Keshe «Habar» arnasynyng tikeley efiyrinde Elbasy tapsyrmasyna sәikes elimizde aldaghy 1 qyrkýiekten bastalatyn Mýlikti jariya etu aksiyasyna baylanysty telekópir ótti. Oghan Qazaqstan Respublikasy Premier - Ministrining orynbasary - Qazaqstan Respublikasynyng Qarjy Ministri Baqyt Súltanov, Ónirlik damu minsitri Bolat Jәmishev, QR Bas prokurorynyng orynbasary Kravchenko A.N., QR Ádilet ministrining orynbasary Ábdirayym B.J., Últtyq bank tóraghasynyng orynbasary Kojahmetov K.B.   qatysty. Nazarlarynyzgha atalghan telekópirdegi keybir manyzdy súraqtar men jauaptaryn úsynyp otyrmyz.

Súraq: Biz osy Talapkerge kelgende, әkimshilik bizge jer bóldi. Akimattyng (әkimshiliktin) jer bólu turaly sheshimi qolymyzda. Biraq әli jerding aktisin alghan joqpyz. Jerimizge ýy salyp aldyq. Osy ýidi zandastyra alamyz ba?

BAQYTJAN ÁBDIRAYYM: Qoldanystaghy zannamagha sәikes jer uchaskesin beru turaly mәseleni sheshu jәne jer uchaskesine memlekettik akt beru jergilikti atqaru organdarynyng qúzyretine jatady.

         Eger Sizde jer uchaskesin beru turaly sheshim bolsa, biraq oghan memlekettik akt alynbaghan jaghdayda, Siz osy qújatty alu ýshin tiyisti әkimdikke jýginuiniz qajet.

         Sizge memlekettik akt berilmegen jaghdayda, Siz óz qúqyqtarynyzdy qorghau boyynsha sot organdaryna jýgine alasyz.

         Memlekettik aktini alghannan keyin, Siz ony Halyqqa qyzmet kórsetu ortalyghy arqyly әdilet organdarynda tirkeuiniz qajet.

Osy rәsimderden keyin ghana, Siz óz ýiinizdi zandastyru boyynsha aksiyagha qatysa alasyz.

Súraq: Naibolee zainteresovany temoy  jiytely Almaty, Shymkenta, Astany. Otmechu, chto ny odin vopros ne ostanetsya nezamechennym. Absolutno vse obrasheniya budut obrabotany ekspertami, otvety budut dostupny v akkauntah sos.setey y na sayte elektronnogo praviytelistva.   Y vot samye rasprostranennye voprosy. Kakie dokumenty neobhodimo predstavlyati v komissii dlya legalizasiy imushestva, gde nahodyatsya ety komissii, y kogda startuet legalizasiya?

BOLAT JÁMIShEV: Zangha sәikes mýlikti jariya etu ýshin komissiyagha mynaday qújattardy tapsyru qajet:

1) mýlikti jariya etuge ótinish, eki danada;

2) ótinish bergen kezde jeke basyn kuәlandyratyn qújattyng kóshirmesi, týpnúsqasyn kórsetu qajet;

3) ghimarattar men qúrylystargha tehnikalyq tekseru jýrgizgen attestattalghan sarapshynyng qorytyndysy;

4) jyljymaytyn mýlik obektisining tehnikalyq pasporty.

Osynday komissiyalar barlyq әkimdikterde bar. Jariya etu prosesi 2014 jylghy 1 qyrkýiekten bastalady jәne 2015 jylghy 31 jeltoqsangha deyin jýrgiziledi.

Súraq: Osy uaqytqa deyin bizde eki mәrte mýlikti zandastyru (jariya etu) sharasy ótkeni belgili. Osy eki sharada qansha qarjy zandastyryldy? Jәne aldaghy mýlikti jariya etu aksiyasynan qanday nәtiyje kýtemiz?

BAQYT SÚLTANOV: IYә, shynymen-aq jariya etudi ótkizude Qazaqstannyng tәjiriybesi bar. Alghashqy aqshany jariya etu Qazaqstan Respublikasynda 2001 jylghy shilde-tamyz ailarynda bir ay boyynda ótkizildi. Jariya etu ol kezde bir jolghy aksiya týrinde, sol ótkizu kezenine QR azamattarynyn  ekinshi dengeydegi bankterdegi arnayy shottargha aqsha saluy jolymen ótkizildi. Amnistiya nәtiyjesinde Qazaqstan Respublikasynyng shamamen 3 myngha juyq azamaty 480,0 millionnan astam AQSh dollaryn jariya etti.

2006-2007 jyldary jariya etuge tek qana aqsha emes, sol siyaqty jyljymaly jәne jyljymaytyn mýlik te jatqyzyldy. Osy erekshelikti, sonday-aq merzimderin úzartudy eskere otyryp, aksiya anaghúrlym sozylmaly sipatta boldy jәne bir jyldan astam uaqyt -  2006 jylghy 3 shildeden bastap, 2007 jylghy 1 tamyzgha deyin ótkizildi. Sol kezde mýlikti jariya etudi ótkizu ýshin jariya etilgen mýlikting qúnynan 10% mólsherinde alym alu kózdelgen.

Osy aksiyany ótkizu nәtiyjesinde:

 - shamamen somasy 845 mlrd. tenge nemese shamamen 7 mlrd.AQSh dollaryna (8,3% k VVP 2006g.) mýlik jariya etildi, onyng ishinde aqsha – 538 mlrd. tenge (býkil mýlikting 63,7%-y), jyljymaytyn mýlik – 236 mlrd. tengege;

- respublikalyq budjetke shamamen 60 mlrd. tenge nemese 483 mln. AQSh dollary (jariya etu ýshin alym) týsti.

Súraq:Aqshany jariya etkende ol qay uaqyttan bastap zandastyrylghan bolyp tanylady? Bankting esep shotynda saqtalatyn bes jyldy, yaghny tolyq merzimdi kýtu kerek pe?

KUAT  KOJAHMETOV: Osy Zang boyynsha aqsha zandy dep bankte nemese qazposhtada ashylghan arnayy jinaqtau shotyna salghan sәtten bastap zandy dep tanylady. Ol ýshin olar tiyisti qújat beredi. Sol sebepti bes jyl kýtuding qajeti joq.

Súraq: A mojno dopolniti voprosom,  chasto zadavaemym    v call- sentr. Na mnogih dachnyh uchastkah postroeny dobrotnye jilye doma, mojno seychas budet legalizovati eto jilie?

BOLAT JAMIYShEV:

Zangha sәikes Qazaqstan Respublikasyndaghy ghimarattar jariya etuge jatady. Ghimarattar qúrylys talaptaryna jәne jer uchaskesining maqsatyna sәikes kelu kerek. Sayajaylar, ghimarattar tek ózining maqsatyna qaray jariya etiledi, onyng jer uchaskesi jeke menshikte bolugha tiyis jәne qúrylys talaptaryna sәikes bolu kerek.

Súraq: Jyljymaytyn mýlikke tehpasportty qalay alamyz? Ol qansha uaqytta jasalady?

BAQYTJAN ÁBDIRAYYM: Jariya etu ayasynda, eger Sizde jer uchaskesine memlekettik akti bolsa, qúrylysqa tehnikalyq tólqújat alu ýshin jyljymaytyn mýlik obektisining ornalasuy mekenjayy boyynsha tiyisti qújattar tizbesimen Halyqqa qyzmet kórsetu ortalyghyna jýgininiz qajet (ótinish; jeke basyn kuәlandyratyn qújat; jer uchaskesine sәikestendiru qújatyn qosa bere otyryp, tirkeu obektisin rastaytyn qúqyq belgileushi qújattar; alym somasyn tólegenin rastaytyn qújat).

         Tehnikalyq tólqújatty әzirleu merzimi jyljymaytyn mýlik obektisining týrine baylanysty jasalynady.

Atap aitsaq, pәterlerge, jataqhanalardaghy bólmelerge tehnikalyq pasport ýshinshi júmys kýni, jeke túrghyn ýilerge, jeke garajdargha, sayajay qúrylystaryna tehnikalyq pasport jetinshi júmys kýni beriledi jәne onyng baghasy mýlikting aumaghyna baylanysty 3 myn. tengeden joghary bolady.

Basqa jyljymaytyn obektilerge tehnikalyq tólqújattar olardyng aumaghy men kýrdeliligine baylanysty 20 júmys kýnine deyin jasalady.

Kórsetilgen merzimderge Jyljymaytyn mýlik ortalyqtarynyng qyzmetkerleri Sizben kelise otyryp, tehnikalyq zertteu jýrgizu ýshin obektige baru jәne onyng nәtiyjesinde tehnikalyq tólqújatty әzirlep, Sizge beru kiretinin qosymsha atap ótemin.

Telejýrgizushi: Áleumettik jeliler arqyly bizge jyljymaytyn mýlikke baylanysty mynanday bir saual kelip týsken eken. Shet eldegi jyljymaytyn mýlikti zandastyru turaly súraq. "Mening Barselonada ýiim bar. Qazir is jýzinde eki elde ómir sýrip jatyrmyz. Kýz ben qysta Ispaniyada bolamyz. Qazaqstan azamattarymyz. Bizge osy mýlikti zandastyru qajettiligi bar ma? Jәne qanday sharttarmen zandastyru jýredi? Óitkeni tehnikalyq sarapshylar Qazaqstannan Ispaniyagha barmaytyn shyghar?" Baqyt Túrlyhanúly, sheteldik jyljymaytyn mýlki bar azamattar osy aksiyadan ne útady? Jәne osy bir mysaldaghyday jaghdayda zandastyru qanday tәrtippen jýredi?

 BAHYT SULTANOV: QM jauaby (qaz.): Aksiya bar mýlikti jariya etu jәne zandy ainalymgha engizu mýmkindigin beredi. Birinshiden, búl aldymyzda túrghan jalpygha birdey  deklarasiyalaudyng engiziluimen baylanysty, azamatqa keyinnen ony qoryqpastan deklarasiyada kórsetui ýshin, mýlkin qazir jariya etip alu qúqyghy beriledi.  Ekinshiden, shet eldegi mýlikti jariya etu kezinde  jariya etilgen mýlikting qúnynan jariya etu ýshin alynatyn 10% mólsherindegi alym memleket budjetine týsedi.

Súraq: Zang boyynsha mýlikti oralmandar da zandastyra alady dep jazylypty. Olar Qazaqstan azamattary emes pe? Nege búlay bólgen? Álde oralmandargha artyqshylyqtar bar ma?

BAQYTJAN ÁBDIRAYYM: «Halyqtyng kóshi-qony turaly» Zannyng 1-tarmaghy 13) tarmaqshasyna sәikes oralmandar – tarihy otanynda túraqty túru maqsatynda Qazaqstan Respublikasyna kelgen jәne Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti aiqyndaytyn ónirlerge qonystandyrylatyn jәne osy Zanda belgilengen tәrtippen tiyisti mәrtebe alghan, Qazaqstan Respublikasy egemendik alghan kezde odan tys jerde túraqty túrghan etnikalyq qazaqtar jәne onyng Qazaqstan Respublikasy egemendik alghannan keyin odan tys jerde tughan jәne túraqty túrghan últy qazaq balalary. 

Osyghan baylanysty, jariya etu turaly Zangha sәikes oralmandar jәne Qazaqstan Respublikasynda túrugha yqtiyarhaty bar adamdar mýlikti jariya etu subektilerine jatady (1-bap, 4)tarmaqsha).

Abai.kz