SQO әkimdigi Alash arystaryna arnalghan eskertkishti nege qiratty?
BÚL - BARYP TÚRGhAN VANDALIZIYM!
Memleketshil túlgha, asqan otanshyl azamat Berdibek Saparbaev aghamyz (jany jәnnatta bolsyn) 2009 jyly Shyghys Qazaqstan oblysyna әkim bolyp taghayyndaldy. Bekene deyin talay qasqa shalqalap ShQO-nyng tórinde otyrghanyn bilemiz... Solardyng altyn Altay aimaghyndaghy qazaqtyng aidaryn kóterip, aibynyn asyrugha qylghan qam-qareketi shamaly. Kóbi býii tiygendey býrisip otyrdy, býktetilip biylikten ketti.
Al, Beraghang bardy da iske kiristi. Aldymen qazaqtyng aspan kók týsti tuyn tógildirip tu biyikke tikti. Eshkim eshtene degen joq. Oblystyq әkimdik ýiining aldynda sәnireyip túrghan Leninning eskertkishin alyp tastap, biyik túghyrgha alyp Abaydyng tas mýsinin túrghyzdy. (IYә, sayasat ýshin ortalyqtaghy kitaphananyng aldyna jaq saqalyn jalbyratyp aparyp Pushkinning de eskertkishin qoydy). Jәne eshkim eshtene demedi. Qalanyng kýn shyghys betindegi taudyng tósine appaq mәrmәr tastardan tizip, «QAZAQSTAN» dep jazdy. Taghy da tyrs etken pende balasy bolmady. Bolghan shyghar, biraq oblys әkimi Berdibek Saparbaev pen qala әkimi Islam Ábishov syrtqa sóz shyghartpady. Ayqay-attan, úly sýrgindi әkimdikting ainalasynan úzatpady.
Óskemen...ózderiniz bilesizder, kerjaghy keri tartyp otyratyn ólke. Beraghamyz ben Islam Ábishov solardyng tilin tapty, kerjaq ataulyny kelege keltirdi. Sodan beri qaray ShQO-da últ bolyp úiysqan elding salty qalypqa týsip kele jatqan siyaqty. Endigi mәsele teriskeyde bolyp túr...
Soltýstiktegi oblystardyng birine bayaghy Qajymúrat Naghymanovtan keyin bir últjandy әkim barmaghanday, әkim bolyp taghayyndalmaghanday kórinedi de túrady maghan (qatelessem, qatemdi aityp, jazarsyzdar).
Qostanay oblysy biyl mol astyq bastyryp, qazynamyzdyng qambasyn dәnge toltyrdy. Bәrekeldi! Alayda qarynyng toq bolghanymen, qadiring joq bolsa, odan ne bereket tabasyn?
Qaranyz: Qostanayda jәne soltýstiktegi ózge de oblystarda jer-su ataulary men kóshe attary sovet ókimetining kezindegidey siresip túr. Bayyrghy halyq babaqonys atajúrtynda tuyp, ómir sýrse de, ógeyding kýiin keshude. Keshegi qara shekpendiler men tyng iygergishterding úrpaghy bolsa, sovetikus adamynyng dengeyinde qalyp qoyghan. Ilgerleu joq. Ánsheyinde qyryq ailaly әkimdik jer-su atauyn qalpyna keltiru men kóshege jana at bererde әsire demokratiyashyl bola qalady. Onyng ýstine zang búl isti Mәslihattyng sheshimine sýiep qoyghan. Búl - qate әri qaterli, qauipti jayt. Jer-su ataularyn tarihy qalpyna keltiru júmysymen Mәslihattyng deputattary emes, onomastika qyzmetkerleri men sapaly sarapshylar shúghyldanuy tiyis. Múnyng syrtynda týsindiru, nasihattau, aqparattandyru degen sharuamen jergilikti iydeologtar ainalysuy kerek.
Mine, jana Zanghar Kәrimhan bauyrymnyng jazbasynan oqyp otyrmyn, SQO әkimshiligi jeke kәsipkerlerding qarjysyna salynghan Alash ardagerlerine arnalghan keshendi búzyp tastapty. Búl - baryp túrghan vandaliziym! Au, eskertkishti búzyp, talqandaghandardyng әreketi turaly búdan ózge ne deuge bolady? Bilemiz, SQO әkimshligining әlgi vandaldyq әreketining arghy jaghynda saqtyq ta jatyr. «Oybay, alashordashylar tegis últshyl bolghan! Últshyldargha arnap qoyylghan keshen kórshimizding kóniline keledi, pәlelay da, shәlelay! Onday keshenning kózin qúrtu kerek!».
Keshenge shabuyldyng sebebi - osy, osydan basqa týk te emes!
Oyymsha, elimiz ben jerimizding tútastyghyn ortamyzda jýrgen aghayyndar qazir bek týsinip qaldy. Olardy yryn-jyryng qylmay, otyrsyzdyqtan týbegeyli arylu isin jaylap, biraq tabandy týrde jýrgize bilsen, eshkimning kózi shyghyp, basy jarylmaydy. Sondyqtan, soltýstiktegi oblystargha, ekonomika óz aldyna, sayasatty, mәdeniyetti, tarihty qúrmetteytin, sanasynda sanlauy bar, otanshyl azamattar baryp, eki tizgin bir shylbyrdy qolyna aluy kerek. Eski kadr, janalyqtan júrday, jaltaq Aqsaqalov siyaqty әkim-qaralardyng endige qajeti shamaly.

Suret: Dәuren Quattyng әleumettik jelidegi paraqshasynan alyndy.
Surette: Óskemen qalasyndaghy «Abylay han shyny» atalatyn kezennen jay tapqan «Qazaqstan» kesheni. Múny júrt «Qazaqstan tauy» dep te ataydy. Keshen Islam Ábishov qala әkimi bolyp túrghan kezde jasalghan.
Dәuren Quat
Redaksiyadan:
Belgili alashtanushy Zanghar Kәrimhan Soltýstik Qazaqstan oblysyndaghy Alash arystaryna arnalghan eskertkishti oblystyq әkimdikting búzyp tastaghany turaly ózining Facebook-tegi paraqshasynda jazypty. Biz atalghan jazbany qaz-qalpynda oqyrman talqysyna úsynyp otyrmyz...

Suret: Áleumettik jeli skriyni.
1917 jylghy II jalpy qazaq-qyrghyz qúryltayy jiynynan son, eldi býlinshilikten qorghau ýshin jer-jerde әskerge jigit jinau isi bastaldy. Mirjaqyp Dulatúly janynda ataqty zanger Aydarhan Túrlybayúly bar ekeui Qyzyljar manyndaghy Aqqúsaq degen jerde (Álty qajy Barlybay balasynyng qonysy) tótenshe jiyn ashady. 1918 jylghy shildede ótken búl jiynda el-júrtqa Alash iydeyasy týsindirilip, halyqty qorghau turaly sóz bolady.
107 jyl ótkende osy aumaqqa (Jambyl audanynyng Petrovka auylynyng many) memlekettik budjetke qol salmay, jekelegen kәsipkerlerdin, onda da Alash qayratkerlerining úrpaqtarynyng (Naghashybay Barlybaev, Erlan Satybaldiyevterdin) kómegimen memorialdyq keshen túrghyzylady.
Qazirgi zamanghy injenerlik-arhiytekturalyq talaptargha say jasalghan, biyiktigi 28 metr bolatyn enseli eskertkish 27 qyrkýiekte ashyluy tiyis bolghan, uaqyt jaqyndaghanda úiymdastyrushylar qasaqana qiratylghan, býlingen kýiine tap bolady.
Jagha ústatar búl soraqylyqty kim jasady? Vandalizmmen jaqsy dýniyeni býldirgenderding oiynda ne bar?
Keshendi jasaushylardyng aituynsha, Soltýstik Qazaqstan oblysynyng әkimdigi tehnika, krandar, júmysshylar jiberip, keshendi talqandaudy bastaghan. Úshar basyndaghy qyrannyng simvoldyq beynesin, ainalasyndaghy sham baghandaryn, memorialdyq taqtany syndyryp, búzyp ketedi.
Ne ýshin? Qanday maqsatta oryndaldy?
Oblys әkimi Ghauez Núrmúhambetov pen onyng aitqanyn eki etpeytin orynbasary Jýsip Júmaghúlov basqaratyn әkimdikting oiynsha, «Alash» partiyasyna, Alash Orda ýkimetine jәne onyng kósemderine 28 metrlik múnday keremet eskertkish ornatugha bolmaydy-mys. Soltýstik Qazaqstan gazeti ras pa? Olar núsqau joghary jaqtan keldi dep aqtaluy da mýmkin.
Keshendi tolyq qiratugha dәtteri jetpegen siyaqty. Alashtyng asyl azamattarynyng aziz ruhy basty ma, әlde ózge bir sebep bar ma, oblys atqaminerleri mýldem joyyp jibere almapty.
Endi ne bolmaq?
Múqym qazaq elining aldynda qarabet bolmayyn dese, oblys әkimdigi jibergen kemshilikti týzep, eskertkishti qalpyna keltirui tiyis. Keshenning ashyluyn dúrystap úiymdastyryp, el-júrtqa pash etip, Mirjaqyp Dulatúlynday úly qayratkerge layyqty qúrmet pen taghzymdy iske asyruy kerek. QR Mәdeniyet jәne Aqparat ministrligi ne deysizder?
Búl keshen tek Mirjaqypqa ghana qatysty emes, osy ólkege ghana tiyesili emes, Álihan, Ahmet, Jahansha, Múhamedjan, Smaghúl syndy tau túlghalargha qúrmet dep esepteledi. Búl jer Qazaqstannyng sakralidy kartasyna kirgenin jaza keteyik.
Qadyrly qauym, Búl jaghdaygha bey-jay qaramayyq. Oblys әkimdigi iyek astyndaghy qysta úmyttyryp, jyly jauyp qoya salmaqshy.
Zanghar Kәrimhan
Abai.kz