ەدۆارد مۋنكتىڭ «ايقايى»

مۋنكتىڭ تۋىندىسىنداي 100 جىل بويى «ايقايلاپ» تۇرعان كارتينا كەزدەسە بەرمەيدى. ونەر تاريحىندا مۇنداي تانىمالدىق «مونا ليزادا» عانا بار شىعار. ونىمەن قويماي، جىل وتكەن سايىن وعان قاتىستى جاڭا بولجامدار مەن پىكىرلەر كوبەيىپ، شەشىمى جوق جۇمباققا اينالىپ بارادى. ءتىپتى، ونى «قارعىس اتقان كارتينا» دەيتىندەر دە بار.
نەگىزگى كەيىپكەر بەينەسىنىڭ قۇپياسى ءالى كۇنگە اشىلماي كەلەدى. سۋرەتشى ونى ماقسات ەتپەسە كەرەك. ول ونەرسۇيەر قاۋىمعا العاش رەت 1893 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا بەرليندە وتكەن كورمەدە تانىستىرىلعان تۋىندىدا بەينە ەمەس، دىبىستىڭ ءوزى عانا بار سىڭايلى.
امەريكا مەترولوگيالىق قوعامىنىڭ جۋرنالىندا جاريالانعان ماقالادا، مۋنكتىڭ كۇندەلىگىندەگى مىناداي سويلەمگە سىلتەمە بەرىلگەن: «مەن سەرۋەندەپ ءجۇرىپ قاندى قىزىل بۇلتتار مەن اسپانداعى ءورتتى كوردىم. سول كۇنى قاتتى شارشاعان ەدىم، شارباققا سۇيەنگەن كۇيى قويۋ قارا فورد پەن قالا ۇستىندەگى قۇبىلىسقا سىلەيىپ قاراپ تۇرا بەردىم. دوستارىم الدەقاشان ۇزاپ كەتكەن بولاتىن. تابيعات- انانىڭ ايقايىنان دەنەم تۇرشىگىپ، كوڭىلىمدى قورقىنىش بيلەپ الدى».
ءومىرىنىڭ سوڭعى 15 جىلىندا سۋرەتشى جۇمىس ىستەي المادى. ونىڭ وڭ كوزىنىڭ شىرىشتى اعىنىنان قان كەتۋىنە بايلانىستى، كورۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلاۋى سەبەپ بولدى. 1940 جىلى ناتسيستىك گەرمانيا نورۆەگيانى باسىپ العان كەزدە، مۋنكتىڭ بويىن قايتادان ۇرەي بيلەپ الدى. 1944 جىلى سول ۇرەي مەن ايقايدىڭ جەتەگىندە دۇنيەدەن وزدى.
قولدان- قولعا ءوتىپ جۇرگەن، جەكە كوللەكتسياداعى نۇسقاسى 2012 دىلى 2 مامىردا باسساۋداعا قويىلعانعا دەيىن ميللياردەر پەتتەر ولسەننىڭ قورىندا بولعان ەدى. كەيىن ونى لەون بلەك ەسىمدى ازامات 119 ميلليون 922 مىڭ 500 دوللارعا ساتىپ الىپ، سول جىلعا دەيىنگى ەڭ قىمبات ونەر تۋىندىسى رەتىندە رەكورد جاڭارتقان ەدى.
حح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا «ايقاي» ناعىز «يكونالىق» كەسكىنگە ايلاندى.
بەيسەنعازى ۇلىقبەك،
قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى
Abai.kz