda kýnem deldaldar arqyly úrlanyp, komprachikostardyng oiynshyghyna ainaluy, әnsheyin kórinis bolghan shyghar.

Sodan da bolar, ol kezde osy etek alghan súmdyqty biletin europalyq elding analary óz balalaryn «Jylama, toqta kәne! Komprachikostar kele jatyr!» dep, qoryqtady eken.

Áytse de, dýnie tónkerilip, jogharghy biylikter auysyp, kózqarastar qayta ainalyp ózgerip jatatyn qoghamnyng alasapyran zany boyynsha, Iakov sekildi jauyz basqarushylardyng kýni bitip, ózi qatal jazalanyp, jer audarlyp, ornyna kelgen jana biyleushiler, endi komprachikostardyng sonyna sham alyp týsetin ayausyz zang ýstemdik qúrghan-dy. Osy pәrmen boyynsha, olardy ústaghan jerde tergeusiz dargha asyp, aidalada temir búghaugha salbyratyp ilip qoyatyn әreket iske asqan edi.

Sonday biyleushining biri Ýshinshi Viligelim kezeninde komprachikostar Úlybritaniya manynan Ispaniyagha qaray iz jasyryp qashyp-pysu etek alady. Mine, Guinplen de sondaylardyng qolyna týsip, mazaqqa úshyraghan bala edi.

Romannyng alghashqy tarauy «Portlend mýiisinde» degen atpen bastalady. Búl HÝII ghasyrdyng songhy jyldary bolsa kerek, osy ónirden alty-jeti komprachikos toby, qar búrqap, tenizde dauyl soghyp túrghan qystyng kýni Ispaniyadan jasyryn kelgen shaghyn kememen eshkim bayqamaytynday tenizding jartasty qoynauynda tyghylyp túryp, ashyq tenizge shyghyp qashady.

Shaghyn jelkendi kemening kapitany jәne eki ghana matrosy bar edi, olar da bayaghydan beri osylargha jasyryn qyzmet etip jýrgenderge úqsaydy. Al, qashqyn komprachikostar ózderimen birge ertip jýrgen on jastan endi ghana asqan úl balany dәl keter sәtte, kemege kirgizbey iyen jaghalaugha qaldyryp kete barady.

Týkke týsinbegen bishara bala, ýstinde jyrtyq kýrdeden ózge týgi joq, jalanayaq qalpy qardy búrqaqtan yqtay tenizden alystap qúrlyqqa qaray basy aughan jaqqa jýre beredi.

Kemeden qalyp qoyghan kezi Kýn jana batqan keshki uaqyt edi. Kele jatqan jolynda temir arqangha asuly mýrdeni kórip zәresi úshady. Ábden qaranghy ýiirilgen dýley týnekting ishinde qalghan әlgi úl, jylaghan balanyng dauysyn estiydi. Jalghyzdyghyna dem bergendey әlsiz ýnge qúlaq týrip qay jaqtan shyqqanyn shamalaydy, dybys birde shyghyp birde ýzilip ketken sayyn toqtay qalyp bayqasa, dәl aldyndaghy qarauytqan súlbadan estilip jatqanyn andaydy.

Tayap barsa, qimylsyz jatqan әielding qúshaghyndaghy orauly balany kóredi. Álsiz ýnmen jylap jatqan sol eken. Jalghyzdyqtan ózin qútqarushyday kóringen sәbiydi Guinplen qolyna alyp, ýstindegi kýrtesin sheship jandy oljasyn orap alady. Ózi jalanash qalsa da dirdektey jýrip, týn ortasynda bir eldimekenge әzer jetedi. Sodan jaghalay jýrip esik qaghady, bir de bir adam ýiining esigin ashpaydy. Sóitip, әbden ýsuge tayaghanda selen shetinde qarauytyp túrghan kýime-arbanyng astynan qasqyr yryldaydy. Osy dybyspen kýimeden shyqqan adam, qanghyp kelgen balany jataghyna kirgizip pana bolady.

Búl adam osy romannyng bas keyipkerining bireui, san-salaly bilimdi, jalghyz basty dana adam Ursus edi, al yryldaghan qasqyr osy iyesining senimdi dosy Goma atty kókbóri bolatyn.

Al, Guinplenning qar astynan tauyp alghan sәby bala bolsa, osy kitaptyng pәlsapalyq ghajayyp әdemi әueni ispetti suqaranghy qyz Deya edi. Ursus úl baladan jaghdaydy bile sala, qar astyndaghy әielge týn ishinde kómekke jóneledi, balanyng izin qualay jýrip ony tapsa da aqyrghy quatyn sәbiyine arnap ózi ýsip ólgen panasyz kedey әiel ekenin bilip qaytady.

Osy az ghana oqighanyng ózinen-aq, qoghamnyng da, adamdardyng da qatigezdigin bayqau qiyn emes, biraq jyly jýrekti adamdardyng da bar ekenine, osynday suyq qoghamdy solardyng ghana jyltyp túrghanyna da eriksiz ilanasyn.

Sóitip, Ursus ózining talghajau etip otyrghan pisiruli az-múz kartobyn Guinplenge berip, bir úrtam sýtin sәbiyge emizedi. Tanerteng biteu pәueskesining terezesinen týsken Kýnning jaryghynan úldyng ezui tilingen yrjighan týrin kórip ah úrsa, tike sәulege miz baqpay qatyp qalghan sәby qyzdyng jansyz janaryn kórip basyna kelgen myna taghdyrgha jәne qayran qalady.

Biraq, osy panasyz qalghan balalarmen birge Ursusqa bereket te qosa kelgeni, Qúdaydyng bәrin baqylaushy, ózi qalaghan qúlyna jaqsylyq jasaushy ekenin jazushy tylsym astarmen oqyrman qauymgha tamasha antatqanday...

Endi, jazbamnyng negizgi taqyryby sanalghan әlgi qashqyn komprachikostargha oralayyq. Olar, óz bastaryna pәle bolyp jabysatyn, óz qoldarymen jasaghan qiyanattaryna dәlel bolatyn úl balany әdeyi iyen jaghagha qanghytyp ketedi. Búl әreketteri balany ólse ólsin, degenderi ekeni aidan-anyq. Óz jandary ózderine sonsha qymbat bolghanda, balanyng jany olargha eshtene emestigi, olardyng adam pishindi qúbyjyq, naq jauyz ekenin pash etkendey.

Biraq, Qúday eshbir is-әreketti qalt jibermeytini sekildi, adamdardyng búl әreketin de әdildikpen sheshkeni ayan boldy. Býkil pәle qúrlyqta dep zәreleri úshyp, endi ashyq tenizge shyghyp, kónili jaylanghan qylmysty toptyng quanyshy úzaqqa barmaydy.

Alay-dýley dauyl olardy dittegen baghytynan búra jóneledi. Yaghni, shoghyr jartastary teniz betine shyghyp jatatyn qighash mýiiske qaray aidaydy. Dýley tolqynmen qanbaqtay úshqan kemeni jartastardyng arasynan ary-beri búrumen әren-әreng enserip, endi-endi aman qútylamyz ba, degen sәtte eng shetki jartasty keme túmsyghy janay soghyp ótedi. Ýreyli jartastar artta qalady, ashyq aidyngha da shyghady. Dәl osy kezge deyin ondyrmay soqqan dauyl da pyshaqpen keskendey kilt tiylady.

Dýley dauyldan qanghalaqtay úshyp toqtamay kele jatqan keme de qayrangha týskendey bir orynda tapjylmay ainalshyqtap toqtaydy. Kemedegiler alghashynda búghan quandy. Dauyl toqtady, es jiyp etek jauyp alamyz, dep. Sóitse, kaitadan jýgirip shyqqan matros kemening bir jaghy jartasqa soghylghanda tesilip ketkenin, sodan sudyng toqtausyz ishke ene bastaghanyn habarlaydy. Búl kemening endi, sugha batu qateri bastaldy, degen sóz edi.

Dәl osy sәtte, jana ghana u-shu bop sóz estirtpey úlyp túrghan teniz de qúlaqqa úrghan tanaday tym-tyrys bolyp, aspandaghy júlqyna úshqan búlttardyng ilegi endi, mop-momaqan appaq maqtaday qol sozym tóbege tónip kelip, qapalaqtap qar jaua bastaydy.

Jana ghana doly dauyl men ýreyli tolqynnan jan-úshyra arpalysqan kapitan endi, myna tynyshtyqtan tipti shoshyp, janyn qoyargha jer tappay alasúrady.

Nege? Óitkeni, әlginde ghana qorqynyshty qatty qozghalys-búlqynys búlargha qauip tóndirse, endi, myna ýnsiz tynyshtyq odan da qauipti bolyp shyqty. Sebebi, ýp etken jel joq. Kemeni adym jerge de apartyn, algha sәl jyljytatyn eshbir kýsh joq! Eger, sәl jelemik bolghanda ghoy, jelkenderdi olay-búlay búryp, amaldap jaqyn túrghan jaghagha jetip barar edi, sóitip aman qalar edi. Átten!

Endi, eshbir qayran joq, eshtene de istey almay, tiynәmday amal qoldan kelmey, az uaqyttan keyin bәri kememen birge teniz túnghiyghyna kete baru ghana qalghan.

Áytsede, jan tәtti, olar az uaqyt bolsa da tirshilikting balaghyna jabysa túru ýshin baghana kemege ózderi salghan býkil qajet búiymdaryn týgel tenizge laqtyrady, eshtene de, synyq iyne de qaldyrmaydy.

Kapitan endi, ne qaldy dep aiqaylaydy. Sonda, komprochikostardyng basshysy doktor: «Endi, tenizge bizding jasaghan qylmysymyzdy qosa laqtyru ghana qaldy!» deydi. Sol sәtte bәri osy sózden selk etip shoshyp, Qúday tәubalary esine týsip ýreyden ýnsiz qalady. Doktor taghy da:

«Kәne, bәring tenizge kýnәlaryndy laqtyryndar! Kýnәning bәri bizding kókiregimizding tereninde jatyr! Kemeni sugha batyrghan dauyl emes, bizding sol kýnәmiz! Endi, óz denendi qútqaru adyra qaldy, kónilindi ghana tazartyp qútqaratynday sәl uaqyt bar!» deydi. Bәri osy sózge úiyp, momaqan kýide ashyq palubanyng ýstine tize býgedi.

Doktor, býkil qylmystaryn sonyng ishinde Guinplen atty balanyng kimning balasy ekenin, ony qashan, qalay úrlap, qaytip týr-pishinin ózgertkenin sәl búryn ózi jazghan qaghazynan týgel dauystap oqidy.

Endi, myna otyrghandardyng bәrine, osy hatqa óz-óz qoldaryn qongdy búiyrady. Osylay, ghana qylmystaryn mýltiksiz moyyndap, týnek tenizding týbine ketip túnshyghyp ólu jazasy kýtip túrghanyn habarlaydy.

Qandy qol qylmyskerler eshqayda qashyp qútyla almaytyn aqiqattyng dәl aldynda kýnәlaryn moyyndap, pergament qaghazgha óz-óz qoldaryn qoygha mәjbýr bolady.

Sóitip, ol jazba-qaghazdy qaterge úshyraghandardyng sol kezdegi tәsili boyynsha, sugha batpaytyn, dymqyldyq kirmeytindey qútygha salyp tenizge laqtyrady. Ózderi de, týnek týnning astynda túnghiyqqa batqan kememen birge aqsha qar degen aq kebinge oranghanday, tenizding qap-qara tymyq aidynynda bastary songhy ret qylt etip mәngige joghalady.

IYә, romanda úzaq surettelgen osy kórinister, Qúrandaghy ayattardyng týsindirme maghynasynda qalay bayandalghynyn aitudyng sәti endi, ghana keldi:

«Shura sýresi,  30-ayat: Bastaryna kelgen pәle-jala  óz qoldarynmen istegenderinning kesirinen. Biraq, Alla onyng kóbin keshiredi.

32-ayat: Tenizde tauday kemelerding jýzui de Allanyng qúdiretin kórsetedi.

33-ayat: Eger, Alla qalasa, jeldi toqtatady da, kemeler teniz ýstinde túryp qalady. Mine, osynyng ózinde әrbir sabyr saqtaushy, shýkir qylushy ýshin kóp ghibrat bar ekeni anyq.

34-ayat: Nemese, olardyng qylmystary saldarynan kemedegilerdi sugha batyryp jazalaydy, ne kóbining kýnәsin da keshiredi.»

Mine, Qúrannyng kemel tili, sonyng ózinde basqa tildegi tәrjimasynyng ózi adamzattyng býkil әreketin az sózben andatyp túrghanyna osylay kuә bolamyz.

Endi, romannyng qyzyqqa toly oqigha órbui danagóy Ursus asyrap alghan eki jetim balanyng erjetip ózine kómekshi әri әrtis bolghanymen qyzyqtyra týsedi. Ursustyng ózi jazghan sketch-kórinisterin endi, at jegip jýretindey etip ýlkeytip alghan kýimeni kóshpendi sahna etip kópshilik ortasyna shyghady. Kórinisti oinaghanda Guinplen men Deya da әrtis bolyp, olardyng birining ghajap súlulyghy, birining siyqsyz yrjighan týri qalyng kórermendi tәnti etuimen kónildi kýnder jalghasady.

Ezui tilingen Guinplendi kim kórse de kýlkige qaryq bolyp, yrjighan siqyn mazaq qylsa, al onymen tel qozyday birge ósken suqaranghy Deya Guinplendi ystyq jýregimen jaqsy kóretindigin jazushy jan tebirenter talay epizottarmen jerine jetkize suretteydi. Oqyrman da osy ýsh keyipkerdi jandaryna jaqyn tuysynday sanasyna siniredi. Búl shaqta Ursus, Guiplen, Deya ýsheui shyn baqytty otbasy edi.

Osynday quanyshqa toly kýnderining birinde aqsýiek lordtardyng bireuining sylqym qalyndyghy búlardyng oiynyn kórip Guinplenge kóz tigedi.

Ony ózine ermek qylyp kónil kótergisi keledi. Sóitip, oqigha shiynelisedi. Guinplennen sәl sәt ajyrasa jany qosa ketkendey qinalatyn Deyagha da qater tónedi.

Mine, osy qarsanda bayaghydaghy tenizge batyp ketken komprachikostardyng joldaghan qúmyrasy teniz jiyeginen tabylghan bolatyn. Ony sol kezdegi arnayy ýkimettik qyzmetkerler oqyp, tanysugha tiyis erekshe әdet bar edi.

Sóitse, talay jylghy izdeudegi әldeqanday aqsýiek lordtyng balasynyng deregi әlgi qúmyradan shyghady. Jәne osyghan qatysty bir kýdiktini ústap, týrmede auyr azappen onyng qylmysyn moyyndatady. Sóitip, arnayy tergeushiler, jasyryn qyzmetshiler kóp qinalmay-aq, onyng kóshede kórinis jasaytyn «yrjighan jigit» Guinplen ekenin anyqtaydy.

Sol sәtte-aq, ýkimettik arnayy jasaq baryp, Guinplendi kýimesinen pәrmenmen alyp ketedi.

Sonymen, jogharghy biylik az uaqytta-aq, Guinplenning býkil qúqyn ózine qaytaryp, resmy qabyldau jasaydy. Kóshedegi jalanayaq jarly, ayaqastynan saltanatty saraydyng iyesi, úlanghayyr jerding qojayyny әri eldegi býkil biylikti jýrgizip otyrghan lordtar qauymynyng teng dәrejeli mýshesi bop shygha keledi.

Aqsýiekterding asa qymbat sәndi-mәndi kiyimine malyna kiyingen Guinplen lordtar sarayynda tanystyrylyp, basynan keshkenderi men óz sózin aitugha tiyisti bolady. Lordtardyng býkil jaysandary qyzyqqa kenelu ýshin qausaghan kәrisinen, jasanghan jasyna deyin qalmay týgel jinalady. Qayta tughan beytanys lordqa bәri qúlaq týredi. Ózderi ghana aitatyn kósheli kósem sóz kýtedi. Biraq, Guinplen búlar oilaghanday emes, ómirdegi, ainaladaghy ózi kuә bolghan ashy shyndyqtardy sóilegende, múndaydy mýlde estip kórmegen, ózderi kuә bolmaghan toghyshar lordtar qarqyldap kýle bastaydy, ony dym-bilmes aqymaq sanap mazaqqa ainaldyrady...

Búl kezde ýkimet qyzmetshileri danqty lord Guinplenning atyna kir keltiredi, dep Ursus pen Deyany qaladan quyp ta jibergen edi. Alysqa jýrgeli túrghan kemege otyrghyzyp mәlimsiz bir jaqqa ketuge búiyrady. Guinplennen aiyrylghan Deya bolsa, jaynap túrghan gýlding ilezde quraghanynday sylq týsedi. Jýregi әlsirep esinen tanady.

Jogharghy qauymnyng mynanday mazaghyna tap bolghan Guinplen ýstindegi qymbat kiyimderin jan-jaqqa laqtyryp tastap, kóshege shyghyp ózining sýiiktilerin izdep kelse olardyng búl jerden joq bolghanyn estiydi.

Eger, olar bolmasa, Guinplenning de endi, ómir sýruining esh qúny qalmaghan edi. Ol kópirge shyghyp, tómendegi ózenge qúlaugha qamdanyp túrghan kezde, birdene sybyrsyz kelip qolyn iyiskeydi, qarasa kókbóri Gomo!

Ol óz iyelerinen qalyp qoyyp Guinplendi andyp jýrgen bop shyqty. Jana ghana ómirden kýder ýzip túrghan Guinplen quanyshtan jýregi jarylarday bolady. Gomonyng artynan ere jýgiredi. Endi, bolmasa, zәkirin aghytyp ketuge shaq qalghan kemege Guinplen de jetip jyghylady.

Guinplendi kórgen danagóy әke Ursus eki kózinen jasy parlap ólsheusiz quanyshtan sileyip túrady. Guinplenning sәl tyqyrynan da ainymay tanyityn ólim halindegi Deya kenet kózin ashady. Ómir qayta oraldy! Aytyp sóz jetkisiz shattyqtyng shuaghy tónirekti núrgha bólegendey ghajayyp mezet ornaghan qymbat sәt edi, búl!

Týk kórmese de Deyanyng ainaday jarqyraghan qos janary jaynap, aq gýldey ýlbiregen nәzik deneli súlu Deya, әdemi eki qolyn algha sozady. Bir sәt quanyshtan dauysy sanq ete týsedi: «Guinplen!!! Men seni kórip túrmyn! Jaryqty kórip túrmyn! Men bәrin kórip túrmyn!!! Qanday ghajap, men baqyttymyn!» dep.

IYә, bir sәtte bәri baqyt qúshaghyna qayta oralghan-dy. Aynala shattyqqa toldy.

Sol-aq eken, Deya shalqalay qúlap jyghylady da, әsem erinderi bozaryp, sýikimdi múryny songhy tynysyn toqtatady.

Endi, Ursus ta, Guinplen de búl dýniyede jýruding mәni qalmaghanday qayghy toly tas qaranghylyqqa qamaldy...

Abay Mauqaraúly

Abai.kz