Shyghysta «Kýlsheli bala sýimekke jaqsy» degen sóz bar. Býginde dәl sol «kýlsheli baladay» Ukrainagha qatysty AQSh pen Europa Reseyding imperiyalyq sayasatyn tejey alatyn týrli qauipsizdik kepildikterin qarastyryp otyr. Búl mәsele birde – birlesip, endi birde – әr memleket jekeley talqylap keledi. Búl turaly Mezgil.kz aqparattyq portaly ózining saraptamasyn úsynady. 

UKRAINANY QORGhAUDYNG 4 NÚSQASY

«The Times» basylymynyng habarlauynsha, qazir AQSh pen Europa Ukrainany qorghaudyng tórt týrli núsqasyn әzirleude. Britandyq gazet jazghanday, songhy on kýn ishinde әskery basshylyq AQSh qoldaytyn europalyq jospardy dayyndaugha kirisken.

Birinshi núsqa – Ukraina aumaghynda әskerlerdi oqytu. Úlybritaniya men Fransiya Livov manyna myndaghan әskery qyzmetshisin jiberip, Ukraina Qaruly Kýshterin dayarlaugha kirise alady. Búl ýshin Kiyevte britandyq ofiyser basqaratyn ýilestiru ortalyghy qúrylmaq. Sonymen birge Europa qaru-jaraq jetkizudi jalghastyryp, elding әue kenistigin «Tayfun» nemese F-35 úshaqtary kýzetedi. AQSh bolsa әskery әri barlau salasynda qoldau kórsetuge dayyn.

Ekinshi núsqa – AQSh-qa shekteuli kepildikter beru. Búl qadam Europany Ukrainagha әsker engizu qajettiliginen qútqaruy mýmkin. «Niyet bildirushiler koalisiyasy» әueden patrulideudi kýsheytip, tipti úshugha bolmaytyn aimaq engizudi de qarastyrady.

Ýshinshi núsqa – NATO Jarghysynyng 5-babyna úqsas jýie. Yaghny Ukrainagha újymdyq qauipsizdik beriledi: oghan jasalghan shabuyl odaqtas elderding bәrine jasalghan әreket retinde qarastyrylady.

Tórtinshi núsqa – NATO-gha mýshe emes elderge beriletin kepildik modeli. Búl núsqa AQSh-tyng Japoniya nemese Ontýstik Koreyamen jasasqan әskery odaqtaryna úqsas. Mәselen, 1960 jylghy AQSh–Japoniya kelisimi Vashingtondy Tokioni qorghaugha mindetteydi әri amerikalyq әskery bazalardyng ornalasuyna jol ashady. Múnday format Reseyding «NATO Ukrainanyng shekarasyna jaqyndamasyn» degen talabyn da joqqa shygharuy mýmkin.

UKRAINAGhA ARNALGhAN QAUIPSIZDIK KEPILDIKTERI

«Bloomberg» agenttigining dereginshe, europalyq kóshbasshylar qazir «NATO-layt» núsqasyn da talqylauda. Italiyandyq jospar boyynsha, Ukrainagha shabuyl jasalghan jaghdayda odaqtastar 24 saghat ishinde qanday shara qoldanatynyn sheshuge tiyis. Búl NATO-nyng újymdyq qorghanys mindettemelerine tolyq say kelmeydi, biraq kelisimge qol qoyghan elderdi shúghyl әreket etuge mindetteydi. Onyng ishinde әskery kómek, ekonomikalyq qoldau, sanksiyalar engizu syndy qadamdar bar.

«The Times» taghy bir mәlimetinde, Europa Trampty Rumyniyada amerikalyq joyghyshtardy ornalastyrugha shaqyrghanyn jazady. NATO Reseyding qayta shabuylyn boldyrmau ýshin Europada jana iri aviabaza saludy da qarastyruda. Jabyq kezdesude búl mәseleni general Den Keyn basqarghan.

Dýisenbi kýni Tramp AQSh әskerin Ukrainagha jibermeytinin mәlimdedi. Degenmen, qauipsizdik kepildigi ayasynda «әue qoldauyn» kórsetuge dayyn ekenin aitty.

Rumyniyadaghy amerikalyq joyghyshtardan bólek, europalyq elder Ukraina barlauynda amerikalyq «GPS» pen sputnikterdi paydalanu qúqyghyn saqtap qalghysy keledi. Sonday-aq olar «Patriot» pen «NASAMS» zenittik keshenderin jetkizudi, Qara teniz ýstinde barlau úshaqtaryna rúqsat berudi talap etude. Úlybritaniya ÁÁK soghystyng alghashqy kýnderinen beri «Rivet Joint» úshaqtaryn qoldanyp keledi, biraq olardyng úshuy ýshin AQSh-tyng maqúldauy qajet ekeni eskerilude.

«Niyet bildirushiler koalisiyasy» ayasynda Úlybritaniya Ukrainanyng batysyna «Typhoon» joyghyshtaryn jәne 3-5 myng sarbazdan túratyn brigadany jiberudi úsyndy. Fransiya, Kanada men Avstraliya da óz әskerin ornalastyruy mýmkin.

Osylaysha, sarapshylardyng aituynsha, «arbany syndyrmay, ógizdi de óltirmeytin» eng qolayly jol – tórtinshi núsqa bolyp túr.

Abai.kz