Ashybúlaqtaghy songhy qonyrau jana mektepte ótti

Ashybúlaqtaghy songhy qonyrau jana mektepte ótti
Búrynghy Qapal, býgingi Aqsu audanynyng eng shalghay eldi mekenderining biri, kógildir taular men asau ózender órnektegen ólkede ornalasqan Ashybúlaq auylynda 74 jyldan song osy zamanghy bilim beru jýiesine layyqtalyp salynghan, qos qabatty, oqushylardyng sapaly bilim aluy men ústazdardyng jemisti enbek etuine qajetti jaghdaylardyng barlyghy jasalghan jana mektep oqu jylynyng songhy qonyrauyna arnalghan saltanat kezinde oqushylar ýshin esigin aiqara ashyp,  auyl túrghyndaryn ýlken quanyshqa bóledi. Shynyn aitu kerek, býginde audan ortalyqtarynan alysta qonystanghan shaghyn auyldardaghy bir kezderdegi klubtardyn, kitaphanalardyn, toqeterin aitqanda ruhany oshaqtardyng barlyghyn mindetin mektep atqarady. Ashybúlaqta da osylay. Sondyqtan býginde qiyn-qystauly jyldary da tughan jerlerinen taban audarmaghan  100-den astam,otbasy mekendeytin Ashybúlaqtaghy Mәnshýk Mәmetova atyndaghy orta mektepti «Shalghay auyldyng shyraghy» dep atasaq, artyq bola qoymas. Shaghyndyghyna qramastan, elimizge esimderi jaqsy mәlim ghalymdar men jazushylardy, qúrylysshylar men sportshylardy, óner adamdaryn qanattandyrghan, sonysymen-aq basqalardan ensesi biyik eldi mekendegi el-júrtty ghana emes, qazirgi kezde elden alysta jýrgen ashybúlaqtyqtardy da elendetken quanyshty oqighagha auyldyng tayly-túyaghy bir kisidey qatysty. Býginde elimizding basqa ónirlerinde tirlik keship jýrgen azamattar da jerlesterining quanyshyn bólisuge at arytyp, sәlem-sauqattaryn arqalap jetipti. Audan әkimi Áskerbek Dýisembaev, audandyq ardagerler kenesining tóraghasy Núrbek Qasymbekov, oblystan arnayy kelgen ókil – Almaty oblystyq Qazaqstan Halqy Assambleyasy hatshylyghynyng mengerushisi Ghabit Túrsynbay jәne taghy basqa lauazymdy túlghalar da altyn uaqyttaryn bólip, jana bilim shanyraghynyng paydalanugha berilu saltanatyna jinalghandardyng kónil-kýiine ortaqtasty.
Ashybúlaq auylynda alghashqy bilim shanyraghynyng irgetasy 1935 jyly qalanyp, sol jyly bastauysh mektep ashylypty. Sodan bergi uaqytta mәrtebesi bastauysh, ortalau jәne negizgi, orta mektep bolyp birneshe ret auysqan bilim shanyraghyna «Shyghystyng qos shynary» atanghan qazaqtyng qaharman qyzdarynyng biri Mәnshýk Mәmetovanyng esimi berilgen. Degenmen, shalghayda jatqandyqtan bolar, sol jyldar barysynda  auylgha basqa eldi mekenderdegidey birneshe qabattan túratyn mektep ghimaraty búiyrmapty. Bilim shanyraghyn salugha qatysty songhy talpynys kezinde, osy jana bilim shanyraghynyng ornynda qazylyp qoyylghan qúrylys alanyndaghy júmystar endi bastalady dep jýrgende Kenester Odaghy kýirep, «Balapan basyna, túrymtay túsyna» ketken almaghayyp zaman kelip, jana bilim shanyraghy bolar kýndi tosyp jýrgen júrttyng ýmiti sónip qalghan-dy. Alayda, sol auyrtpalyqty ótpeli jyldarda da auyldyng irgesi sógilgen joq. Tipten songhy kezderi qayta oralyp jatqandar bar. Sonyng arqasynda mektepte oqityn balalar sany jýzden tómendep kórmepti.
Aqyry ashbyúlaqtyqtar ansay kýtken aituly kýnge qol jetkizetin sәt Elbasynyng jarlyghymen qolgha alynghan «100 mektep pen 100 auruhana» baghdarlamasy ayasynda mýmkin boldy. Audan әkimining oblystaghy bilim salasy jetekshilerin alystaghy auylgha ertip kelip, tóbesi tireulerding kýshimen ghana qalt-qúlt etip túrghan bilim shanyraghyn kórsetip,  ondaghy qaradomalaqtardyng búrynghy jәne songhy jyldardaghy jetistikterin jariyalap, bilimge qúshtarlyqtaryn dәledep jýrip sózin ótkizgenining arqasynda, oblys әkimining qarapayym halyq jaghdayyn birinshi kezekte oilaytyndyghy, auyl degende kónilinini alabótendigi nәtiyjesinde tau bókterindegi auylda sәni men saltanaty kelisken, ozyq ýlgidegi oqytu tehnologiyalarymen jabdyqtalghan, kompiuterlik synapqa deyin su jana tehnikalarymen qamtamsyz etilgen qos qabatty mektep bir jylda salynyp bitip, paydalanugha berildi. Bilim shanyraghyna 256 mln tenge júmsalypty. 180 oqushygha arnalghan mektepte býginde 102 oqushy ózderining oqu jyldaryn su jana bilim oshaghynda ayaqtaghaly otyr Auylgha әkeletin jolmen eldi meken janyndaghy Beltoghangha kóterilgende  auyldan birinshi bolyp jasyl shatyrly, saltanaty kelisken mektep kózge shalynyp, tughan jerin ansap jetkenderding jýregin jylylyqqa bólep, saghynyshyn syzdata týsetindey....
25 mamyr Taldyqorghan aimaghynda salqyn boldy. Al biyik taular ortasyndaghy Ashbúlaqtaghy tanghy yzghar jenil-jelpi barghan bizderdi býristirip jibergenimen, mektep aulasyna jinalghan júrtshylyq jýzindegi quanysh pen kózderindegi meyirim suyqty birden úmyttyrdy. Bizdi osy bilim shanyraghyn biraz jyl basqarghan, qazirgi kezde de bilimi men biligin shәkirtterine ýiretudi tabysty jalghastyryp kele jatqan Nýsipbek Jiyentaev, Aqsu audandyq ardagerler kenesining tóraghasy Núrbek Qasymbekov  qarsy aldy. Sol jerde qúshaqtary alqyzyl shúghynyq gýlge toly oqushylar saltanatty sap týzep, memleketimizding Ánúrany oryndaldy. Kókbayraqqa kóz tigip, elge qosylyp Ánúrandy jigerlene shyrqap túrghan oqushylargha qarap, olardyng kýni erten-aq Qazaqstannyng bolashaghy ýshin boyyndaghy baryn ayamaytyn azamattar bolatanyna degen senim arta týsti. Óitkeni, olardyng jýzinde shynayylyq bar, ertenge degen senim úshqyny alaulap túr. Júrtshylyq aldynda audan әkimi, audandyq aqsaqaldar alqasynyng tóraghasy,  oblystan kelgen ókil jәne  bayyrghy múghalimder sóz alyp, ashybúlaqtyqtardy oqu jylymen qosarlana kelgen quanyshpen qúttyqtady. Oqushylar ózderining alghashqy ólenderin oqydy. Olar mektepke, auylgha, otangha arnalghan balausa jyrlary arqyly ózlerining aldarynda ýlken asulardyng kýtip túrghanyn bayqatty. Sol jerde su jana mektep ghimaratynyng kireberisine kerilgen jasyl lenta qiyldy. Ony qii qúrmeti audan әkimi Áskerbek Dýisembaevqa, ardegerler kenesining tóraghasy Núrbek Qasymbeok pen Almaty oblystyq Qazaqstan Halqy Assambleyasy hatshylyghynyng mengerushisi Ghabit Túrsynbaygha búiyrdy.
Búdan keyingi saltanat sport zalynda jalghasty. Múnda da aq tilekter aqtarylyp, ótkenge oy jýgirtken estelikter ortagha salyndy. Bilim shanyraghyn osydan 20-30 jyl búryn bitirgender ózderine әlippeni ýiretken alghashqy ústazdary men bar quanyshtary men qyzyqtaryn auyldaghy mekteppen birge ótkizip kele jatqan tәjiriybeli múghalimderge arnayy әkelgen syilyqtaryn tabys etti. Almaty ónirindegilerding sәlemin jetkizgen Sayat Sauryqovtyng aituyna qaraghanda, tughan auyldaryndaghy jaghymdy janalyqtan Almatyda jýrgen azamattardyng birde-biri shet qalmapty. Olar osydan onshaqty kýn búryn bas qosyp, jerlesterining quanyshyn atap ótuge  demeushilik jasaudy úigharyp, jana mektepting ashlu saltanatynda sporttyng birneshe týrinen bәsekeler men jýirikter dodasyn úiymdastyrugha bel buypty. Soghan say mekteptegi toy auyl janyndaghy atshabarda jalghasty. Oblystyng birqatar ónirlerinen kelgen túlparlar dodasynda aldan kóringender men basqa sport týrlerinen top jarghandardyng barlyghyna baghaly syilyqtar tapsyryldy. Osylaysha, Ashybúlaq auylyndaghy oqu jylynyng ayaqtaluyna arnalghan  songhy qonyrau úzaq kýttirgen jana mektepting ashylu  saltanatymen astasyp, ýlken merekege úlasty.
Jalpy biyl Almaty oblysyndaghy mektepterdi bitirgen oqushylarlyng 14390-y Últtyq birynghay testileuge qatysyp, ýlken ómirge qanattanvu jolyndaghy alghashqy synaqtarynan ótpek.  Olardyng 280-i Altyn belgiden, 200-i airyqsha atestattan ýmitker. Osy talaby tauday týlekter qatarynda songhy oqu jyldarynyng mekteppen qoshtasar kýnderin jana mektepte ótkizgen ashybúlaqtyq jas týlekter bar. Olardyng talpynysy men tolqynysyn kórip otyryp, aralarynda erten-aq esimderi el auzynda jýrer jigitter men qyzdar barlyghyna degen senimimiz arta týsti. Quanyshtarynyz úzaghynan sýiindirsin demekpiz, tughan jerindegi әr jaqsylyqty  jeke bastarynyng sәttiligine  balaytyn ýlken jýrekti, izgi tilekti auyl túrghyndaryna!

Bolat Abaghan, Almaty oblysy.