Qogham qayratkeri, «Senimen Bolashaq» RQB-ning negizin qalaushysy Núrken ASANOV «Múnara» respublikalyq ruhaniy-tanymdyq  gazetine súhbat berdi. Súhbattyng tolyq núsqasyn nazarynyzgha úsynamyz.  

– Songhy kezderi әleumettik jelide týrli mәsele tónireginde qoghamdyq pikir qalyptastyryp, oy aityp jýrsiz. Biluimizshe, sizding ómirlik úrandarynyzdyng biri oy aitu emes, oy oyatu. Adam oiyn oyatu ýshin әueli qaytpek kerek?

– Eng birinshi súhbattasugha úsynys bildirgen sizderge alghysymdy aitamyn. IYә, oy aitu emes, oy oyatu – mening ómirlik qaghidamnyng biri. Keshegi tarihymyzdaghy úlylarymyzdyng qaldyrghan múralaryn tizip shyghu mýmkin emes. Bir Abaydyn, Mәshhýrdin, Alash ziyalylarynyng qoghamgha oy tastaghan sózderin aitsanshy. Atalghan túlghalar – sonau ghasyrlardan jalghasyp kele jatqan alyptarymyzdyng izbasarlary. Solardyng izin basqan býgingi zamanymyzdaghy ziyaly qauym ókilderi, ghalymdarymyz, aqyn-jazushylarymyz da qoghamdyq oidy qalyptastyrugha baryn saluda.

Mening aitpaghym, halyqqa oy aitumen qatar eldi parasatty pikirmen oyatatyn uaqyt әldeqashan jetti dep esepteymin. Eger biz sýbeli sózben oidy oyatatyn hәlge jetkenimizde әldeqashan kósh ilgeri ketken bolar edik. Ókinishke qaray, qazir biz qúndylyqtar taptalyp, at izi men it izining shatasqan zamanynda ómir sýrip otyrmyz. Qiyaldy armangha emes, armandy amalgha ainaldyru basty maqsat boluy kerek. Biz kәsipker bolghandyqtan nәtiyjege júmys isteymiz. Sol ýshin әrqashan әrbir oidan, әrbir sózden nәtiyje shygharugha tyrysamyz.

Qúrghaq sózge, bos әreketke barmaudy óz basym jarata bermeymin. Sóz bir jerde qalady, al is ornynda qalyp, nәtiyje beretin dýniye. Oimen halyqty oyatayyq dep jýrgenim sondyqtan. Oy oyatu ýshin amal kerek, kórsetu kerek. Oidy әrbir jannyng ózine qaldyru kerek. Ár adam oidy sanasymen, ojdanymen, jýrek qalauymen sýzgiden ótkizip, qajetti qadam jasauy tiyis.

«Fasilitasiya» degen úghym bar. Búl – júmys tobynyng enbegin jenildetetin prosess. Osy әdisting kómegimen toptaghy qarym-qatynasty, yntymaqtastyqty arttyrugha, tiyimdi sheshim qabyldaugha bolady. Qarapayym tilmen aitqanda, fasilitasiyany jýzege asyratyn túlgha, yaghny fasilitator júmys tobyna birge oilanugha, talqylaugha, sheshim qabyldaugha kómektesedi. Qazirgi tanda osynday amalmen oy toqysa, ol isting nәtiyjesi bolady. Biz sonyng alghy sharttaryn úiymdastyryp, orta qalyptastyryp otyrmyz. Topty oy qozghaytyn qúral-jabdyqtarmen de qamtamasyz etip kelemiz.

Tújyrymdap aitqanda, oidyng adam ómirindegi manyzy óte ýlken. Óitkeni, adamnyng barlyq әreketi, sezimi, sheshimi, damuy oidan bastau alady. Adamnyng dúrys oilau qabileti ony ózgelerden ózgeshe etip túratyny sondyqtan. Biz kýn sayyn birneshe ret sheshim qabyldaymyz. Jas ta, jasamys ta sheshim qabyldaydy. Sheshimning ýlken yaky kishkentay boluy manyzdy emes. Manyzdysy – dúrys sheshim qabyldau. Búl sheshimder oy arqyly jýzege asady. Qayda oqimyn, kimmen dos bolamyn, qanday kәsipti tandaymyn degen kókeydegi súraqtar tereng oilaudy talap etedi.

Adam ózin jetildiru ýshin de eng aldymen tereng oilana bilui kerek. Ózimizding myqty jәne әlsiz tústarymyzdy týsinu ýshin de oilanu qajet. Onsyz bolmaydy. Tabysqa jetken adamdar ýnemi oilanudan, taldaudan jalyqpaydy. Olar mәselelerdi sheshuding jolyn taba biledi. Sol ýshin tabysqa jetedi. Iri kәsipkerlerden: «Sizding ýlken tabysqa jetuinizding syry nede?» dep súraghanda, olar mindetti týrde: «Múnyng syry – tereng oilana bilude» dep jauap beredi.

Aynaladaghy adamdarmen qarym-qatynasty týzep, ortaq týsinistikke kelu ýshin de oy arqyly sóz qúrap, pikirimizdi jetkizemiz. Til men oidyng tyghyz baylanysty ekenin jaqsy bilesiz. Ózgelermen týsinisu ýshin óz oiyndy dúrys, anyq jetkize bilu de óner әri manyzdy qabilet. Qazir jastar bylay túrsyn, otbasy qúrghan orda búzar jastaghy jigitterding ózi «men kimmin, nege ómir sýrip jýrmin, maqsatym ne?» degen qarapayym súraqtargha jauap bere almay kýmiljip qalady. Tereng oilaytyn adam ghana shynayy ómirding mәnin týsine alady. Sanaly oiy bar adam ghana óz ómirin basqara alady. Oy aitu emes, oy oyatudy ómirlik úran etip alghanymyz sondyqtan. Aynalamyzgha paydamyz tiyip jatsa, naghyz baqyt, naghyz jetistik sol emes pe?

– Dúrys aitasyz. Óziniz negizin qalaghan «Senimen bolashaq» birlestigin qúru qoghamdyq oidy oyatudan tughan iydeya boldy ma?

– Búl iydeya qyzymmen bolghan súhbat barysynda keldi. Shyn mәninde, qazir oqushylardyng oy basqasha. Ózgeshe oilaydy. Olarmen kóbirek súhbattasu kerek jәne oilaryn tynday bilu manyzdy. Balagha qatysty tәrbie isin bayaghy eski jýiege, eski týsinikke, eski qalypqa sala beruge bolmaydy. Qazir azat oily jas buyn ósip keledi. «Búlaq kórseng kózin ash» degendey, bolayyn dep túrghan balanyng belin baylap, qoldau kórsetu – ata-ananyng basty mindeti.

Jana aitqanymday, qyzym súhbat barysynda erekshe oy tastady. «Senimen bolashaq» birlestigin qúru – qyzymnyng jýrekti qozghap, ojdandy oyatqan sәtinen tughan missiya. Qyzyma: «Ákenning qay qasiyetin jaqsy kóresin, baghalaysyn?» degen súraq qoydym. Qyzym: «Áke, sening menimen sóilesken, syrlasqan, uaqyt ótkizgen kezdering – men ýshin baqytty sәtterim» dep jauap qatty. Men әke retinde bala-shaghamdy iship-jeuden, kiyim әperuden, oqytudan kende etken joqpyn. Alayda búl bir sәttik sezimder eken. Balanyng sezimine, kónil-kýiine ong әser etkenmen, tolyqqandy baqytty boluyna jetkiliksiz әreket. Balanyng jan-dýniyesine ýnilu, oiyn qoldau, maqsatyn anyqtaugha kómektesu degen ýlken mәsele. Balagha sapaly kónil bóluding ózi ony baqytty etetin әreket. Sodan men oyandym!

– Últtyq qúndylyqtardy úlyqtau jayynda mәsele kóterip jýrgeninizden habardarmyz. Qazirgi jastar últtyq bolmystan alystap bara jatyr degen pikirge qatysty oiynyz qanday?

– Osynday keng baytaq egemen elde, kóp úlys pen últtan túratyn memlekette ómir sýrip jatqan qatardaghy azamat retinde mening birinshi algha qoyatyn qaghidam – adamy qúndylyqtar. Adamy qúndylyqtar degenimiz ne? Ol – syilasu, bir-birine qiyanat jasamau, últyna, nәsiline, tiline, dinine qaramastan qúrmet kórsetu. Ortaq adamy qúndylyqtar joghary satygha kóterilgende ghana adamdar bir-birin kemsitpeydi. Al adamy qúndylyqtar qoghamda ornyn tapqanda últtyq qúndylyq túghyryna minedi.

Bausyz kilt tez joghalady jәne tabyluy qiyngha soghady. Kelisesiz ghoy. Sol sekildi bizding jastar – bolashaghymyzdyng kilti. Sol kiltke bau bola almay jýrgen agha buyn ókilderi – biz, ata-analar, býkil ziyalylar kinәli. Jastargha kinә taghyp, әreketsiz otyra beru – eng onay is. Al olardyng bolashaghyna alandaghan adam búlay әreketsiz otyra almaydy. Aghashty shybyqtay kezinde ii onay. Qatayghan song yrqyna kóndire almaysyn, syndyryp alasyn. Qatqan aghash synady nemese janyp ketedi. Basqa amal joq. Sondyqtan jastarymyz bizden alystamasyn desek últ bolyp úiysyp, is qyluymyz shart. Der kezinde qolgha almasaq, bala kórgenin, jas keyin bilgenin isteydi.

Qazirgi jahandanu zamanynda әlem elderining mәdeniyeti, ómir salty bir-birine «júghyp» jatqany jasyryn emes. Búl ýrdis jastardyng ómirine tikeley әser etude. Búl tek bizding elimizde emes, býkil әlemde bayqalyp otyrghan qúbylys. Jastardyng últtyq bolmystan ajyrap bara jatqanynyng birneshe faktory bar. Oghan sebep әueli otbasyndaghy últtyq tәrbiyening әlsireui, ghalamtor men әleumettik jelilerding yqpaly, últtyq tanymgha jat kinolar, әnder men trendterding payda boluy, qala mәdeniyetining basym boluy, taghysyn taghy...

Áriyne, jastar últtyq bolmystan alystap bara jatyr degen mәselege birjaqty qaraugha bolmaydy. Qazir elimizde últtyq kiyim kýni atalyp kele jatqanyn jaqsy bilesiz. Qúdaygha shýkir, últtyq kiyimdi qayta janghyrtyp jýrgen jastarymyz az emes. Qazaq tilinde kontent jasap, blog jýrgizip jýrgen jas buyn ókilderining júmysyn kórgende quanyp qalasyn. Zertteushilerding aituynsha, qazir qazaq tildi kontentting kórilimi kýn sayyn artyp jatyr. Búdan bólek últtyq dәstýrlerimizdi keninen dәriptep, әdet-ghúrpymyzgha jana serpin berip jýrgen belsendi jastarymyzdyng qatary kóbeyip keledi. Ár nәrse ózining negizine oralady degen sózding jany bar.

– Bir súhbatynyzda balany emes, әueli ata-anany tәrbiyeleu kerek ekenin aitypsyz. Bala tәrbiyesinde ata-analargha qanday kenes beresiz?

– Bireuge kenes beretin adamnyng ózi sózimen, isimen ýlgi bola bilui kerek. Ata-analargha kenes aitatynday men otbasylyq sarapshy nemese ghalym emespin. Alayda kóp kitap oqityn adam retinde oigha týigenderimmen keyde bólisemin. Hәkim Abay Qúnanbayúly bala eng aldymen tәrbie men ýlgini otbasynan, naqtyraq aitqanda, ata-anasynan alatynyn aitqan. Abay atamyz aitqanday, ata-ana bala ýshin alghashqy tәrbie mektebi. Adam balasy eng әueli ana tilin, ana sýtimen birge minezdi, adamgershilikti, ýlkenge qúrmet, kishige izetti otbasynda siniredi. Áke men sheshening sózi men isi balagha sabaq bolatyny belgili. Jaqsy sóz, jaqsy minez bala boyyna eng aldymen otbasynda daridy. Sondyqtan biz tәrbiyeli bolsaq, bala da jaqsylyqty boyyna siniredi.

Qazirgi balalar ata-anasynan, qúrby-dostarynan, ústazynan tәrbie alsa, keybir jasóspirimderding «tәrbiyesimen» telefon ainalysyp jatyr. Sondyqtan Otan otbasydan bastalady desek, eng birinshi jauapkershilik ata-anagha týsetini belgili dýniye. Tәrbiyeni ýiden emes, kósheden alghan balagha qalaysha kinә artamyz? Oghan jol bergen ózimiz emes pe? Ata-ana balanyng bolashaghy men taghdyryn qay arnagha búram dese – óz qoldarynda.

Adam kólenkege emes, kólenke adamgha tәueldi. Aytpaghym, nәtiyje kólenkemiz bolsa, ony әrkim óz pighylynan tabady degen sóz. Keyin eshkimge ókpeleuding qajeti joq. Men osy kýnge deyin әke retinde balalaryma tek materialdyq túrghydan ghana kónil bólippin. Balanyng qarny toq, kóilegi kók boluy barlyq nәrse dúrys degendi bildirmeydi. Onday oidan aryluymyz qajet. Otbasyda meyirim kórmegen bala qoghamda qatygez bolary haq. Yaghny qoghamdaghy qatygezdikting sebebi sol otbasyda meyirimsizdikting nәtiyjesi dep bilem. Eshten kesh jaqsy dep, iske kóshken jón!

– Bala tәrbiyesine asa qajet qanday negizgi ýsh qaghidany ataghan bolar ediniz?

– Birinshiden, balanyng balalyghyn qabyldap, onyng jan-dýniyesin týsinuimiz kerek. Bala әrqashan qatelik jasaydy. Búl onyng jaman bala ekenin bildirmeydi. Mәsele sol qatelikten tiyisti sabaq aluynda, sol qatelikti qaytalamauynda. Áriyne, ony ýiretetin alghashqy ústazdary – ata-analary. Keyde ózimizdi bala kezde eshnәrse býldirmegendey, eshqanday qatelik jasamaghanday sezinip ketemiz. Býldiru, qatelik jasau – balagha tәn dýniye. Sondyqtan onyng qatelik jasauyna, qatelikten sabaq aluyna mýmkindik beruimiz kerek.

Ekinshiden, balamen tildesu, onymen syrlasu, ishki dýniyesine ýnilu – bala tәrbiyesine asa qajet qaghida. Balany kóp nәrseden tyya beremiz. Shektep tastaymyz. Onyng sanasyna «anau bolmaydy, mynau bolmaydy» degen negativti shekteulerdi sinirip tastau dúrys emes. Balagha tyiym salghan sayyn onyng ishki jan-dýniyesinde qarsylyq pen qayshylyq payda bolady. Ishtey ýlkenderge «óshpendilik» payda bolghan bala aitqan nәrseni kerisinshe istep, qyrsyq qylyq tanytatyn bolady.

Ýshinshiden, bala óz otbasynda meyirimge, mahabbatqa toyyp ósu kerek. Ýiinde meyirim, mahabbat kórmegen ol jylulyqty ainalasynan emes, aidaladan izdeytin bolady. Búl jerde әr nәrsening orta jolyn ústanghan abzal. Balagha dәm-túzy ýilesken mahabbat qajet. «Balany ayasang – ayama» degen qaghida bar. Balagha meyirimdilik tanytamyn dep, onyng teris qylyqtaryna, jónsiz isterine kóz júma qaramau qajet. Ózin emes, dúrys emes isterin sógip otyrghan abzal. Bala adamgershilikke jat qylyq tanytsa, onysyn ata-analary elemese, balanyng oiynda «búl isim dúrys» degen týsinik payda bolady. Sondyqtan jaqsy men jamandy ýiretip otyru ata-ananyng tikeley mindeti ekenin aitudan jalyqpauymyz kerek.

– Jastar degennen shyghady, býginde bolashaqqa úmtylghan jastardyng damu jolyn kesip jatqan jat diny aghymdardyng iydeologiyasyn qalay auyzdyqtaugha bolady dep oilaysyz?

– Búl mәseleni qarapayym mysalmen týsindirip kóreyin. Býginde dýken sórelerindegi әrbir tauardyng óz shtriyh-kody bar. Sol kod arqyly onyng baghasyn, shyqqan elin, qúramyn, bәrin biluge bolady. Búl – tútynushyny adastyrmaudyn, tandau jasaugha mýmkindik beruding zamanauy tәsili.

Adam balasy bir-birine úqsaydy. Biraq әrqaysysynyng «ishki kody», yaghny bolmysyn aiqyndaytyn oi-sanasy bar. Kim ekenin, neni maqsat tútqanyn, nege úmtylatynyn osy ishki «shtriyh-kod» arqyly tanyp-biluge bolady. Adamdy týsinu ýshin syrt kelbetten búryn onyng oy jýiesin tanugha tyrysu kerek. Naghyz tanym sol jerde bastalady.

Shtriyh-kodty oqityn apparat kompiuterge jalghanyp, arnayy baghdarlama arqyly júmys isteydi. Adamnyng kodyn «oqityn» qúral – aqyl. Ol da quatty belgili bir negizden, senim men ruhtan alady.

Qarapayym dýkenning qojayyny azyq-týlikti jýk kóligimen jetkizip, sórelerdi toltyryp otyrady. Al adamdar ruhany azyqty izdep, sol sórelerden ózine qajettisin izdeydi. Sórelerde ne túr, sony alamyz. Qoghamdaghy key aghymdar men sektalardyng әreketi keyde sol sórelerge kýmәndi, tipti ziyandy tauardy jayghastyryp qoyghanday әser qaldyrady.

Eng ókinishtisi, sol «tauardyn» shtriyh-kodyna, yaghny mazmúnyna ýnilmey jatyp-aq, tútynushylar ony sebetke salyp, alyp jatady. Sebebi, adamnyng tabighaty – izdenis. Ruhany azyqtyng týr-týske bólinbeytini ras. Biraq onyng paydasy men ziyanyn aiyra bilu – aqyldyng isi. Jastarymyz jan-jaqty bilim alyp, aqyldy bolsa adaspaydy.

Sondyqtan ruhany dýkenning iyesi memlekettik iydeologiya boluy kerek. Ol dýkenning sórelerine ne qoyylyp jatqanyn qadaghalap, әr «tauardyn» kodyn saralap, halyqqa paydaly, tәrbiyelik mәni tereng dýniyelermen toltyryp otyruy tiyis.

Al tútynushy, yaghni, halyq sórelerge syn kózben qarap, әr «kodty» oqy alatyn parasatpen qarulanuy qajet. Sonda ghana dýkenimizden danalyq, sebetimizden bereke tabamyz.

– Qoghamgha paydaly kitaptardyng shyghuyna jәne keninen taraluyna óz tarapynyzdan sýbeli ýles qosyp kelesiz. Búl qogham aldyndaghy jauapkershilikti sezinuden tughan sheshiminiz be әlde osynday iygi iske ishki ýniniz iytermeley me?

– Búl jana jogharyda aitylghan oy oyatu maqsatynda qolgha alghan qadamdardyng biri. Ózim oqyp shyqqan kitaptardyng qoghamgha, әsirese jastar arasynda kóbirek taralyp, oqyluyna әrqashan mýdelik tanytamyn. Paydasy joq kitapty bastyrpaymyn jәne onyng taraluyna rúqsat bermeymin. Kitap oqu adamnyng oiyn ózgertedi. Oiy ózgergen jannyng ómiri de ózgeredi. Sondyqtan biz qoghamdyq sharalarymyzda әrqashan jastardy kitap oqugha ýndep kelemiz. Qúdaygha shýkir, qazir kitapsýier jastar qatary artyp kele jatqany quantady.

Kitaptyng ózi jenil alayda ishindegi baghdary auyr kelui mýmkin. Alayda sol jýkti kótere bilgen jannyng ómiri jenildeydi, maqsatyna jetedi. Ár adam qogham aldyndaghy jauapkershilikti tereng sezinip, qolynan kelgen ispen ainalasyna jaqsylyq jasay bergeni jón. Jasaghan jaqsylyghyng ózine mindetti týrde qaytady. Ózine qaytpasa da úrpaghyng raqatyn kóredi.

Qazir jastardyng qolynan telefon týspeydi degen sóz jii aitylyp jýr. Olardyng qolynan kitap týspeu ýshin ne isteu kerek? Áriyne balany bir nәrseden tyighan kezde oghan qyzyqty nәrseni úsynyp, qyzyghushylyghyn arttyrugha barymyzdy saluymyz qajet. Osy rette ýide otbasylyq kitap oqu saghatyn túraqty týrde jýzege asyryp otyrghan jón. Búl iygi is túraqty týrde oryndalsa, uaqyt óte kele balanyng әdettegi daghdysyna ainalady.

– Mesenat bolu ýshin adamgha qanday qasiyetter qajet?

– Men ózimdi mesenat emes, qarapayym kәsipker sanaymyn. Qoldan kelgenshe halyqty aghartu isindegi jobalargha demeushilik jasaymyn. Asyp-tasyp bara jatqan jerimiz joq. Degenmen búiyrghan tabysty ózimizdin, halyqtyng kәdesine jaratyp, qyzmet etip jatqan jayymyz bar. Mening qaghidam jәne ómirlik pәlsapa retindegi ústanymym – Mәshhýrding joly. Mәshhýr atamyz qysqa da núsqa aityp ketken: tәrtip, kәsip odan keyin nәsip! Sondyqtan tәrtip bolmaghan jerde nәtiyje tolyqqandy bola qoymaydy.

Kәsipkerlikpen ainalysqan adam ózgelerge qalay paydamdy tiygizsem degen uayymmen ómir sýrui kerek. Osynday oida jýrgen adam niyetine qaray kәsip salasynda jetistikke jetedi. Ózin ghana oilaghan adamnyng isi ilgeri jýrmeydi. Dýniyeni jýrekpen emes, qolmen ústap ýirenu – mening basty qaghidam. Dýniyeni jýrekke kirgizseng – qúrdymgha ketesin. Qolyng kýisin, jýrek kýimesin!

– Sizding ómir jolynyzda sheshushi ról atqarghan oqigha boldy ma? Keyde janashyr jannyng bir auyz sózi jiger syilap, ýmitine qanat bitiredi...

– Mening ómir jolymda sheshushi ról atqarghan oqighanyng biri de biregeyi – «Senimen bolashaq» birlestigin qúru. Qyzymnyng auzymen Haq Taghala oiymdy oyatty dep bilemin. Jaratushygha jaqyndaudyng eng tiyimdi әri qysqa jolyn kórsetti. Ol – ainalana jaqsylyq jasau, paydandy tiygizu. Birlestikting ómirge kelui ómirimdi, kózqarasymdy tolyq ózgertti dep aita alamyn. Ómir jolymda búdan artyq sheshushi ról atqarghan oqigha bolghan joq.

– Qiyn sәtterde algha jeteleuge qanday sezim әser etedi?

– Qinalghan sәtterde ainagha qaraymyn. Óitkeni ainagha qarau arqyly kinәni ózinnen izdeysin. Zerdeleysin, zertteysin, sabaq alasyn, algha jyljisyn. Tәuekelshil bola bilu – Allany moyyndaudyng nyghmeti. Meni mәzhabymyzdyng negizin qalaushy ýlken ghúlama Imam Aghzam Abu Hanifanyng oqighasy shabyttandyrady. Ol kisi saudamen ainalysqan. Ózinizge mәlim oqighany aityp bereyin.

Imam Ábu Hanifagha qatysty keninen taraghan taghylymdy oqighalardyng biri –  «Kemeng sugha batyp ketti» degen oqigha. Búl oqigha onyng taghdyrgha senimi men jýrek tynyshtyghyna baylanysty ghibratty mysal retinde jii aitylady. Bir adam Imam Ábu Hanifagha jýgirip kelip, asyghys: «Imam, sizding kemeniz sugha batyp ketti!» dep habar beredi. Búl kezde Ábu Hanifa saudamen de ainalysyp jýrgen kezi. Keme ishinde tauarlary bolghan. Yaghni, ýlken qarjylyq shyghyngha úshyrauy mýmkin edi. Biraq Imam sabyrmen: «Alhamdulilla» deydi de eshqanday uayym bildirmeydi. Keyin sol adam qayta kelip: «Keshiriniz, ol basqa adamnyng kemesi eken. Sizding kemeniz aman!» deydi. Sonda da Imam Ábu Hanifa: «Alhamdulilla» dep taghy da sabyrmen jauap beredi. Imam Ábu Hanifa búl oqighamen dýnie uaqytsha, al jýrek tynyshtyghy Allagha degen tәuekel men razylyqta degen tereng ústanymdy kórsetip ketken.

Búl oqigha taghdyrgha tolyq senudi, yaghny jaqsy ne jaman jaghdaydyng bәri Allanyng qalauymen bolatynyn ýiretedi. Dýniye-mýlikke baylanu dúrys emes ekenin týsindiredi. Jan tynyshtyghy dýnie baylyghyna emes, jýrektegi iman men tәuekelge baylanysty jýzege asatynyn úghyndyrady. Adam әrqashan sabyrlyq pen ústamdylyqty ústanuy kerek. Quanghanda shekten shyghyp, qayghyrghanda kýizelip ketpeu kerektigin týsinemiz.

Jýrek tynyshtyghy manyzdy. Óitkeni beretin de Haq Taghala, alatyn da Haq Taghala. Tek amanatqa qiyanat jasamasaq bolghany. Keshegi ata-baba amanatyn, at ýstinde jýrip sonshylyqty qiyndyqqa moyymay, bizderge múra etip jetkizgen bagha jetpes dýniyelerin eske alyp, ózimizdi әrqashan algha jetelep otyruymyz kerek.

Súhbattasqan Aghabek Qonarbayúly

Abai.kz