Ózbekstanda AES qúrylysy bastaldy

Ózbekstanda atom elektr stansiyasy qúrylysynyng birinshi kezeni bastaldy, dep habarlaydy Kazinform agenttigining menshikti tilshisi.
Qazirgi uaqytta Jizaq oblysyna qarasty Farish audanyndaghy az quatty AES ornalasatyn alang tazartylyp, tegisteldi.
Jalpy búl aimaqqa 2018 jyldan beri ekologiyalyq zertteu jýrgizilip keledi. Nәtiyjesinde flora men fauna, jer asty sulary jәne topyraqtyng qúrylymy turaly derekter jinaqtaldy. Sonday-aq alannyng meteorologiyalyq jәne seysmikalyq jay-kýii de zerdelendi.
Tiyisinshe, ózbek tarapy qúrylystyng birinshi kezenine kiristi. Atap aitqanda, býginde qúrylys-montaj bazasy, mamandar túratyn qalashyq, materialdar qoymasy salynyp, beton aralastyrghysh qondyrghylar ornatylyp jatyr. Búl júmystar jergilikti «Enter Engineering» kompaniyasyna jýkteldi.
– Býginge deyin biz tek qúrylys-montaj bazasyn salatyn kompaniyany anyqtadyq. Ol júmysqa kiristi. Negizgi qúrylysty, yaghny reaktorlar ornalasatyn «yadrolyq araldy» salu ýshin jergilikti kәsiporyndar әli tartylghan joq, - dedi AES qúrylysy diyreksiyasynyng diyrektory Abdujamil Kalmuratov.
Tiyisinshe, birneshe kýn búryn strategiyalyq nysannyng irgetasyn qúng ýshin úzyndyghy – 350, eni 150 metr bolatyn alanda qazu júmysy bastaldy. Qúrylysshylar ol jerden 1,5 mln tekshe metr topyraqty syrtqa shygharuy tiyis.
– Jospargha say, biz dayyndyq júmystaryna jeltoqsan aiynyng sony men qantardyng bas kezinde kirisuimiz qajet edi. Alayda, biz qúrylysty erte bastadyq, - dedi Abdujamil Kalmuratov.
Uzatom agenttigi ókilining mәlimetinshe, az quatty AES-ting alghashqy betony 2026 jyly nauryzda qúiylady. Toqtala keteyik, búghan deyingi ózbek AES-ine әrqaysysy 55MVt 6 reaktordy (jalpy quaty 330MVt) ornalastyru jospary bolghan. Endi olardyng sany ekige deyin qysqarady, tiyisinshe onyng quaty 110MVt-pen shekteledi. Sonymen qatar, belgilengen alangha, yaghny Tuzkan kóline taghy bir iri atom stansiyasy salynady. Onyng enegriya óndiru qauqary 2000MVt bolmaq.
Uzatom agenttigining osy kezge deyin jasaghan esepteuine sәikes, az quatty AES-ting qúny 2 mlrd dollargha baghalanghan. Endi jobagha engizilgen ózgeristerge baylanysty, yaghny rekatorlar sanynyng qysqaruyna oray shyghyn 1 mlrd dollardan az bolmaq.
– AES memlekettik budjet esebinen salynyp jatyr. Búl – tolyq ózbekstandyq joba, - dedi AES qúrylysy diyreksiyasynyng diyrektory A.Kalmuratov.
Ózbekstan men Resey iri AES salu jobasyn әli tolyq kelisken joq. Abdujamil Kalmuratovtyng sózinshe, resmy Tashkent búl baghyttaghy kelissózderdi 2026 jyldyng nauryzyna deyin ayaqtaludy josparlap otyr. Onyng somasyna qatysty naqty derekter joq.
– Biz kelisimshartqa 2026 jyldyng birinshi toqsanynda qol qongdy josparlap otyrmyz. Búl úzaq әri qiyn prosess. Biz kimnen qanday ónim alu qajettigen anyqtap, logistika shyghyndaryn esepteuimiz kerek, - dedi AES qúrylysy diyreksiyasynyng basshysy.
Onyng atap ótuinshe, júmys kýshining keminde 70%-y jergilikti túrghyndar bolady. «Rosatom» memlekettik korporasiyasymen tiyisti kelisimge qol qoyylghan. Abdujamil Kalmuratov naqtylaghanday, qúrylysqa jalpy sany 20 myng adam tartylady. Qazirding ózinde AES ornalasatyn alanda jýrgizilip jatqan júmystargha joghary bilikti 308 maman men 177 tehnika júmyldyrylghan.
– Jizaq oblysynyng Farish audanynda qúrylysy bastalyp jatqan atom elektr stansiyasy bizding elimizding ekonomikalyq ilgerileuine sep bolmaq. Qazir damyghan memleketterding ózinde elektr energiyasynyng tapshylyghy bolyp jatyr. Sondyqtan AES salu tiyimdi sheshim dep sanaymyn. Tiyisinshe, respublikada ónerkәsip damidy, ekonomika ósedi jәne halyq ýshin jana júmys oryndary qúrylady, - dep pikir bildirdi Farish audanynyng túrghyny Sharof Ungalov.
Halyqtyng pikirin eskeru maqsatynda qarasha-jeltoqsan ailarynda Ózbekstanda AES salu úsynysy boyynsha qoghamdyq tyndau ótedi. Ol súraq-jauap formatynda úiymdastyrylady.
– Qoghamdyq tyndaularda jobanyng qorshaghan ortagha әseri mәselesi talqylanady. Halyq pikirin eskere otyryp, keyin kelisimshartqa ózgertuler engizilui mýmkin, - dedi AES qúrylysy diyreksiyasynyng diyrektory Abdujamil Kalmuratov.
Eske salayyq, búghan deyin resmy Tashkent pen Budapesht ózbek AES-ine salqyndatu jýiesin engizu mýmkindigin talqylap jatqanyn jazyp edik.
Qosa ketsek, tayauda Qazaqstan halqyna Joldauyn jariyalaghan Preziydent Qasym-Jomart Toqaev elde birneshe AES salu bastamasyn kótergen bolatyn. Tiyisinshe, 25 qyrkýiekte alghashqy AES-ke ýzdik atau beru konkursy bastaldy.
Abai.kz