Munktyng tuyndysynday 100 jyl boyy «ayqaylap» túrghan kartina kezdese bermeydi. Óner tarihynda múnday tanymaldyq «Mona Lizada» ghana bar shyghar. Onymen qoymay, jyl ótken sayyn oghan qatysty jana boljamdar men pikirler kóbeyip, sheshimi joq júmbaqqa ainalyp barady. Tipti, ony «Qarghys atqan kartina» deytinder de bar.

Negizgi keyipker beynesinin  qúpiyasy әli kýnge ashylmay keledi. Suretshi ony maqsat etpese kerek. Ol ónersýier qauymgha alghash ret 1893 jyldyng jeltoqsanynda Berlinde ótken kórmede tanystyrylghan tuyndyda beyne emes, dybystyng ózi ghana bar synayly.

Amerika metrologiyalyq qoghamynyng jurnalynda jariyalanghan maqalada, Munktyng kýndeligindegi mynaday sóilemge silteme berilgen: «Men seruendep jýrip qandy qyzyl búlttar men aspandaghy órtti kórdim. Sol kýni qatty sharshaghan edim, sharbaqqa sýiengen kýii qoi qara ford pen qala ýstindegi qúbylysqa sileyip qarap túra berdim. Dostarym әldeqashan úzap ketken bolatyn. Tabighat- Ananyng aiqayynan denem týrshigip, kónilimdi qorqynysh biylep aldy».

Ómirining songhy 15 jylynda suretshi júmys istey almady. Onyng ong kózining shyryshty aghynynan qan ketuine baylanysty,  kóru qabiletining nasharlauy sebep boldy. 1940 jyly nasistik Germaniya Norvegiyany basyp alghan kezde, Munktyng boyyn qaytadan ýrey biylep aldy. 1944 jyly sol ýrey men aiqaydyng jeteginde dýniyeden ozdy.

Qoldan- qolgha ótip jýrgen, jeke kolleksiyadaghy núsqasy 2012 dyly 2 mamyrda bәssaudagha qoyylghangha deyin milliarder Petter Olsenning qorynda bolghan edi. Keyin ony Leon Blek esimdi azamat 119 million 922 myng 500 dollargha satyp alyp, sol jylgha deyingi eng qymbat óner tuyndysy retinde rekord janartqan edi.

HH ghasyrdyng ekinshi jartysynda «Ayqay» naghyz «ikonalyq» keskinge ailandy.

Beysenghazy Úlyqbek,

Qazaqstan Jurnalister Odaghynyng mýshesi

Abai.kz