Senbi, 23 Qarasha 2024
Mәiekti 5047 1 pikir 25 Qazan, 2016 saghat 11:22

QAYRATTYNG "SONGhY SÓZI". TALAS TUDYRGhAN QOS ÓLENG

 

 

«Abay.kz» pikirtalas alanynda maqalamyz jariyalanghan son, biraz әngimening tiyegi aghytyldy. Jazylghan pikirlerding dúrysy bar, búrysy bar, biraz tiyanaqty oilar aitylypty, tipti, jeke basqa til tiygizgen jelókpeler de jasyrynyp qiqulapty. Onyng bәrine jauap beru shart emes.

Solardyng arasynan ataly sóz aitqan belgili ghalym, qogham qayratkeri Sovet-han Ghabbasov aghamyz, Elaman, Aly degen azamattar qazaq halqynyng birligi ýshin, jas úpaqtyng tәrbiyesi ýshin bәrimizdi yntymaqqa shaqyrghan eken. Ásirese, Sәbenning «Al, eki maqaladaghy aitylyp otyrghan – QAYShYLYQTAR – sonshama dabyralaytyn is emes. Jónin aityp eki núsqany da... Qayrattyng kitabyna engizgen jón» – degen toqtamyn men de qúp kórip otyrmyn.

Endi Ghabbas Qabyshúlynyng maqalasyna kelsek... Ghabbas agha, boyynyzgha qarap, ózinizdi qara narday myqty eken dep jýrsem, kóniliniz baladay nәzik eken ghoy. «Ýige kelmedi, aitpady...» dep, biraz búrqyldapsyz. Ókpeniz oryndy. Bayaghyda aldy artymyzgha qaratpaytyn jastyqtyng buymen ýiinizge erkelep kirushi edik. SK-nyng mýshesi-au, «Ara» jurnalynyng Bas redaktory eken-au degen oi, ol kezde, «zyrqyrap» túrghan basymyzgha kirip te, shyqpaytyn. Siz de týsine qoyasyz. Jengemizding «alysqa» tyghyp qoyghan tәtti-dәmdisin, oi, keshiriniz, «ashy-túshysyn» arqalatyp jiberushi ediniz. «Asharshylyqta jegen qúiqanyng dәmi úmytyla ma? Joq, әriyne. Biraq, qazirgi uaqyt mýlde basqa ghoy, adamdardy da ózgertip jiberdi. Shaqyrmasa, birge tughan bauyrynnyng ýiine de beysauat barmaytyn boldyq. Maqalany kórsetip, ózinizge kirip-shyqsam ba dep oqtalghanym ras, biraq batpadym. Aldynyzdan ótpegenim ýshin – ghafu ótinemin, Ghabbas agha! «Jaqsynyng ashuy shәii oramal kepkenshe» deydi ghoy, Sizding әrqashan meyirim tógilip túratyn jýzinizdi eshqashan kirbing shalmasyn deymin.

Tek, ótinerim, meni Rollan Seysenbaevtyng «advokaty» dep bosqa kýidirmenizshi! Mýiizi qaraghayday kileng myqtylarmen Mәskeude «obed» iship, Londanda «ujiyn» jasaytyn әigili jazushy biz siyaqty jalanayaq jurnaliske qarap qalmaghan shyghar. Ózderinizding aralarynyzdaghy әdeby daudy mensiz de sheship alarsyzdar.

Al, «ózimizding mәselemizge» kelsek, men de Sizge tartqan birbetkey ekenimdi jaqsy bilesiz – aitqanymnan qayta qoy joq. Sondyqtan, óz pikirimde qalamyn. Biraq, óziniz aitqanday, oilana kele, oqyrmandardyng da ótinishterin eskere otyryp, eki ólendi qatar jariyalaudy úsynyp otyrmyn. Ár avtordyng ólenderinde joq shumaqtardy qyzylmen boyap kórsettim. Aq-qarasyn oqyrman ózi aiyryp alar.

Osymen, búl әngimening nýktesin qoysaq, qoldaytyn bolarsyzdar, aghayyndar.

 

 Qayrat Rysqúlbekov 

 

       AQTYQ SÓZ

 

Elben-elbeng jýgirgen,
Ebelek otqa semirgen
Arghymaq mingen jaratyp,
Aq sauyt kiygen temirden,
Alatauday babalar,
Aruaghynmen jebey kór!

Úly Lenin babamyz
Qatargha teng dep tartqan son,
Kompartiya basqaryp,
Dostyq otyn jaqqan son,
Agha dedik orysty,
Ádildigi jaqqan son.
Al endi qazir netken kýn,
Orystan ynsap ketken kýn.
Tizesi qatty batqan son,
Shydamastan aqyry,
Qarghys atqan Alanda
Qarghys atqyr tughan kýn.

Qaymana qazaq qamy ýshin
Qarusyz shyqtyq Alangha.
Alystan әsker aldyryp,
Qyryp saldy-au tabanda.
Sóilesem dausyng jetpeytin
Kez boldyq mynau zamangha.
Shovinizm edi ghoy
Basty sebep janjalgha.
Eki jýzing qyrylyp,
Eki jýzing úrylyp,
Eki jýzing sottalyp,
Joqtausyz ketip barasyn,
Qatarym jusap qalghanda,
Qyrshynymnan qiylyp,
Solarmen birge ólsemshi-ay!
Artta qalghan ata-anam,
Arulap qoldan kómsenshi-ay!

Tútqyngha týstim jautanday,
Jolamay eshkim qasyma.
Bara qalsan, sәlem ait,
Syrttaghy qúrby-dosyma.
«Aqtyq sózing ne?» degen
Býgin qoydy sot súraq.
Aytayyn ony halqyma:
Joq pighyl mende jasymaq.
Qorlay da berip qaytadan,
Tityqqa orys jetpesin.
Tughan jerding namysy,
Bóten qolda ketpesin.
Salt-sanadan aiyrylyp,
Araqtan úrpaq azbasyn.
El kórkeyter azamat
Qyzghanyshtan tozbasyn.
Abay tughan jerinde
Bombasyn atom jarmasyn.
Qúlyptasty qiratyp,
Óligindi qazbasyn.
Óz últynnyng basshysyn
Ornynan sýirep almasyn.
Ýmit etken Mәskeuden
Qaraday kóniling qalmasyn.
Lenin salghan sara jol.
Qoldaushysyz bolmasyn.
Barlyq últpen teng bolyp,
Eshkimnen kóniling qalmasyn.
Endigi jerde basynnan
Birlik pen baq taymasyn.
Osy aitylghan aqtyq sóz
Tuyng bolsyn әrdayym.
Moynyma alyp jalany,
Men bolayyn qúrbanyn.
Bas-ayaghy sol bolsyn
Basyna týsken qaterdin.
Aqtyq sózdi endi men
Sotqa da bir aitayyn:

Kýnәdan taza basym bar,
Jiyrma birde jasym bar,
Qasqaldaqtay qanym bar,
Boztorghayday janym bar,
Alam desen, alyndar!
Qayrat degen atym bar,
Qazaq degen zatym bar.
«Erkek toqty – qúrbandyq»,
Atam desen, atyndar!
Men ne etermin, ne etermin,
Men kelmeske ketermin.
Kórmegen, qosh bol, tandarym,
Kóre almay men ótermin.
Qosh, aman bol, artymda
Aghayyn, tughan azamat!
Artymda qalghan ata-anam,
El-júrtym, saghan amanat!

 

Qazaq SSR Jogharghy Sotynda oqylghan kýni:

16 mausym, 1987 jyl

 

(1994 jyly «Atamúra» baspasynan jaryq kórgen K.Tabeevtin   «Qaysar ruhty qazaq» kitabyna engizilgen)

 

Toqtarhan Shәripjanov

 

QOSh BOL, TANDARYM!

Elben-elbeng jýgirgen,
Ebelek atqa semirgen,
Arghymaq mingen jaratyp, 
Aqsauyt kiygen temirden, 
Alatauday babalar! 
Áruaghynmen jebey gór!

 

Qaymana qazaq qamy ýshin,
Qarusyz shyqtyq alangha.
Alystan әsker aldyryp, 
Qyryp saldy tabanda.
Sóilesem dausym jetpeytin,
Kez boldyq mynau zamangha.

Jalghanda mynau, jalghanda, 
Jetken jan bar ma armangha,
Janynda jýrgen joldasyn,
Basyna pәle salghanda,
Qyrshynynan qiylyp,
Qatarym jusap qalghanda,
Solarmen birge ólsemshi-ay!
Artymda qalghan ata-anam, 
Arulap qoldan kómseyshi-ay!

Kýnәden taza basym bar,
Jiyrma birde jasym bar. 
Qasqaldaqtay qanym bar,
Boztorghayday janym bar,
Alam desen, alyndar!
Qayrat degen atym bar,
Qazaq degen zatym bar,
Atam desen, atyndar!

 

Susyldap kelip sheshingen,
Erkelep jatyp kósilgen,
Jar qyzyghyn kóre almay,
Aymalay almay tósinen,
Armanda ketken men – beybaq...

Aytylghan sózim jeter dep,
Alangha lek bop jiyldyq.
Qyryp saldy әp-sәtte,
Qyrshynymyzdan qiyldyq.
Teng qúrbym joq qasymda,
Bәleni basqa salghan son,
Keshegi ótken babalar
Áruaghyna siyndyq!

Qayghynyng búlty torlady,
Aq Jayyq-Altay arasyn,
Sel basqanday sendeltip,
Júrtymnyng kóne dalasyn.
Amalym joq, kóterdim,
Basyma salghan jalasyn,
Eki jýzing qyrylyp,
Eki mynyng sottalyp, 
Kók órim kileng kógenkóz,
Joqtausyz ketip barasyn.

Men ne etermin, ne etermin?
Men kelmeske ketermin.
Kórmegen qosh bol, tandarym!

Kóre de almay ótermin.
Moynyma týsken salmaqty,
Kóterdim, júrtym, kóterdim,
Erkek toqty ─ qúrbandyq,
Bas-ayaghy sol bolsyn,
Basyna tóngen qaterdin.

 

Jiyrma bir jasynda,
Kejimdep mingen qazanat,
Mert bolghan bashqúrtta,
Asyp bir tughan Salauat,
Men de kettim dýniyeden,
Ketiretin bolghan son,
Jalany jauyp jazalap,
Qosh, aman bol artymda,
Aghayyn-tughan azamat!
Artymda qalghan ata-anam,
El-júrtym, saghan amanat!

 

 

«Qazaq әdebiyeti»,

16.09.2016 j.

 

(2003 jyly «Ýsh qiyan» baspasynan shyqqan T.Shәripjanovtyn

«Qaldyrdym múra halqyma» degen kitabyna silteme berip jariyalaghan Gh.Qabyshev)

 

 

 

Qayym-Múnar Tabeev  

 Abai.kz

1 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1489
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3257
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5529