(pәlsapalyq-esse)

Osy súraq býkil adamnyng eng kókeytesti súraghy. Óitkeni, mәngi ómir sýrgisi kelmeytin adam bar ma? Birden, oilanbay-aq joq dep aitugha da bolady. Adamzat bayaghydan beri «mәngi ómir» turaly qanshama qiyaldaghany tariyhqa ayan. Qazir de adam balasy sol oiynan qaytqan joq. (Qazir ghylymnyng alghy shebi  basqa ghalamshardan ómir izdeui sonyng bir dәleli) Eger, jer betindegi bir neshe million adamgha osy saualnamany jýrgizse, bәlkim, «mәngi ómir sýrsem» deytinder toqsan toghyz payzy kem týspeytin shyghar... tipti, kóshede bomj bop qalghan adam da ólgisi kelmeytini mәlim. Sebep nede, sebep, adamnyng ruhynda «mәngi ómir» degen faildyng bar ekendiginde.

Bir qyzyghy, adamzat ózine payghambarlar arqyly joldanghan sәmauy kitaptardaghy  jәne songhy kitap Qúrandaghy «Baqy  ómir bar. Rahatqa toly Jәnnat pen azapqa toly Jәhannam bar» degenge toqsan toghyz payz senbeydi. Nege, adam myna dýniyede kózimen kórip túrghan aqiqattan basqa tylsym aqiqat bar ekenine oy jýgirtpeydi. Yaghni, ózining joqtan bar bolghanyna, erek pen әielding eki tamshy ghana úryghynan osynday adam pishinine kelgenine, kishkentay bóbek bolyp tuyp, uaqyttyng ótuimen qariyagha ainaluynyng ghajap bir zandylyq boyynsha jýrip jatqanyna, sonday zandylyqty keremet bir hikmetpen qoyghan tendessiz Jalghyz IYening bar ekenin bilgisi kelmeydi, sengisi kelmeydi.

Aynaladaghy tanghajayyp qúbylystargha kózi ýirenip ketken, ýirenshikti kózben qarap qana: «IYә, adam bolyp tuyppyz, ómir sýremiz, ólemiz bitti, ómir degen osy ghana» deydi. Biraq, kókiregindegi «mәngi ómir» degen ruhany shyraq sónbegen qalpy úzaq ómir sýre bergisi keledi. Ári, ýnemi jaqsy ómirdi, rahat tirshilikti ansaydy. Onda, búnyng bir ghylymy negizi bar bolu kerek qoy! Áriyne, ol Qúranda tylsym aqiqattar men tereng ilimder boyynsha aitylghan.

Sonyng eng qarapayym bir-ekeuin ghana aityp kóreyik. Qúranda: «Adamdy topyraqtan jarattyq» dedi. Býgingi ghylym salasy fizika, biologiya, himiya adamnyng dene-aghzasynda topyraqtyng qúramynan ózge eshtenening joq ekenine kóz jetkizdi. Yaghni, jer betindegi býkil himiyalyq elementterding әr mólsherdegi  jiyntyghy tәn-denede bar ekendigi dәleldendi. Áytsede, onyn  sonsha nәzik ólshemder men erekshe qúrylymgha ainaluy ghana «ADAM» atty ghajayyp qúrylysty somdap túrghanyna mәn bermeymiz. Ondaghy ólshemder men mólsherlerding dәldigi sonsha, qazirgi medisinalyq analizder sol boyynsha diagnoz qoyady.

Múnday tanghajayyp «qúrylys» ózinen-ózi, kezdeysoqtyqpen, uaqyt jetegindegi beyberekettikpen bola ala ma?! Mysaly, adamnyng qylday ghana tamyrynyng ózinde ondaghan týiirshikter óz-óz mindetin mýltiksiz atqaryp zymyrap jýr! (biri ottegin tasyp, biri kómirtegin tazalap, biri qandy úidan saqtap, biri mikrobtardan qorghap...)  Al, adamnyng miyndaghy trillion neyrondardyng óz-ara baylanysynyng kýrdeliligi sonsha, neyrologiya onyng qúpiyasyn әli sheshe almady, soghan sәikes aurulardy da emdeu әli jolgha qoyylmaghan... Olay bolsa, búl ghajayyp «qúrylystyn» «tendessiz injener» IYesi bar ekeni sózsiz. Ony ózinen-ózi bolyp túr dep oilau, tau basyndaghy qara tastar ózinen ózi jinalyp kompiuter payda boldy, deumen teng esersoqtyq desek bolady.

Onda, qarapayym topyraqtan adamnyng jaratyluy – ony óte nәzik eseppen, mólshermen, ólshemmen, retpen ornalastyrudyng nәtiyjesi dep, týsinuge mәjbýrmiz. Qúranda: «Senderdi topyraqtan óte kórkem pishinde jarattym, topyraqqa qayta jiberem jәne topyraqtan qayta tiriltip alamyn» deydi. IYә, adamnyng mýrdesi qabirde qayta topyraqqa ainalatynyn eshkim joqqa shygharmaydy. Áytsede, topyraqtan qaytadan ózi bolyp tiriluge adam senbeydi.

Qúranda: «AllaTaghala adamdy topyraqtan jarattym da, óz ruhymdy ýrledim» deydi. Adamnyng kóru, estu, sezu, sóileu, oilauy, armandauy, qiyaldauy... sekildi ghajap adamdyq qasiyetteri týgel sol ruhtyng nәtiyjesi ekeni anyq.

Onda, myna jer betindegi adamnyng uaqytsha ómirining maqsaty ne? Ony da Qúranda anyq habarlap, payghambarlar býkil adamzatqa ýiretip ketti. Búl dýniyedegi adamnyng negizgi mindeti de, maqsaty da Qúrandaghy aitylghan haq joldy ústanyp kemeldikke jetu. Ol degen sóz, adamnyng tәn-denesi men ruhynyng ýilesui degen sóz. Qúranda: «Jaratushy Ie tek maghan ghana  moyynsyn, maghan ghana jalbaryn!» degen shart qoyghan. Búl shart oryndalghan kezde, bizding kózben kórip, qolmen ústaytyn denemizben kózben kórip, qolmen ústay almaytyn, tipti ghylymnyng býkil aspabymen biluge kelmeytin eng nәzik zat ruh ekeui birlesip, tendessiz ýilesimdi ózge bir «qúrylysqa» qúbylysqa ainalady. Bylaysha aitqanda, bizding aqylymyz jetpeytin baqy әlemnin, jәnnat dýniyesine layyqty bola alady, dep týsinemiz. Qúrandaghy: «Adam Jalghyz Jaratushy IYege әri Aqiyret әlemine senui shart» degen ayat osy qúbylysty menzeydi.

Búghan bir qarapayym mysal alsaq. Almaz ben kómirding týpki zaty birdey, ekeui de «kómir tegi» degen tórt valentti elementten qúralghan. Áytsede, sol kómirtegining óte nәzik, erekshe tәrtippen ornalasqan týri almasty qúraydy. Yaghni, jer betindegi eng qymbat sanalatyn altyn, platinadan da almas qymbat sanalady. Sondyqtan, almaz eng ataqty baylardyng ýiining tórinde, eng әigili mekemelerding múrajay-kórmesinen oryn alghan. Al, onday erekshe tәrtipke baghynbay, beybereket kýide ornalasqan kómirteginen otqa jaghatyn kәdimgi kómir payda bolyp túr. Almas pen kómirding tegi bir bolsa da qúrylymyndaghy erekshelik birin sonsha baghaly etken de, birin otqa janatyn eleusiz zat boldyrghan.

Bir diny riuayatta: «Jaratushy Ie bylay deydi, adamdy almastay qymbat sanap jәnnattyng mәngilik túrghyny etu ýshin jarattym. Al, sol mәrtebege, shaqyrghanda, búiryqqa kónbey búrys jolmen ketkender, kómirdey bolyp jәhannam otyna janugha tiyis boldy» degen.

Al, qazirgi kezde shetsiz әlemdi baqylap kosmologiya kartasyn jasaugha yqpal etip jatqan Djemis Uebb radio-teleskoby toqsan milliard «jaryq jyly» qashyqtaghy bizge óshkin júldyzday ghana bolyp kórinetin milliondaghan galaktikalardy zertteude. Onyng әrbirinde jýz millardtaghan bizding Kýnge úqsas bolsa da orasan ýlken, әsire ergejeyli júldyzdar bar ekenin dәleldeude. Al, adamzat qansha ghylymy mýmkindikke ie bolsa da, ol galaktikalargha jetudi qoyyp, ózimizding galaktika «qús jolyndaghy» eng jaqyn júldyzgha da eshqashan jete almaydy.

Biraq, Qúranda  songhy Payghambardyng s.a.u. osy qashyqtyqtan da ary sapar shekeni turaly «Isra» (týngi sapar) degen sýrede bayandalghan. Búl qúbylys, jogharyda aitylghan tәn-dene men ruhtyng ýilesiminen bolghanyn pash etedi. Bylaysha aitqanda, qazirgi materialistik oilau shenberinen shygha alamaghan ghalymdar, sheksiz kenistik pen uaqytty óz payymdarymen ghana ólshep, sol tyghyryqtan shygha almauda. Qúranda: «Perishtelerdi núrdan, jyndardy týtinsiz ottan (plazma) jarattym» deydi. Búl eki jaratylys materialdyq zandylyqtan tys yaghny fizikalyq zandargha baghynbaydy. Sol sheksiz qashyqtyqtardaghy әlemderde olardyng san-salaly týrleri ómir sýrude. Jer betindegi adamzatqa da olardyng kelip-ketui qas pen kózding arasynday ghana uaqytta bolady.

Osy senimge jetken, Qúrannyng tylsym ilimin ýirengen adamdar, «Baqy әlemnin» sózsiz bar ekenine senedi. Materialisterding aityp jýrgenindey, eger adamzat,  jer betinde uaqytsha ghana ómir sýrip, milliardtaghan jyl boyy jym-jylas joq bolyp ketetin kezdeysoq bir qúbylys bolsa, onda búl ómirding eshqanday qúny da, mәni de bolmas edi.

Abay Mauqaraúly

Abai.kz