پرەمەر-مينيستر كارىم ماسىموۆكە

اشىق  حات

كارىم مىرزا!

بيلىكتىڭ شابارمان-جارشىسىنا اينالماعان ءباسپاسوزىمىزدىڭ ايتۋىنشا، سەن باسقارىپ وتىرعان ۇكىمەت شاكىرتتەرگە مەكتەپتە ءبىر مەزگىل تەگىن تاماق بەرۋدى بيىلعى وقۋ جىلىنان باستاپ توقتاتۋ تۋرالى قاۋلى قابىلداپتى. وعان پرەزيدەنت ن. نازارباەۆتىڭ 11-اقپاندا وتكەن ۇكىمەتتىك ۇلكەن ماجىلىستە:  «قازاقستاندىقتار مەكتەپتەگى بالالارىنا ايران مەن توقاشتى وزدەرى اپەرۋى ءتيىس» دەگەنى نەگىز بولىپتى. وسى راس پا؟ راس بولسا، قاۋلىڭ قاشان جانە نە دەپ جازىلدى؟  

مەن – حانىنا دا «سەن» دەپ سويلەگەن قازاقتىڭ ۇرپاعىمىن. ساعان  ء«سىز» دەمەي  وتىرعانىم سوندىقتان. 

ون شاقتى جىل بويى سەن دىزگىن-شىلبىرىن ۇستاپ كەلە جاتقان قازاقستان ۇكىمەتى قاراپايىم حالىققا ون تەڭگەنىڭ جاقسىلىعىن جاساعان جوق. «مىنە، مىنانى جاسادىق قوي؟!» دەي الساڭ، ايتارسىڭ. حالىق «ارزاندادى» دەگەن ءسوزدى ەستۋدەن كۇدەر ءۇزدى، ەستيتىنى، كورەتىنى – «پالەن تەڭگەگە قىمباتتادى». جاساعان جاقسىلىقتارىڭ سول ما؟  

ايتپاقشى، ساعان 2011 جىلى مامىر ايىنىڭ 5-ءى كۇنى حات جازىپ: «مىسالعا ءبىر عانا جىلۋ جۇيەسىن ايتساق، الماتىدا 2010-جىلعى مامىردا پاتەردىڭ شارشى مەترى ءۇشىن ونىڭ ايلىق تولەمى 53,27 تەڭگە بولسا، بيىلعى مامىردا – 111,15 تەڭگەگە جەتتى! بۇل نەتكەن شەكسىز سوراقى قۇبىلىس؟» دەگەنىم ەسىمە ءتۇستى. سودان كەيىن ول حاتىما جاۋاپ كەلمەگەنى دە ەسىمە ءتۇسىپ: «وۋ، وقيتىن كوز، ۇعاتىن زەيىن شامالى مىناۋ زاماندا تاعى بوسقا اۋرە بولىپ قايتەم، جازباي-اق قويايىن» دەپ ءبىر ىركىلدىم دە، قازەكەمنىڭ: «اۋىزعا كەلگەن تۇكىرىك – قايتا جۇتساڭ ماكۇرىپ» دەگەنىن  ەسكەرىپ، حاتىمدى اياقتاۋدى، جولداۋدى ءجون كوردىم. وزىڭە جەتە مە، جوق پا، جەتكەن كۇندە جاۋاپ بولا ما، الدە، اۋدان  اكىمىنەن پرەزيدەنتكە دەيىن جازعان حات ەلەۋسىز قالاتىن قازىرگى «مودا» بويىنشا، جىم-جىلاس كەتە مە... ءاي، سويتەتىن شىعار. ە، مەيلى. الايدا، مۇنى وقىعان ەتجاقىن شەنەۋنىكتەرىڭنىڭ ءبىرى بولماسا ءبىرى قۇلاعىڭا سىبىرلاپ: «كارەكە، اناۋ ءبىر حاتتى وقىدىڭىز با؟» دەيتىن شىعار.

ءجا، سونىمەن، سول 2011-جىل مەن 2015-جىلعى كوممۋنالدىق قىزمەتكە تولەماقىمىزدىڭ ايىرماسىنان بىرەر مىسال كەلتىرەيىن:

1 كۆت ەلەكتر قۋاتى  11, 4 تەڭگەدەن 15, 4 تەڭگەگە، 

1 تەكشە مەتر ىستىق سۋ  274, 2 تەڭگەدەن 350, 3 تەڭگەگە،

1 تەكشە مەتر سۋىق سۋ  23, 5 تەڭگەدەن 55, 6 تەڭگەگە،

1 تەكشە مەتر گاز  652, 8  تەڭگەدەن 744  تەڭگەگە جەتتى.

باسقاسىن ايتپاعاندا، وسىنىڭ ءوزى-اق قاتتى ويلاندىرار ءجايت ەمەس پە؟

ءيا، ازىق-تۇلىك پەن كيىم-كەشەكتىڭ ەكى ەسەگە جۋىق قىمباتتاعانى ءوز الدىنا.

ارينە، قىمباتشىلىق وكىمەت پەن ۇكىمەتتىڭ ءىشى-سىرتىنداعى شەنەۋنىك اتاۋلىعا، پارلامەنت دەپۋتاتتارىنا اۋىرتپالىق بولعان جوق، بولمايدى دا. ماسەلەن، ايىنا 400-500 مىڭ تەڭگە جالاقى الاتىن، ءجۇرىپ-تۇرۋلارى دا تەگىن دەپۋتاتتار نەگە قىڭق ەتسىن؟. بيىل كوكتەمدە جالاقىلارىن ءسال ازايتۋ تۋرالى ءسوز ايتىلا قالعاندا ءبارى ورەتۇرەگەلىپ: «ويباي، وندا ءبىز جان ساقتاي الماي قور بولامىز!» دەپ جىلاپ جىبەرە جازدادى ەمەس پە؟!

400-500 مىڭ تەڭگە. 1 دەپۋتاتتىڭ بۇل ايلىعى مەكتەپ مۇعالىمدەرىنىڭ نەمەسە دارىگەرلەردىڭ 7-8-ءى الىپ جۇرگەن جالاقىعا تەڭ. جاندى قيناپ، جۇيكەنى توزدىراتىن جۇمىستاعى مۇعالىم مەن دارىگەردىڭ ەڭبەگى قانداي دا، ماۋجىراپ وتىرىپ، كۇنىنە پالەن قاۋلى قابىلداپ، سولاردىڭ قايدا كەتكەنىن، نەمەن تىنعانىن ءوز توتەسىنەن ويلامايتىن، ىزدەمەيتىن دەپۋتاتتىڭ ەڭبەگى قانداي؟

كارىم مىرزا، حاتىمنىڭ الىپبيىندە انىق-تانىعىن سۇراعان قاۋلىڭ بارى راس بولسا، ونى دا پارلامەنت بەكىتكەن شىعار، ءا؟ بەكىتسە، قارسىلىق بىلدىرگەنى بولدى ما؟ شاكىرتكە شەڭگەل سالعاندارىڭا شىنىمەن بىرەۋى اشىنعان جوق پا؟

مەكتەپتەگى ءبىر مەزگىل تەگىن تاماقتانۋلارىنا تيىم سالىپ، «ساتىپ ءىشسىن!» دەگەندەرىڭ شاكىرتتەرگە شەڭگەل سالعان ەمەي نەمەنە؟!. بۇگىندە بالانىڭ جۇدىرىعىنداي عانا سامسانىڭ 100-120 تەڭگە ەكەنىن سەندەر بىلمەيسىڭدەر، ال 50-60 مىڭ تەڭگە ايلىق الاتىن، شاكىرت بالاسىنىڭ مەكتەپتەگى تاماعىنا كۇن سايىن كەمىندە 250-300 تەڭگە  بەرىپ وتىرۋعا ءماجبۇر قاراپايىم كوپشىلىك بىلەدى.

قاۋلىلارىڭدا: «شاكىرتتەرگە ساتىلاتىن تاماقتان تۇسكەن قارجى مۇگەدەك بالالارعا جۇمسالاتىن بولادى» دەلىنگەن كورىنەدى. ول راس بولسا، قۇداي-اۋ، بۇنداي بيشارالىق شارا قولدانعان بيلىكتى بەتپاق دەمەي، نە دەۋگە بولادى؟! مۇگەدەك بالالارعا بۇلايشا «قامقورلىق جاساۋ» سورلىلىق ەمەس پە؟!

كارىم مىرزا، مۇگەدەك جەتكىنشەكتەرگە كومەك كورسەتۋدىڭ باسقاشا قارجى كوزىن شىنىمەن تابا المادىڭدار ما؟ وندا مەن ايتىپ كورەيىن:

الماتىدا، استانادا، وبلىس ورتالىقتارىندا پالەن ميلليون دوللارعا سۋپەرماركەت، 4-5 جۇلدىزدى مەيمانحانا، ءسان-سالتاناتتى مەيرامحانا مەن قابات-قابات ءۇي مەن كوتتەدج  سالدىرىپ العان، شەتەلدىك 70 - 100 مىڭ دوللار ءاۋتوماشىندى قوس-قوستان ءمىنىپ جۇرگەن شىلقابايلاردان قايىر جوق پا؟

سەمەي پوليگونىنان زارداپ شەككەندەردى جارىلقايتىن بولامىز دەپ، «نەۆادا-سەمەي» قوزالىسىنىڭ  ارناۋلى قورىنا قىرۋار قارجى جيناپ الىپ، ونى ءبولىسىپ الۋمەن ميللياردەر بولعان ماشكەۆيچ پەن شوديەۆتەن، يبراگيموۆ پەن باسقالارىنان قايىر جوق پا؟

ميتتال، كيم، وتەمۇراتوۆ، راقىشەۆ پەن قۇلىباەۆتاردان شە؟

تاعى باسقا ميلليونەرلەر مەن  ميللياردەرلەردەن شە؟

بۇلاردىڭ ەشقايسىسى «تابان اقى، ماڭداي تەرىمەن» بايىعان ەمەس قوي؟  «و، جوق، ولار ادال ەڭبەكتەرىمەن بايىدى!» دەسەڭ قايسىسىنىڭ قايدا، قانشا جىل تەر توگىپ، ايىنا  نەشە دوللار جالاقى الىپ جۇرگەندەرىن ەسەپتەتىپ كورسەك قايتەدى؟

سونداي-اق، بيىل جەكەمەنشىك اۋتوماشىندەرىنە «ەرەكشە بەدەل ءنومىردى» 110-140 مىڭ تەڭگەگە ساتىپ العان پىسىقايلاردىڭ سانى مىڭنان اسىپتى، ال سوندا ولاردان تۇسكەن ميلونداعان تەڭگە  قارجى قايدا جۇمسالدى؟      

سونىمەن، كارىم مىرزا، ايتىپ-ايتپاي نە كەرەك، سەندەر وزەننىڭ ارعى بەتىندەسىڭدەر، حالىق بەرگى بەتىندە; سەندەردىڭ بەرى وتكىلەرىڭ كەلمەيدى، حالىق ارى وتە المايدى. ارالارىڭ «100 قادام» بولسا دا.

شاكىرتتەردىڭ «ايران مەن توقاش» ماسەلەسىن ويلاي-ويلاي، سەندەرگە مىناداي ءبىر ۇسىنىس جاساعىم كەلدى:

بۇگىنگى شاكىرت كەشە ەمشەكتەگى ءسابي بولدى، ءا؟ ەندەشە، ەرتەڭ شاكىرت بولاتىن بۇگىنگى سابيلەرگە ەمشەك ءسۇتىن ساتىپ ىشكىزۋ كەرەك! ەسەپ-قيساپقا جۇيرىك دانىشپاندار ۇكىمەتتە، ونىڭ ءبىر بۇتاعى – شاكىرتتەرمەن تىكەلەي بايلانىستى ءبىلىم مينيسترلىگىندە  ء(مينيسترى ا.ءسارىنجىپوۆ) جەتكىلىكتى شىعار، سولاردى دەرەۋ جۇمىلدىرىپ،  «اسا ماڭىزدى  بۇل ماسەلەنى» قىسقا قالدىرماي تەز شەشۋ كەرەك! قاۋلىڭ تۇسكە دەيىن دايىن بولسا، پارلامەنت پەن پرەزيدەنت تۇستەن كەيىن بەكىتىپ بەرە سالادى عوي!

سالەممەن،  عابباس قابىشۇلى

Abai.kz