Jeksenbi, 15 Mausym 2025
Sholu 425 0 pikir 14 Mausym, 2025 saghat 15:44

Álemdik BAQ Qazaqstan turaly ne jazyp jatyr?

Suret: total.kz.

Qazir әlem kartasynda oryn alyp jatqan alaghay da búlaghay ahual Ortalyq Aziya elderin de ainalyp ótpegeni anyq. Ásirese, Resey Ukrainagha qarsy soghys bastaghan tústan bastap, OA-gha, sonyng ishinde Ortalyq Aziya drayveri sanalatyn – Qazaqstangha talas qyza týsti.

Álemdik derjavalardyng Qazaqstangha nege kózi týsip otyr? Búghan birneshe sebep bar. Áueli – Qazaqstan OA ekonomikalyq drayveri. Tabighy qazba baylyqtar men investisiya tartu potensialy da joghary memleket. Osy maqsatta Týrkiya, AQSh, Qytay, Resey, EO, Germaniya, Fransiya t.b. alpauyt elder OA5+1 formatyn belsendi qoldana bastady.  Sózsiz, Qazaqstan tabighy resurstargha bay jәne tranzittik potensialy joghary aimaq. Sondyqtan da Qazaqstan búl mýmkindikterdi syrtqy sayasattaghy teng ballansty saqtau ýshin útymdy paydalanuy kerek-aq. Sayasy hәm ekonomikalyq sipatta.

Osy rette biz songhy ailarda әlemdik BAQ Qazaqstan turaly ne jazyp jatyr degen saualgha jauap izdedik.

The Economic Times basylymy 5 mausymda QR Syrtqy ister ministri Múrat Núrtileuding Ýndistandaghy forumgha qatysuyn erekshe nazargha aldy. Ol Qazaqstan ýshin Ýndistandy «negizgi strategiyalyq seriktes» dep atady. Eki el arasyndaghy tauar ainalymyn ýsh esege deyin arttyru jospary jariyalandy.

Al Reuters mәlimetinshe, BAÁ Qazaqstanmen jalpy qúny $5 mlrd asatyn 22 kelisimge qol qoydy. Búl energetika, kólik, auyl sharuashylyghy jәne sifrlyq tehnologiyalar salalaryn qamtityn iri investisiyalyq aghyn.

Sonday-aq, Vietnam men Qazaqstan arasyndaghy seriktestik jana dengeyge shyghyp jatyr. Economic Times búl seriktestikti «Ontýstik Aziya men Euraziya arasyndaghy kópirding kýshengi» dep sipattady. 2025 jylghy 30 mamyrda ótken Astana International Forum elimizding jana dәuirge qadam basqanyn kórsetetin taghy bir naqty oqigha boldy. Búl forumda sóz sóilegen Italiya Premier-ministri Djordjiya Melony Qazaqstandy «jana Jibek jolynyng senimdi seriktesi» dep atady. Ol: «Keshe birtútas bloktar boldy, býgin batyl sheshimderding uaqyty. Qazaqstan osy kenistikte óz orny bar el» dedi.

Osylaysha, Astana aimaqtyq shenberden shyghyp, jahandyq oiynshygha ainalghanyn taghy bir dәleldedi. Forum turaly Euronews, The Hill, Politico syndy bedeldi basylymdar «jana diplomatiyalyq platforma» dep bagha berdi.

Aqparattyq kenistikte de Qazaqstan batyl әri naqty qadamdar jasauda. 19 mausymda qabyldanghan jana media zany ayasynda onlayn BAQ tirkelip, sheteldik jurnalister akkreditasiyadan ótedi.

Sonymen qatar, ekstremistik mazmúndargha qarsy naqty sharalar engizildi. Human Rights Watch, Reporters Without Borders syndy úiymdar búl reformalargha nazar audaryp, key tústaryn syngha aldy. Biraq Qazaqstan ýshin eng basty maqsat el ishindegi tynyshtyq pen tatulyqty saqtau. Sebebi halyqtyng birligi sóz erkindiginen de joghary túratyn ruhany qúndylyq bolyp sanalady.

Manyzdy nazar audarylghan baghyttardyng biri logistika salasy. Búl tek jýk tasymaly ghana emes, elder arasyndaghy yntymaqtastyq pen iydeya almasudyng órkeniyettik kópiri bolyp tabylady. 2024 jyly jýk tasymaly 62% ósti, al 2025 jyly búl kórsetkish eki eseden asady dep boljanuda. Ár poyyz, әr jýk tek tauar retinde emes, memleketter arasyndaghy ózara senim men seriktestikti jalghaytyn manyzdy qúral retinde qarastyrylady.

Songhy bir aida Qazaqstannyng halyqaralyq arenadaghy kelbeti jana dengeyge kóterildi. Strategiyalyq әriptestermen bekitilgen kelisimder, jahandyq forumdarda aitylghan ong pikirler men media salasyndaghy reformalar elding baghyt-baghdaryn naqtylap, senimdi seriktes retindegi rólin kýsheytti. Qazaqstan býginde aimaqtyq shenberden shyghyp, jahandyq ýderisterge belsendi aralasatyn memleket retinde tanylyp keledi. Múnyng negizinde el ishindegi túraqtylyq pen syrtqy sayasattaghy ashyq әri salmaqty ústanym jatyr.

Material resmy derekkózder men halyqaralyq BAQ negizinde әzirlendi. Qosymsha siltemeler: Financial Times, Reuters, Eurasiamagazine.

Janar Júmabekova

Abai.kz

0 pikir