MAROKKOLYQ ZIYaLY QAUYM TIL TAGhDYRYNA ALANDAYDY
Fransuz tili Marokkoda resmy til rólin atqarady, óitkeni búl til 1956 jyldan beri bizding elde resmy hat almasu, júmys tili bolyp qyzmet atqarady. Sol siyaqty t.b. biylik organdary , әkimshilikter, korporasiyalar, mektepter osy tilde sóileydi. Halyq kýndelikti ómirde osy tildi keng qoldanady.
Aghylshyn tili Marokkoda resmy emes, biraq, búl til qazirgi uaqytta óte manyzdy til dep sanalady, shyn mәninde kóptegen transúlttyq korporasiyalar Marokkogha kóship keldi, olar aghylshyn tilin paydalanady. Sondyqtan joghary jalaqy alugha úmtylghandar aghylshyn tilin mengeruge tyrysady. Basqasha aitqanda, aghylshyn tilin biletinder tәuir júmys taba alady. Aghylshyn tilin bilu manyzdy mindet pen mәrtebege aynalyp keledi. Shet tilderin biletinderge de artyqshylyqtar bar. Artyqshylyqtary: fransuz jәne aghylshyn tilderin iygergender onay júmys tabugha mýmkindik alady jәne әkimshilikke kәdeli qyzmetke tartylady.
Qolaysyzdyq jaqtary: ana tilin eskermeytinder kóbeye beredi, qalyng búqaranyng tili , yaghny ana tilin qoldanatyndardyng qarasy jappay azayy mýmkin. Fransuz jәne aghylshyn tilderi – әlemdegi eng manyzdy tilder, biraq búl tilder jergilikti tilderdi ysyra beredi. Halyqtyng bir bóligi tól tilin joghalta bastaydy , sony kuәlandiretin faktiler kóp.
Fransuz tili Marokkanyng mәdeniyetine tereng әser etti. Aghylshyn Marokkanyng mәdeniyetine әser etip, eleuli yqpal jasaghan joq. Qazirgi uaqytta Marokkoda adamdar júmys jәne әkimshilik isterinde , ofis qyzmetinde fransuz tilin paydalanady. Júmystan tys uaqytta da fransuz tilinde sóileydi. Marokkolyqtar arab tilinde sóilegende fransuz sózderin qoyyrtpaqtap, qosyp sóileydi. Qala túrghyndary ýshin fransuzsha sóileu mindet te, maqtan da emes, biraq fransuz tili qoghamdyq ortanyng tiline ainaldy, tildik orta fransuzsha sóileuge mәjbýrleydi.
Keybir azamattyq birlestikter, týrli sayasy qozghalystar arab tilin kenirek qoldanugha jәrdemdesudi qoldaydy. Marokko júrtshylyghy tól mәdeniyetke qauip bar ekenin týsinedi.Olar shet tilderin paydalanugha barynsha tyrysady, sebebi ziyaly qauym últtyng arab-músylman negizin saqtap qalu maqsatynda kýresip keledi.
Anas Mokbil (Almaghribi) Tanjer,
Marokko, qarjy baqylaushycy
Aghylshyn tilinen audarghan – Ázimbay Ghaliy
Abai.kz