Abai.kz portalynyng elektrondy pochtasyna biologiya ghylymdarynyng doktory, professor Núghman Aralbay atty azamattyng atynan tómendegi maqala kelip týsti. Avtor búdan búryn QazÚU-ding rektory Gh.Mútanovqa uniyversiytet qabyrghasynan «geobotanika» mamandyghy boyynsha bakalavriat ashu qajettigin eskertip ashyq hat jazghan eken. Sol hatqa osy uniyversiytetting prorektory D.Ahmed-Zәkidyng jauap beripti. Núghman Aralbay sol jauapqa kónili tolmaytynyn, ózining últtyq uniyversiytetti qaralamaghanyn, sonday-aq prorektor pikirining negizsiz ekenin jetkizipti. Biz ekinshi taraptyng da oiyna minber beruge dayyn ekenimizdi eskerte otyryp, atalghan materialdy jariyalap otyrmyz.

«Abai.kz» portaly

Qala men dala gazetining «Dala – news» saytynda mening QazÚU-ding rektory Gh.Mútanovqa jazghan ashyq hatyma (http://www.dalanews.kz/12978) osy uniyversiytetting prorektory D.Ahmed-Zәkidyng jauaby jariyalanypty.

Qymbatty oqyrman! Sizding nazarynyzdy gazet redaksiyasy tarapynan da, prorektor D.Ahmed-Zәkiyding jauabynda da jiberilgen olqylyqtargha audarghym keledi. Gazet redaksiyasy mening ashyq hatymnyn  shyn ózekti mazmúnyn týsinbegen, әri týsindire almaghan. Iә ras, men shynynda da botanika kafedrasynyng jabylyp qalghanyn dúrys emes dep oilaymyn. QazÚU-ding basshylyghynyng búl sheshimin dәieksiz dep esepteymin. Al geobotanika mamandyghy jabylghan joq, ol bar. Biraq onyng ishki mazmúny sol «geobotanika» mamandyghyna say kelmey otyrghanyn men Rektorgha týsindirmekshi boldym.

Al endi prorektor D.Ahmed-Zәkiyding jauabynda mening atap ótken keybir dýniyelerding «dәieksiz» ekendigi turaly (redaksiyanyng oiynsha) pikir alysyp kóreyik.

«Ashyq hatqa» jauap bar bolghany 7-aq sóilemnen túrady. Osy bir «qysqa da, núsqa» jauapta mening Ashyq hatym 1) Qazaq Últtyq uniyversiytetining bet-bedelin qaralaytyny, 2) orynsyz aiyp taghylghandyghy, 3) «geobotanika» mamandyghy 1999 jyldan beri QazÚU bakalavriatynyng mamandyqtar tiziminde joq ekendigi, 4) Qazaq últtyq uniyversiytetinde Botanika kafedrasy mýldem bolmaghandyghy jәne 5) aitylghan mәselelerge qazirgi rektordyng eshqanday qatysy joq ekendigi aitylypty. Al endi saralap, tarazylap, saraptap kóreyikshi:

Birinshiden, Mening ashyq hatymda QazÚU-ding «bet-bedelin qaralaytyn» eshtene joq. Ashyq hattyng taqyryby mynaday: Últtyq Uniyversiytettegi Qazaqtyng botanikalyq  ghylymy mektebinin  oty óshpese eken...». Al ashyq hattyng sonynda: «Elbasymyz – Preziydent N.Á. Nazarbaev mindettep otyrghan zamanauy problemalar – jasyl ekonomika, ...medisina mәselelerin botanikalyq irgeli ghylymsyz sheshu mýmkin emes ekeni belgili jayt. Al irgeli ghylymmen ainalysatyn professionaldy birtútas, keshendi jýiede dayyndau kerektigin Siz joqqa shygharmassyz dep ýmittenemin», - delingen.

Men Últtyq uniyversiytetke ýmit artyp otyrmyn. Múnyng qay jeri – bet-bedeldi qaralau? Týsine almay dalmyn.

Ekinshiden, «orynsyz aiyp taghylghandyghy» turaly. Qymbatty oqyrman, ashyq hatty taghy bir oqyp shyghynyzshy!... Ayyp taghatynday men prokuror emespin. Eger aiyp taghatyn bolsam, uniyversiytet Rektoryna ýmit artyp nem bar? Desek te, Hadiste: «Bir músylmannyng aiybyn ekinshi músylmannyng jasyruy – kýnә», - delingen. Olqylyq pen kemshilikti aitpaymyz ba sonda? Men aitpasam, siz aitpasanyz, sonda kim aitady?

D.Ahmed-Zәky myrzanyng logikasyna salsaq, – búl orynsyz aiyptau bolyp tabylady eken.

Ýshinshiden, songhy 15-16 jyl boyy QazÚU bakalavriatynyng tiziminde «geobotanika» mamandyghy joq ekendigi – búl shynynda da aiyp taghugha túrarlyq fakt. Sebebi, songhy 7-8 jyldan beri búl mamandyq boyynsha  magistratura, al 2-3 jyldan beri – PhD doktorantura bar.  Memlekettik standartqa sәikes bilikti mamandar dayyndau prosesi ýsh satyly – bakalavriat, magistratura,  PhD doktorantura. Sonda osy prosestin  irgetasy –  bakalavriat. «Geobotanika» mamandyghy boyynsha bakalavriattyng joq boluy – memlekettik standarttyng talabyn oryndamau. Standart talabyn úzaq uaqyt oryndamau – uniyversiytet basshylyghynyng әreketsizdigi dep oilaymyn. Áriyne, D.Ahmed-Zәky de sonyng ishinde bar bolar. Áytpese bakalavriattyng mamandyqtar tizimine geobotanikany engizuge  bolar edi ghoy. Nәtiyjesinde – qazirgi magistrant, doktorant – geobotanikter dayyndau prosesining irgetasy joq. Aspangha ilinip túrghan bir dýniye, әiteuir.

Tórtinshiden, D.Ahmed-Zәky myrzanyng QazÚU-inde botanika kafedrasy mýldem bolmaghan dep mәlimdeui – júmsaqtau aitqanda, әdepsizdik. Al  endi onyng lauazymyn eskersek, búl – soraqylyq, býkil Qazaq botanikterin qorlau, olargha jasalghan qiyanat. Búl Últtyq uniyversiytetting qazirgi basshylyghynyng osy  uniyversiytetting ótkenine tas  atu siyaqty. Áyteuir, jaqsy tendensiya emes.

Besinshiden, D.Ahmed-Zәky myrzanyng mening ashyq hatymda aitylghan mәselelerge qazirgi rektordyng eshkanday qatysy joq degen mәlimdemesi tipti týsiniksiz, әri kýlkili, әri múndy. Sonda qalay? Elbasy – Preziydentting Jarlyghymen taghayyndalatyn Últtyq Uniyversiytetting Rektorynyng júmysyna onyng prorektory bagha beretin bolghany ma? Eger Unversiytet qabyrghasynda jýrip jatqan prosesterge Gh.Mútanov myrzanyng qatysy joq bolsa, onda ol kisi QazÚU-inde ne istep jýr? Sebebi, geobotanika  mamandyghy tek qana osy Últtyq uniyversiytette ghana bar, basqa JOO-da dayyndalmaydy. Sonda geobotanika mamandyghynyng mún-zaryn kimge aitu kerek?

Qymbatty oqyrman! Al endi isting mәn-jayyna keletin bolsaq, mening Ashyq hatym sol hatta bayandalghan faktilerge ghana negizdelgen. Búl hat uniyversiytetting el.-poshtasyna 2015 jyldyng 28 shildesinde jiberildi. Mening negizgi maqsatym Rektordyng nazaryn problemagha audarsam, bәlkim 2015-2016 oqu jylynyng bastaluyna geobotanika mamandyghy boyynsha bakalavriat ashylar degen ýmit. Biraq, sol ýmitting oryndaluyna senim joq siyaqty. Sebebi, «Ashyq hatqa» jauap agressivti sarynda jazylypty. Yaghni, men kóterip otyrghan mәseleni uniyversiytet basshylyghy qarastyryp, týsinuge úmtylmaghan degen sóz.

Al endi osy jauaptyng avtory QazÚU-ning prorektory D.Ahmed-Zәkiyding osynday synayyna qarap Gh.Mútanov myrzanyng jaghdayyn uayymdap qaldym. Mynaday prorektorlary bar rektorgha alystan «opponent» izdep keregi joq siyaqty.

Qalay bolghanda da, kelesi oqu jylyna «geobotanika» mamandyghy boyynsha bakalavriat ashylyp, botanika kafedrasy qayta ashylady degen ýmitimdi ýzbeymin.

«Ýmitsiz – saytan!» degen bar ghoy.

Qúrmettpen Núghman Aralbay

Abai.kz