Beysenbi, 21 Tamyz 2025
Biylik 564 0 pikir 21 Tamyz, 2025 saghat 15:09

Ortalyq Aziyadaghy iri kelisimder

Suret: alemtat.kz saytynan alyndy.

22 tamyzda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev resmy saparmen Qyrghyz Respublikasyna barady.

Bishkekte ol Preziydent Sadyr Japarovpen ekijaqty kezdesip, Qazaqstan –Qyrghyzstan strategiyalyq seriktestigin әri qaray damytu mәselelerin talqylaydy. Sayasattanushy Dәuren Pirimbetov kezdesuding aimaqtyq jәne halyqaralyq manyzy turaly pikir bildirdi.

Suret: Spiykerding múraghatynan alyndy.

– Qazirgi tanda Qazaqstan men Qyrghyzstan qarym-qatynastarynyng dengeyin qalay baghalar ediniz?

– Qazaqstan men Qyrghyzstan qarym-qatynasy óte túraqty jәne úzaq jyldar boyy strategiyalyq әriptestik dengeyinde damyp keledi. Preziydentter ýnemi kezdesip, ekijaqty jәne kópjaqty formattaghy dialogty damytyp otyr. Ekonomikalyq túrghydan qarym-qatynas senimdi: sauda ainalymy ósip, investisiyalar túraqty týrde kóbeyip jatyr, naqty jobalar da bar.

Osy orayda aita ketetin jayt, 21 shildede eki el arasyndaghy qarym-qatynasty ary qaray damytu boyynsha kelisimshart ratifikasiyalandy. Onyng ishinde sayasi, sauda-ekonomikalyq, әskeri, logistikalyq, sonymen qatar su resurstary salasyndaghy kelisimsharttar bar. Búl kelisimder qazirgi qarym-qatynastyng senimdiligin kórsetedi jәne aldaghy is-sharalardy naqtylaugha mýmkindik beredi.

– Bishkekte ótetin kelissózderding basty maqsaty qanday jәne olar Qazaqstan men Qyrghyzstan arasyndaghy strategiyalyq әriptestikti qalay nyghayta alady?

– Bishkektegi sapar men kelissózderding basty maqsaty – naqty is-qimyldar arqyly seriktestikti terendetu. Jogharyda aitqanymday jaqynda jasalghan kelisimshart  negizinde ekonomika, sauda, logistika, auyl sharuashylyghy, energetika jәne kólik salalarynda birlesken jobalardy iske qosu kózdelip otyr. Sonymen qatar, shekaralas ónirlerdegi kәsipkerlik baylanystardy nyghaytu, óniraralyq yntymaqtastyqty damytu manyzdy.

Sonymen qatar, kezdesude mәdeny yntymaqtastyq mәseleleri de qarastyrylady: sebebi Lev Nikolaevich Gumiylev atyndaghy Euraziya Últtyq uniyversiytetining filialy ashylady, jastar forumdaryna qatysu da josparlanghan. Qyrghyzstan Aughanystanmen shekaralas bolghandyqtan qauipsizdik (esirtki, adam saudasy, terrorizmge qarsy is-qimyl) siyaqty mәseleler de kelissózding basty taqyryptary boluy mýmkin.

– Aymaqtyq jәne halyqaralyq kontekstte Qazaqstan men Qyrghyzstannyng strategiyalyq әriptestigining manyzy nede, әsirese Ortalyq Aziyadaghy integrasiyalyq jәne kópjaqty úiymdar ayasynda (EAEO, ShYÚ, ÚQShÚ )?

– Strategiyalyq seriktestik eki elge aimaqtyq túraqtylyqty saqtau, qauipsizdik mәselelerin birlesip sheshu ýshin manyzdy. EAEO arqyly ekonomikalyq baylanystardy kýsheytip, birlesken jobalardy iske asyrugha bolady. ShYÚ ayasynda aimaqtyq qauipsizdik pen transúlttyq qaterlerge qarsy әreketter ýilestiriledi. ÚQShÚ arqyly qorghanys pen әskery yntymaqtastyqty damytugha mýmkindik bar.

Sonday-aq, aldaghy kelissózderde halyqaralyq sayasat mәseleleri de qozghaluy mýmkin: basqa memlekettermen – mysaly, Resey, AQSh, Europa elderimen qarym-qatynasty ýilestiru, sanksiyalar men Ukrainadaghy jaghdaygha qatysty bolashaqtaghy әreketterdi talqylau. Búl eki elge halyqaralyq arenada ústanymdaryn ýilestiruge jәne Ortalyq Aziyadaghy integrasiyalyq prosesterge belsendi qatysugha jaghday jasaydy.

Abai.kz

0 pikir