(پالساپالىق-ەسسە)

وسى سۇراق بۇكىل ادامنىڭ ەڭ كوكەيتەستى سۇراعى. ويتكەنى، ماڭگى ءومىر سۇرگىسى كەلمەيتىن ادام بار ما؟ بىردەن، ويلانباي-اق جوق دەپ ايتۋعا دا بولادى. ادامزات باياعىدان بەرى «ماڭگى ءومىر» تۋرالى قانشاما قيالداعانى تاريحقا ايان. قازىر دە ادام بالاسى سول ويىنان قايتقان جوق. (قازىر عىلىمنىڭ العى شەبى  باسقا عالامشاردان ءومىر ىزدەۋى سونىڭ ءبىر دالەلى) ەگەر، جەر بەتىندەگى ءبىر نەشە ميلليون ادامعا وسى ساۋالنامانى جۇرگىزسە، بالكىم، «ماڭگى ءومىر سۇرسەم» دەيتىندەر توقسان توعىز پايزى كەم تۇسپەيتىن شىعار... ءتىپتى، كوشەدە بومج بوپ قالعان ادام دا ولگىسى كەلمەيتىنى ءمالىم. سەبەپ نەدە، سەبەپ، ادامنىڭ رۋحىندا «ماڭگى ءومىر» دەگەن فايلدىڭ بار ەكەندىگىندە.

ءبىر قىزىعى، ادامزات وزىنە پايعامبارلار ارقىلى جولدانعان ءساماۋي كىتاپتارداعى  جانە سوڭعى كىتاپ قۇرانداعى «باقي  ومىر بار. راحاتقا تولى ءجاننات پەن ازاپقا تولى ءجاحاننام بار» دەگەنگە توقسان توعىز پايز سەنبەيدى. نەگە، ادام مىنا دۇنيەدە كوزىمەن كورىپ تۇرعان اقيقاتتان باسقا تىلسىم اقيقات بار ەكەنىنە وي جۇگىرتپەيدى. ياعني، ءوزىنىڭ جوقتان بار بولعانىنا، ەرەك پەن ايەلدىڭ ەكى تامشى عانا ۇرىعىنان وسىنداي ادام پىشىنىنە كەلگەنىنە، كىشكەنتاي بوبەك بولىپ تۋىپ، ۋاقىتتىڭ وتۋىمەن قارياعا اينالۋىنىڭ عاجاپ ءبىر زاڭدىلىق بويىنشا ءجۇرىپ جاتقانىنا، سونداي زاڭدىلىقتى كەرەمەت ءبىر حيكمەتپەن قويعان تەڭدەسسىز جالعىز يەنىڭ بار ەكەنىن بىلگىسى كەلمەيدى، سەنگىسى كەلمەيدى.

اينالاداعى تاڭعاجايىپ قۇبىلىستارعا كوزى ۇيرەنىپ كەتكەن، ۇيرەنشىكتى كوزبەن قاراپ قانا: «ءيا، ادام بولىپ تۋىپپىز، ءومىر سۇرەمىز، ولەمىز ءبىتتى، ءومىر دەگەن وسى عانا» دەيدى. بىراق، كوكىرەگىندەگى «ماڭگى ءومىر» دەگەن رۋحاني شىراق سونبەگەن قالپى ۇزاق ءومىر سۇرە بەرگىسى كەلەدى. ءارى، ۇنەمى جاقسى ءومىردى، راحات تىرشىلىكتى اڭسايدى. وندا، بۇنىڭ ءبىر عىلىمي نەگىزى بار بولۋ كەرەك قوي! ارينە، ول قۇراندا تىلسىم اقيقاتتار مەن تەرەڭ ىلىمدەر بويىنشا ايتىلعان.

سونىڭ ەڭ قاراپايىم ءبىر-ەكەۋىن عانا ايتىپ كورەيىك. قۇراندا: «ادامدى توپىراقتان جاراتتىق» دەدى. بۇگىنگى عىلىم سالاسى فيزيكا، بيولوگيا، حيميا ادامنىڭ دەنە-اعزاسىندا توپىراقتىڭ قۇرامىنان وزگە ەشتەڭەنىڭ جوق ەكەنىنە كوز جەتكىزدى. ياعني، جەر بەتىندەگى بۇكىل حيميالىق ەلەمەنتتەردىڭ ءار مولشەردەگى  جيىنتىعى ءتان-دەنەدە بار ەكەندىگى دالەلدەندى. ايتسەدە، ونىڭ  سونشا نازىك ولشەمدەر مەن ەرەكشە قۇرىلىمعا اينالۋى عانا «ادام» اتتى عاجايىپ قۇرىلىستى سومداپ تۇرعانىنا ءمان بەرمەيمىز. ونداعى ولشەمدەر مەن مولشەرلەردىڭ دالدىگى سونشا، قازىرگى مەديتسينالىق اناليزدەر سول بويىنشا دياگنوز قويادى.

مۇنداي تاڭعاجايىپ «قۇرىلىس» وزىنەن-ءوزى، كەزدەيسوقتىقپەن، ۋاقىت جەتەگىندەگى بەيبەرەكەتتىكپەن بولا الا ما؟! مىسالى، ادامنىڭ قىلداي عانا تامىرىنىڭ وزىندە ونداعان تۇيىرشىكتەر ءوز-ءوز مىندەتىن مۇلتىكسىز اتقارىپ زىمىراپ ءجۇر! ء(بىرى وتتەگىن تاسىپ، ءبىرى كومىرتەگىن تازالاپ، ءبىرى قاندى ۇيۋدان ساقتاپ، ءبىرى ميكروبتاردان قورعاپ...)  ال، ادامنىڭ ميىنداعى تريلليون نەيرونداردىڭ ءوز-ارا بايلانىسىنىڭ كۇردەلىلىگى سونشا، نەيرولوگيا ونىڭ قۇپياسىن ءالى شەشە المادى، سوعان سايكەس اۋرۋلاردى دا ەمدەۋ ءالى جولعا قويىلماعان... ولاي بولسا، بۇل عاجايىپ «قۇرىلىستىڭ» «تەڭدەسسىز ينجەنەر» يەسى بار ەكەنى ءسوزسىز. ونى وزىنەن-ءوزى بولىپ تۇر دەپ ويلاۋ، تاۋ باسىنداعى قارا تاستار وزىنەن ءوزى جينالىپ كومپيۋتەر پايدا بولدى، دەۋمەن تەڭ ەسەرسوقتىق دەسەك بولادى.

وندا، قاراپايىم توپىراقتان ادامنىڭ جاراتىلۋى – ونى وتە نازىك ەسەپپەن، مولشەرمەن، ولشەممەن، رەتپەن ورنالاستىرۋدىڭ ناتيجەسى دەپ، تۇسىنۋگە ءماجبۇرمىز. قۇراندا: «سەندەردى توپىراقتان وتە كوركەم پىشىندە جاراتتىم، توپىراققا قايتا جىبەرەم جانە توپىراقتان قايتا ءتىرىلتىپ الامىن» دەيدى. ءيا، ادامنىڭ مۇردەسى قابىردە قايتا توپىراققا اينالاتىنىن ەشكىم جوققا شىعارمايدى. ايتسەدە، توپىراقتان قايتادان ءوزى بولىپ تىرىلۋگە ادام سەنبەيدى.

قۇراندا: «اللاتاعالا ادامدى توپىراقتان جاراتتىم دا، ءوز رۋحىمدى ۇرلەدىم» دەيدى. ادامنىڭ كورۋ، ەستۋ، سەزۋ، سويلەۋ، ويلاۋى، ارمانداۋى، قيالداۋى... سەكىلدى عاجاپ ادامدىق قاسيەتتەرى تۇگەل سول رۋحتىڭ ناتيجەسى ەكەنى انىق.

وندا، مىنا جەر بەتىندەگى ادامنىڭ ۋاقىتشا ءومىرىنىڭ ماقساتى نە؟ ونى دا قۇراندا انىق حابارلاپ، پايعامبارلار بۇكىل ادامزاتقا ۇيرەتىپ كەتتى. بۇل دۇنيەدەگى ادامنىڭ نەگىزگى مىندەتى دە، ماقساتى دا قۇرانداعى ايتىلعان حاق جولدى ۇستانىپ كەمەلدىككە جەتۋ. ول دەگەن ءسوز، ادامنىڭ ءتان-دەنەسى مەن رۋحىنىڭ ۇيلەسۋى دەگەن ءسوز. قۇراندا: «جاراتۋشى يە تەك ماعان عانا  مويىنسىن، ماعان عانا جالبارىن!» دەگەن شارت قويعان. بۇل شارت ورىندالعان كەزدە، ءبىزدىڭ كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستايتىن دەنەمىزبەن كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاي المايتىن، ءتىپتى عىلىمنىڭ بۇكىل اسپابىمەن بىلۋگە كەلمەيتىن ەڭ نازىك زات رۋح ەكەۋى بىرلەسىپ، تەڭدەسسىز ۇيلەسىمدى وزگە ءبىر «قۇرىلىسقا» قۇبىلىسقا اينالادى. بىلايشا ايتقاندا، ءبىزدىڭ اقىلىمىز جەتپەيتىن باقي الەمنىڭ، ءجاننات دۇنيەسىنە لايىقتى بولا الادى، دەپ تۇسىنەمىز. قۇرانداعى: «ادام جالعىز جاراتۋشى يەگە ءارى اقيرەت الەمىنە سەنۋى شارت» دەگەن ايات وسى قۇبىلىستى مەڭزەيدى.

بۇعان ءبىر قاراپايىم مىسال الساق. الماز بەن كومىردىڭ تۇپكى زاتى بىردەي، ەكەۋى دە «كومىر تەگى» دەگەن ءتورت ۆالەنتتى ەلەمەنتتەن قۇرالعان. ايتسەدە، سول كومىرتەگىنىڭ وتە نازىك، ەرەكشە تارتىپپەن ورنالاسقان ءتۇرى الماستى قۇرايدى. ياعني، جەر بەتىندەگى ەڭ قىمبات سانالاتىن التىن، پلاتينادان دا الماس قىمبات سانالادى. سوندىقتان، الماز ەڭ اتاقتى بايلاردىڭ ءۇيىنىڭ تورىندە، ەڭ ايگىلى مەكەمەلەردىڭ مۇراجاي-كورمەسىنەن ورىن العان. ال، ونداي ەرەكشە تارتىپكە باعىنباي، بەيبەرەكەت كۇيدە ورنالاسقان كومىرتەگىنەن وتقا جاعاتىن كادىمگى كومىر پايدا بولىپ تۇر. الماس پەن كومىردىڭ تەگى ءبىر بولسا دا قۇرىلىمىنداعى ەرەكشەلىك ءبىرىن سونشا باعالى ەتكەن دە، ءبىرىن وتقا جاناتىن ەلەۋسىز زات بولدىرعان.

ءبىر ءدىني ريۋاياتتا: «جاراتۋشى يە بىلاي دەيدى، ادامدى الماستاي قىمبات ساناپ ءجانناتتىڭ ماڭگىلىك تۇرعىنى ەتۋ ءۇشىن جاراتتىم. ال، سول مارتەبەگە، شاقىرعاندا، بۇيرىققا كونبەي بۇرىس جولمەن كەتكەندەر، كومىردەي بولىپ ءجاحاننام وتىنا جانۋعا ءتيىس بولدى» دەگەن.

ال، قازىرگى كەزدە شەتسىز الەمدى باقىلاپ كوسمولوگيا كارتاسىن جاساۋعا ىقپال ەتىپ جاتقان دجەميس ۋەبب راديو-تەلەسكوبى توقسان ميلليارد «جارىق جىلى» قاشىقتاعى بىزگە وشكىن جۇلدىزداي عانا بولىپ كورىنەتىن ميلليونداعان گالاكتيكالاردى زەرتتەۋدە. ونىڭ اربىرىندە ءجۇز ميللاردتاعان ءبىزدىڭ كۇنگە ۇقساس بولسا دا وراسان ۇلكەن، اسىرە ەرگەجەيلى جۇلدىزدار بار ەكەنىن دالەلدەۋدە. ال، ادامزات قانشا عىلىمي مۇمكىندىككە يە بولسا دا، ول گالاكتيكالارعا جەتۋدى قويىپ، ءوزىمىزدىڭ گالاكتيكا «قۇس جولىنداعى» ەڭ جاقىن جۇلدىزعا دا ەشقاشان جەتە المايدى.

بىراق، قۇراندا  سوڭعى پايعامباردىڭ س.ا.ۋ. وسى قاشىقتىقتان دا ارى ساپار شەكەنى تۋرالى «يسرا» (تۇنگى ساپار) دەگەن سۇرەدە باياندالعان. بۇل قۇبىلىس، جوعارىدا ايتىلعان ءتان-دەنە مەن رۋحتىڭ ۇيلەسىمىنەن بولعانىن پاش ەتەدى. بىلايشا ايتقاندا، قازىرگى ماتەرياليستىك ويلاۋ شەڭبەرىنەن شىعا الاماعان عالىمدار، شەكسىز كەڭىستىك پەن ۋاقىتتى ءوز پايىمدارىمەن عانا ولشەپ، سول تىعىرىقتان شىعا الماۋدا. قۇراندا: «پەرىشتەلەردى نۇردان، جىنداردى ءتۇتىنسىز وتتان (پلازما) جاراتتىم» دەيدى. بۇل ەكى جاراتىلىس ماتەريالدىق زاڭدىلىقتان تىس ياعني فيزيكالىق زاڭدارعا باعىنبايدى. سول شەكسىز قاشىقتىقتارداعى الەمدەردە ولاردىڭ سان-سالالى تۇرلەرى ءومىر سۇرۋدە. جەر بەتىندەگى ادامزاتقا دا ولاردىڭ كەلىپ-كەتۋى قاس پەن كوزدىڭ اراسىنداي عانا ۋاقىتتا بولادى.

وسى سەنىمگە جەتكەن، قۇراننىڭ تىلسىم ءىلىمىن ۇيرەنگەن ادامدار، «باقي الەمنىڭ» ءسوزسىز بار ەكەنىنە سەنەدى. ماتەرياليستەردىڭ ايتىپ جۇرگەنىندەي، ەگەر ادامزات،  جەر بەتىندە ۋاقىتشا عانا ءومىر ءسۇرىپ، ميللياردتاعان جىل بويى جىم-جىلاس جوق بولىپ كەتەتىن كەزدەيسوق ءبىر قۇبىلىس بولسا، وندا بۇل ءومىردىڭ ەشقانداي قۇنى دا، ءمانى دە بولماس ەدى.

اباي ماۋقاراۇلى

Abai.kz