Últtyng atyn iyelengen «Qazaq» gazetining tarihy eki kezennen túrady. Alghashqysy – 1913-1918 jyldar bolsa, ekinshisi – 2006 jyldan qazirgi kýnge deyingi aralyqty qamtidy.

1913-1918 jyldar ishinde «Qazaq» gazetining qúryltayshylary Álihan Bókeyhanovtyng ózi men onyng senimdi ýzengilesteri Ahmet Baytúrsynov jәne Mirjaqyp Dulatovtyng qajyrly enbekterining arqasynda gazetting 1-265 sandary jaryq kórdi. Sol tarihy «Qazaq» gazeti aragha 88 jyl salyp 2006-jyldyng 22-nauryzynda búrynghy basylymnyng zandy jalghasy retinde jazushy Qoghabay Sәrsekeevting úiytqy boluymen №266 sanynan qayta oqyrmanmen qauyshty.

«QAZAQ» gazetining negizin qalaghandardyng biri – Mirjaqyp Dulatovtyng qyzy Gýlnәr Mirjaqypqyzy gazet qayta jaryq kórgende «Qosh keldin, «Qazaq»!» dep maqala jazyp, gazet kelgen sayyn ýige әkesi Mirjaqyp kirip kelgendey әserde bolatynyn aitsa, akademik Salyq Zimanov: «Kóne dәuirde Álihan Bókeyhanov, Ahmet Baytúrsynov, Mirjaqyp Dulatov «Qazaq» gazetin ómirge әkeldi. Tәuelsizdik jyldarynda Aldan Ayymbetov «Kazahskaya pravdany» shyghardy. Jana zamanda Qoghabay Sәrsekeev búryn jabylyp qalghan ótkendegi «QAZAQ» gazetin qayta janghyrtty. Búl – zor elshildik júmys, Qazaq baspasóz tarihyndaghy ýsh anyq, bolashaqta zertteler sayasy qújat!» – dep, pikir bildirgen edi. Sol «QAZAQ» gazetining ekinshi tynysynyng ashylghanyna biyl 10 jyl tolyp otyr.

«QAZAQ» gazetining ekinshi tynysyn ashqan jazushy Qoghabay Sәrsekeev 2014 jyly auyr nauqastan dýniyeden ótkennen keyin «Endi «QAZAQ» gazetining kýni ne bolar eken?» degen ekiúday pikirlerdin, jeldey esken joramaldardyng basy qyltiyp shyqqanyn kóz kórip, qúlaq estidi. Sol syn saghatta gazet basqa qúryltayshynyng qolyna ótpey, Sәrsekeevter әuletinde qaldy. Anyghy, atqarushy diyrektor retinde jazushynyng jary Gýlbarshyn Mýttalapqyzy (gazette solay jazylghan) gazetti әrmen qaray jalghady. Búghan deyin de Qoghabay Sәrsekeevting úl-qyzdary kәsipkerlikpen ainalysatynyn estiytinbiz. Sondyqtan da, jazushynyng qazasynan keyin әdeby ortada olardyng gazet júmysyn jandandyratyny kóp aitylghan-tyn. «Ornynda bar – onalar» degen. Jazushy qazasynan keyin jaryq kórgen gazet sandarynda Jasúlan Mәulenúly degen azamattyng esimi bas redaktor retinde jazylyp jýrgen-di. Gazettegi keybir jazghandaryn oqyp, kóz ýirenip qalghan esimdi jón eken dedikte qoydyq. Jauapty hatshy, bas redaktordyng orynbasary qyzmetterinde de Jasúlan Mәulenúlynyng esimi týspeytin. Biraq gazette aitarlyqtay kadrlyq ózgerister bolghanyn bayqamadyq. Redaksiya qyzmetkerleri Q.Sәrsekeev salghan joldy ainytpay jaqsy jalghastyra otyryp, tarihy manyzy zor jýkti abyroymen arqalap, zor jauapkershilikti sezinip, Álihan Bókeyhanov, Ahmet Baytúrsynov, Mirjaqyp Dulatov qalaghan, isti jalghastyra berdi.

Alayda songhy kezderi gazetting shyghu jiyiligi úzara bastaghan son, redaksiyagha habarlasyp sondaghy mәn jaymen tanysqan edik. Býkil qazaq baspasózi tartyp otyrghan auyr qarjylyq jaghday búl redaksiyany da ainalyp ótpegen eken. Tipti ekinshi ret jabylyp qaludyng aldynda túrghany seziledi. Jel túrmasa, shópting basy qimyldamaydy ghoy. Bir ghana dәlel, osy qazan aiynda gazetting әli birde-bir sany jaryq kórgen joq. Yaghni, búl gazetting materialdyq túrghyda qiyndyq kórip otyrghandyghyn bildiredi. Búl mәsele boyynsha redaksiyagha qonyrau shalghanymyzda telefon tútqasyn kótergen hatshy qyz gazetting qazan aiyndaghy sandary qashan shyghatynyn naqty aita almady. Al bas redaktor Jasúlan Mәulenúly bolsa: «Redaksiyanyng qarjy tapshylyghyn kórip otyrghany ras. Mәsele sheshilu ýstinde. Kelissózder әli ayaqtalghan joq. Jaqyn arada bәrin habarlaymyz», - dep qysqa qayyrdy.

Redaktordyng sózine qaraghanda, әlipting artyn baghu kerek, yaghny kýtu kerek!  Áyteuir, tarihy gazet qayta jabylyp qalmasa bolghany...

Qalay bolghanda da, songhy 10 jyldan beri túraqty shyghyp kelgen gazetting nelikten qazan aiyndaghy birde-bir sany әli shyqpaghanyn 11 myng oqyrman (taralymy 11 myn) bilui kerek qoy!

Ayta keteyik, «QAZAQ» gazetining qúryltayshysy «GAUHAR» baspa kompaniyasynan byltyrghy jylgha deyin jaryq kórip kelgen tarihy esimdi iyelegen úzaq jylghy  «Ayqap» jurnalynyng da biraz sandary jaryq kórmey, biyl әl-Faraby atyndaghy Qazaq Últtyq uniyversiytetining menshigine ótken edi. Qazir jurnal Ghalymqayyr Mútanovtyng redaktorlyghymen jaryq kórip otyr.

Shәriphan Qaysar

Abai.kz