Abai.kz پورتالىنىڭ ەلەكتروندى پوچتاسىنا بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور نۇعمان ارالباي اتتى ازاماتتىڭ اتىنان تومەندەگى ماقالا كەلىپ ءتۇستى. اۆتور بۇدان بۇرىن قازۇۋ-ءدىڭ رەكتورى ع.مۇتانوۆقا ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىنان «گەوبوتانيكا» ماماندىعى بويىنشا باكالاۆريات اشۋ قاجەتتىگىن ەسكەرتىپ اشىق حات جازعان ەكەن. سول حاتقا وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ پرورەكتورى د.احمەد-زاكيدىڭ جاۋاپ بەرىپتى. نۇعمان ارالباي سول جاۋاپقا كوڭىلى تولمايتىنىن، ءوزىنىڭ ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتى قارالاماعانىن، سونداي-اق پرورەكتور پىكىرىنىڭ نەگىزسىز ەكەنىن جەتكىزىپتى. ءبىز ەكىنشى تاراپتىڭ دا ويىنا مىنبەر بەرۋگە دايىن ەكەنىمىزدى ەسكەرتە وتىرىپ، اتالعان ماتەريالدى جاريالاپ وتىرمىز.

«Abai.kz» پورتالى

قالا مەن دالا گازەتىنىڭ «دالا – news» سايتىندا مەنىڭ قازۇۋ-ءدىڭ رەكتورى ع.مۇتانوۆقا جازعان اشىق حاتىما (http://www.dalanews.kz/12978) وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ پرورەكتورى د.احمەد-زاكيدىڭ جاۋابى جاريالانىپتى.

قىمباتتى وقىرمان! ءسىزدىڭ نازارىڭىزدى گازەت رەداكتسياسى تاراپىنان دا، پرورەكتور د.احمەد-زاكيدىڭ جاۋابىندا دا جىبەرىلگەن ولقىلىقتارعا اۋدارعىم كەلەدى. گازەت رەداكتسياسى مەنىڭ اشىق حاتىمنىڭ  شىن وزەكتى مازمۇنىن تۇسىنبەگەن، ءارى تۇسىندىرە الماعان. ءيا راس، مەن شىنىندا دا بوتانيكا كافەدراسىنىڭ جابىلىپ قالعانىن دۇرىس ەمەس دەپ ويلايمىن. قازۇۋ-ءدىڭ باسشىلىعىنىڭ بۇل شەشىمىن دايەكسىز دەپ ەسەپتەيمىن. ال گەوبوتانيكا ماماندىعى جابىلعان جوق، ول بار. بىراق ونىڭ ىشكى مازمۇنى سول «گەوبوتانيكا» ماماندىعىنا ساي كەلمەي وتىرعانىن مەن رەكتورعا تۇسىندىرمەكشى بولدىم.

ال ەندى پرورەكتور د.احمەد-زاكيدىڭ جاۋابىندا مەنىڭ اتاپ وتكەن كەيبىر دۇنيەلەردىڭ «دايەكسىز» ەكەندىگى تۋرالى (رەداكتسيانىڭ ويىنشا) پىكىر الىسىپ كورەيىك.

«اشىق حاتقا» جاۋاپ بار بولعانى 7-اق سويلەمنەن تۇرادى. وسى ءبىر «قىسقا دا، نۇسقا» جاۋاپتا مەنىڭ اشىق حاتىم 1) قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بەت-بەدەلىن قارالايتىنى، 2) ورىنسىز ايىپ تاعىلعاندىعى، 3) «گەوبوتانيكا» ماماندىعى 1999 جىلدان بەرى قازۇۋ باكالاۆرياتىنىڭ ماماندىقتار تىزىمىندە جوق ەكەندىگى، 4) قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە بوتانيكا كافەدراسى مۇلدەم بولماعاندىعى جانە 5) ايتىلعان ماسەلەلەرگە قازىرگى رەكتوردىڭ ەشقانداي قاتىسى جوق ەكەندىگى ايتىلىپتى. ال ەندى سارالاپ، تارازىلاپ، ساراپتاپ كورەيىكشى:

بىرىنشىدەن، مەنىڭ اشىق حاتىمدا قازۇۋ-ءدىڭ «بەت-بەدەلىن قارالايتىن» ەشتەڭە جوق. اشىق حاتتىڭ تاقىرىبى مىناداي: ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەگى قازاقتىڭ بوتانيكالىق  عىلىمي مەكتەبىنىڭ  وتى وشپەسە ەكەن...». ال اشىق حاتتىڭ سوڭىندا: «ەلباسىمىز – پرەزيدەنت ن.ءا. نازارباەۆ مىندەتتەپ وتىرعان زاماناۋي پروبلەمالار – جاسىل ەكونوميكا، ...مەديتسينا ماسەلەلەرىن بوتانيكالىق ىرگەلى عىلىمسىز شەشۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنى بەلگىلى جايت. ال ىرگەلى عىلىممەن اينالىساتىن پروفەسسيونالدى ءبىرتۇتاس، كەشەندى جۇيەدە دايىنداۋ كەرەكتىگىن ءسىز جوققا شىعارماسسىز دەپ ۇمىتتەنەمىن»، - دەلىنگەن.

مەن ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتكە ءۇمىت ارتىپ وتىرمىن. مۇنىڭ قاي جەرى – بەت-بەدەلدى قارالاۋ؟ تۇسىنە الماي دالمىن.

ەكىنشىدەن، «ورىنسىز ايىپ تاعىلعاندىعى» تۋرالى. قىمباتتى وقىرمان، اشىق حاتتى تاعى ءبىر وقىپ شىعىڭىزشى!... ايىپ تاعاتىنداي مەن پروكۋرور ەمەسپىن. ەگەر ايىپ تاعاتىن بولسام، ۋنيۆەرسيتەت رەكتورىنا ءۇمىت ارتىپ نەم بار؟ دەسەك تە، حاديستە: ء«بىر مۇسىلماننىڭ ايىبىن ەكىنشى مۇسىلماننىڭ جاسىرۋى – كۇنا», - دەلىنگەن. ولقىلىق پەن كەمشىلىكتى ايتپايمىز با سوندا؟ مەن ايتپاسام، ءسىز ايتپاساڭىز، سوندا كىم ايتادى؟

د.احمەد-زاكي مىرزانىڭ لوگيكاسىنا سالساق، – بۇل ورىنسىز ايىپتاۋ بولىپ تابىلادى ەكەن.

ۇشىنشىدەن، سوڭعى 15-16 جىل بويى قازۇۋ باكالاۆرياتىنىڭ تىزىمىندە «گەوبوتانيكا» ماماندىعى جوق ەكەندىگى – بۇل شىنىندا دا ايىپ تاعۋعا تۇرارلىق فاكت. سەبەبى، سوڭعى 7-8 جىلدان بەرى بۇل ماماندىق بويىنشا  ماگيستراتۋرا، ال 2-3 جىلدان بەرى – PhD دوكتورانتۋرا بار.  مەملەكەتتىك ستاندارتقا سايكەس بىلىكتى ماماندار دايىنداۋ پروتسەسى ءۇش ساتىلى – باكالاۆريات، ماگيستراتۋرا،  PhD دوكتورانتۋرا. سوندا وسى پروتسەستىڭ  ىرگەتاسى –  باكالاۆريات. «گەوبوتانيكا» ماماندىعى بويىنشا باكالاۆرياتتىڭ جوق بولۋى – مەملەكەتتىك ستاندارتتىڭ تالابىن ورىنداماۋ. ستاندارت تالابىن ۇزاق ۋاقىت ورىنداماۋ – ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعىنىڭ ارەكەتسىزدىگى دەپ ويلايمىن. ارينە، د.احمەد-زاكي دە سونىڭ ىشىندە بار بولار. ايتپەسە باكالاۆرياتتىڭ ماماندىقتار تىزىمىنە گەوبوتانيكانى ەنگىزۋگە  بولار ەدى عوي. ناتيجەسىندە – قازىرگى ماگيسترانت، دوكتورانت – گەوبوتانيكتەر دايىنداۋ پروتسەسىنىڭ ىرگەتاسى جوق. اسپانعا ءىلىنىپ تۇرعان ءبىر دۇنيە، ايتەۋىر.

تورتىنشىدەن، د.احمەد-زاكي مىرزانىڭ قازۇۋ-ىندە بوتانيكا كافەدراسى مۇلدەم بولماعان دەپ مالىمدەۋى – جۇمساقتاۋ ايتقاندا، ادەپسىزدىك. ال  ەندى ونىڭ لاۋازىمىن ەسكەرسەك، بۇل – سوراقىلىق، بۇكىل قازاق بوتانيكتەرىن قورلاۋ، ولارعا جاسالعان قيانات. بۇل ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ قازىرگى باسشىلىعىنىڭ وسى  ۋنيۆەرسيتەتتىڭ وتكەنىنە تاس  اتۋ سياقتى. ايتەۋىر، جاقسى تەندەنتسيا ەمەس.

بەسىنشىدەن، د.احمەد-زاكي مىرزانىڭ مەنىڭ اشىق حاتىمدا ايتىلعان ماسەلەلەرگە قازىرگى رەكتوردىڭ ەشكانداي قاتىسى جوق دەگەن مالىمدەمەسى ءتىپتى تۇسىنىكسىز، ءارى كۇلكىلى، ءارى مۇڭدى. سوندا قالاي؟ ەلباسى – پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىمەن تاعايىندالاتىن ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ رەكتورىنىڭ جۇمىسىنا ونىڭ پرورەكتورى باعا بەرەتىن بولعانى ما؟ ەگەر ۋنۆەرسيتەت قابىرعاسىندا ءجۇرىپ جاتقان پروتسەستەرگە ع.مۇتانوۆ مىرزانىڭ قاتىسى جوق بولسا، وندا ول كىسى قازۇۋ-ىندە نە ىستەپ ءجۇر؟ سەبەبى، گەوبوتانيكا  ماماندىعى تەك قانا وسى ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتە عانا بار، باسقا جوو-دا دايىندالمايدى. سوندا گەوبوتانيكا ماماندىعىنىڭ مۇڭ-زارىن كىمگە ايتۋ كەرەك؟

قىمباتتى وقىرمان! ال ەندى ءىستىڭ ءمان-جايىنا كەلەتىن بولساق، مەنىڭ اشىق حاتىم سول حاتتا باياندالعان فاكتىلەرگە عانا نەگىزدەلگەن. بۇل حات ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ەل.-پوشتاسىنا 2015 جىلدىڭ 28 شىلدەسىندە جىبەرىلدى. مەنىڭ نەگىزگى ماقساتىم رەكتوردىڭ نازارىن پروبلەماعا اۋدارسام، بالكىم 2015-2016 وقۋ جىلىنىڭ باستالۋىنا گەوبوتانيكا ماماندىعى بويىنشا باكالاۆريات اشىلار دەگەن ءۇمىت. بىراق، سول ءۇمىتتىڭ ورىندالۋىنا سەنىم جوق سياقتى. سەبەبى، «اشىق حاتقا» جاۋاپ اگرەسسيۆتى سارىندا جازىلىپتى. ياعني، مەن كوتەرىپ وتىرعان ماسەلەنى ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى قاراستىرىپ، تۇسىنۋگە ۇمتىلماعان دەگەن ءسوز.

ال ەندى وسى جاۋاپتىڭ اۆتورى قازۇۋ-ءنىڭ پرورەكتورى د.احمەد-زاكيدىڭ وسىنداي سىڭايىنا قاراپ ع.مۇتانوۆ مىرزانىڭ جاعدايىن ۋايىمداپ قالدىم. مىناداي پرورەكتورلارى بار رەكتورعا الىستان «وپپونەنت» ىزدەپ كەرەگى جوق سياقتى.

قالاي بولعاندا دا، كەلەسى وقۋ جىلىنا «گەوبوتانيكا» ماماندىعى بويىنشا باكالاۆريات اشىلىپ، بوتانيكا كافەدراسى قايتا اشىلادى دەگەن ءۇمىتىمدى ۇزبەيمىن.

ء«ۇمىتسىز – سايتان!» دەگەن بار عوي.

قۇرمەتتپەن نۇعمان ارالباي

Abai.kz