Premier-ministr Kәrim MÁSIMOVKE

AShYQ  HAT

Kәrim myrza!

Biylikting shabarman-jarshysyna ainalmaghan baspasózimizding aituynsha, sen basqaryp otyrghan ýkimet shәkirtterge mektepte bir mezgil tegin tamaq berudi biylghy oqu jylynan bastap toqtatu turaly qauly qabyldapty. Oghan preziydent N. Nazarbaevtyng 11-aqpanda ótken ýkimettik ýlken mәjiliste:  «Qazaqstandyqtar mekteptegi balalaryna airan men toqashty ózderi әperui tiyis» degeni negiz bolypty. Osy ras pa? Ras bolsa, qaulyng qashan jәne ne dep jazyldy?  

Men – hanyna da «sen» dep sóilegen qazaqtyng úrpaghymyn. Saghan  «siz» demey  otyrghanym sondyqtan. 

On shaqty jyl boyy sen dizgin-shylbyryn ústap kele jatqan Qazaqstan ýkimeti qarapayym halyqqa on tengening jaqsylyghyn jasaghan joq. «Mine, mynany jasadyq qoy?!» dey alsan, aitarsyn. Halyq «arzandady» degen sózdi estuden kýder ýzdi, estiytini, kóretini – «pәlen tengege qymbattady». Jasaghan jaqsylyqtaryng sol ma?  

Aytpaqshy, saghan 2011 jyly mamyr aiynyng 5-i kýni hat jazyp: «Mysalgha bir ghana jylu jýiesin aitsaq, Almatyda 2010-jylghy mamyrda pәterding sharshy metri ýshin onyng ailyq tólemi 53,27 tenge bolsa, biylghy mamyrda – 111,15 tengege jetti! Búl netken sheksiz soraqy qúbylys?» degenim esime týsti. Sodan keyin ol hatyma jauap kelmegeni de esime týsip: «Ou, oqityn kóz, úghatyn zeyin shamaly mynau zamanda taghy bosqa әure bolyp qaytem, jazbay-aq qoyayyn» dep bir irkildim de, qazekemnin: «Auyzgha kelgen týkirik – qayta jútsang mәkýrip» degenin  eskerip, hatymdy ayaqtaudy, joldaudy jón kórdim. Ózine jete me, joq pa, jetken kýnde jauap bola ma, әlde, audan  әkiminen preziydentke deyin jazghan hat eleusiz qalatyn qazirgi «moda» boyynsha, jym-jylas kete me... әi, sóitetin shyghar. E, meyli. Alayda, múny oqyghan etjaqyn sheneunikterinning biri bolmasa biri qúlaghyna sybyrlap: «Kәreke, anau bir hatty oqydynyz ba?» deytin shyghar.

Jә, sonymen, sol 2011-jyl men 2015-jylghy kommunaldyq qyzmetke tólemaqymyzdyng aiyrmasynan birer mysal keltireyin:

1 kvt elektr quaty  11, 4 tengeden 15, 4 tengege, 

1 tekshe metr ystyq su  274, 2 tengeden 350, 3 tengege,

1 tekshe metr suyq su  23, 5 tengeden 55, 6 tengege,

1 tekshe metr gaz  652, 8  tengeden 744  tengege jetti.

Basqasyn aitpaghanda, osynyng ózi-aq qatty oilandyrar jәit emes pe?

IYә, azyq-týlik pen kiyim-keshekting eki esege juyq qymbattaghany óz aldyna.

Áriyne, qymbatshylyq ókimet pen ýkimetting ishi-syrtyndaghy sheneunik ataulygha, parlament deputattaryna auyrtpalyq bolghan joq, bolmaydy da. Mәselen, aiyna 400-500 myng tenge jalaqy alatyn, jýrip-túrulary da tegin deputattar nege qynq etsin?. Biyl kóktemde jalaqylaryn sәl azaytu turaly sóz aityla qalghanda bәri óretýregelip: «Oybay, onda biz jan saqtay almay qor bolamyz!» dep jylap jibere jazdady emes pe?!

400-500 myng tenge. 1 deputattyng búl ailyghy mektep múghalimderining nemese dәrigerlerding 7-8-i alyp jýrgen jalaqygha ten. Jandy qinap, jýikeni tozdyratyn júmystaghy múghalim men dәrigerding enbegi qanday da, maujyrap otyryp, kýnine pәlen qauly qabyldap, solardyng qayda ketkenin, nemen tynghanyn óz tótesinen oilamaytyn, izdemeytin deputattyng enbegi qanday?

Kәrim myrza, hatymnyng әlipbiyinde anyq-tanyghyn súraghan qaulyng bary ras bolsa, ony da parlament bekitken shyghar, ә? Bekitse, qarsylyq bildirgeni boldy ma? Shәkirtke shengel salghandaryna shynymen bireui ashynghan joq pa?

Mekteptegi bir mezgil tegin tamaqtanularyna tiym salyp, «Satyp ishsin!» degendering shәkirtterge shengel salghan emey nemene?!. Býginde balanyng júdyryghynday ghana samsanyng 100-120 tenge ekenin sender bilmeysinder, al 50-60 myng tenge ailyq alatyn, shәkirt balasynyng mekteptegi tamaghyna kýn sayyn keminde 250-300 tenge  berip otyrugha mәjbýr qarapayym kópshilik biledi.

Qaulylarynda: «Shәkirtterge satylatyn tamaqtan týsken qarjy mýgedek balalargha júmsalatyn bolady» delingen kórinedi. Ol ras bolsa, qúday-au, búnday bisharalyq shara qoldanghan biylikti betpaq demey, ne deuge bolady?! Mýgedek balalargha búlaysha «qamqorlyq jasau» sorlylyq emes pe?!

Kәrim myrza, mýgedek jetkinshekterge kómek kórsetuding basqasha qarjy kózin shynymen taba almadyndar ma? Onda men aityp kóreyin:

Almatyda, Astanada, oblys ortalyqtarynda pәlen million dollargha supermarket, 4-5 júldyzdy meymanhana, sәn-saltanatty meyramhana men qabat-qabat ýy men kottedj  saldyryp alghan, sheteldik 70 - 100 myng dollar automәshindi qos-qostan minip jýrgen shylqabaylardan qayyr joq pa?

Semey poligonynan zardap shekkenderdi jarylqaytyn bolamyz dep, «Nevada-Semey» qozalysynyn  arnauly Qoryna qyruar qarjy jinap alyp, ony bólisip alumen milliarder bolghan Mashkevich pen Shodiyevten, Ibragimov pen basqalarynan qayyr joq pa?

Mittal, Kiym, Ótemúratov, Raqyshev pen Qúlybaevtardan she?

Taghy basqa millionerler men  milliarderlerden she?

Búlardyng eshqaysysy «taban aqy, manday terimen» bayyghan emes qoy?  «O, joq, olar adal enbekterimen bayydy!» deseng qaysysynyng qayda, qansha jyl ter tógip, aiyna  neshe dollar jalaqy alyp jýrgenderin eseptetip kórsek qaytedi?

Sonday-aq, biyl jekemenshik automәshinderine «erekshe bedel nómirdi» 110-140 myng tengege satyp alghan pysyqaylardyng sany mynnan asypty, al sonda olardan týsken miilondaghan tenge  qarjy qayda júmsaldy?      

Sonymen, Kәrim myrza, aityp-aytpay ne kerek, sender ózenning arghy betindesinder, halyq bergi betinde; senderding beri ótkilering kelmeydi, halyq ary óte almaydy. Aralaryng «100 qadam» bolsa da.

Shәkirtterding «ayran men toqash» mәselesin oilay-oylay, senderge mynaday bir úsynys jasaghym keldi:

Býgingi shәkirt keshe emshektegi sәby boldy, ә? Endeshe, erteng shәkirt bolatyn býgingi sәbiylerge emshek sýtin satyp ishkizu kerek! Esep-qisapqa jýirik danyshpandar ýkimette, onyng bir bútaghy – shәkirttermen tikeley baylanysty Bilim ministrliginde  (ministri A.Sәrinjipov) jetkilikti shyghar, solardy dereu júmyldyryp,  «asa manyzdy  búl mәseleni» qysqa qaldyrmay tez sheshu kerek! Qaulyng týske deyin dayyn bolsa, parlament pen preziydent týsten keyin bekitip bere salady ghoy!

Sәlemmen,  Ghabbas QABYShÚLY

Abai.kz