ۇلتتىڭ اتىن يەلەنگەن «قازاق» گازەتىنىڭ تاريحى ەكى كەزەڭنەن تۇرادى. العاشقىسى – 1913-1918 جىلدار بولسا، ەكىنشىسى – 2006 جىلدان قازىرگى كۇنگە دەيىنگى ارالىقتى قامتيدى.

1913-1918 جىلدار ىشىندە «قازاق» گازەتىنىڭ قۇرىلتايشىلارى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ ءوزى مەن ونىڭ سەنىمدى ۇزەڭگىلەستەرى احمەت بايتۇرسىنوۆ جانە مىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ قاجىرلى ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسىندا گازەتتىڭ 1-265 ساندارى جارىق كوردى. سول تاريحي «قازاق» گازەتى اراعا 88 جىل سالىپ 2006-جىلدىڭ 22-ناۋرىزىندا بۇرىنعى باسىلىمنىڭ زاڭدى جالعاسى رەتىندە جازۋشى قوعاباي سارسەكەەۆءتىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن №266 سانىنان قايتا وقىرمانمەن قاۋىشتى.

«قازاق» گازەتىنىڭ نەگىزىن قالاعانداردىڭ ءبىرى – مىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ قىزى گۇلنار مىرجاقىپقىزى گازەت قايتا جارىق كورگەندە «قوش كەلدىڭ، «قازاق»!» دەپ ماقالا جازىپ، گازەت كەلگەن سايىن ۇيگە اكەسى مىرجاقىپ كىرىپ كەلگەندەي اسەردە بولاتىنىن ايتسا، اكادەميك سالىق زيمانوۆ: «كونە داۋىردە ءاليحان بوكەيحانوۆ، احمەت بايتۇرسىنوۆ، مىرجاقىپ دۋلاتوۆ «قازاق» گازەتىن ومىرگە اكەلدى. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا الدان ايىمبەتوۆ «كازاحسكايا پراۆدانى» شىعاردى. جاڭا زاماندا قوعاباي سارسەكەەۆ بۇرىن جابىلىپ قالعان وتكەندەگى «قازاق» گازەتىن قايتا جاڭعىرتتى. بۇل – زور ەلشىلدىك جۇمىس، قازاق ءباسپاسوز تاريحىنداعى ءۇش انىق، بولاشاقتا زەرتتەلەر ساياسي قۇجات!» – دەپ، پىكىر بىلدىرگەن ەدى. سول «قازاق» گازەتىنىڭ ەكىنشى تىنىسىنىڭ اشىلعانىنا بيىل 10 جىل تولىپ وتىر.

«قازاق» گازەتىنىڭ ەكىنشى تىنىسىن اشقان جازۋشى قوعاباي سارسەكەەۆ 2014 جىلى اۋىر ناۋقاستان دۇنيەدەن وتكەننەن كەيىن «ەندى «قازاق» گازەتىنىڭ كۇنى نە بولار ەكەن؟» دەگەن ەكىۇداي پىكىرلەردىڭ، جەلدەي ەسكەن جورامالداردىڭ باسى قىلتيىپ شىققانىن كوز كورىپ، قۇلاق ەستىدى. سول سىن ساعاتتا گازەت باسقا قۇرىلتايشىنىڭ قولىنا وتپەي، سارسەكەەۆتەر اۋلەتىندە قالدى. انىعى، اتقارۋشى ديرەكتور رەتىندە جازۋشىنىڭ جارى گۇلبارشىن مۇتتالاپقىزى (گازەتتە سولاي جازىلعان) گازەتتى ارمەن قاراي جالعادى. بۇعان دەيىن دە قوعاباي سارسەكەەۆتىڭ ۇل-قىزدارى كاسىپكەرلىكپەن اينالىساتىنىن ەستيتىنبىز. سوندىقتان دا، جازۋشىنىڭ قازاسىنان كەيىن ادەبي ورتادا ولاردىڭ گازەت جۇمىسىن جانداندىراتىنى كوپ ايتىلعان-تىن. «ورنىندا بار – وڭالار» دەگەن. جازۋشى قازاسىنان كەيىن جارىق كورگەن گازەت ساندارىندا جاسۇلان ماۋلەنۇلى دەگەن ازاماتتىڭ ەسىمى باس رەداكتور رەتىندە جازىلىپ جۇرگەن-ءدى. گازەتتەگى كەيبىر جازعاندارىن وقىپ، كوز ۇيرەنىپ قالعان ەسىمدى ءجون ەكەن دەدىكتە قويدىق. جاۋاپتى حاتشى، باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىندە دە جاسۇلان ماۋلەنۇلىنىڭ ەسىمى تۇسپەيتىن. بىراق گازەتتە ايتارلىقتاي كادرلىق وزگەرىستەر بولعانىن بايقامادىق. رەداكتسيا قىزمەتكەرلەرى ق.سارسەكەەۆ سالعان جولدى اينىتپاي جاقسى جالعاستىرا وتىرىپ، تاريحي ماڭىزى زور جۇكتى ابىرويمەن ارقالاپ، زور جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنىپ، ءاليحان بوكەيحانوۆ، احمەت بايتۇرسىنوۆ، مىرجاقىپ دۋلاتوۆ قالاعان، ءىستى جالعاستىرا بەردى.

الايدا سوڭعى كەزدەرى گازەتتىڭ شىعۋ جيىلىگى ۇزارا باستاعان سوڭ، رەداكتسياعا حابارلاسىپ سونداعى ءمان جايمەن تانىسقان ەدىك. بۇكىل قازاق ءباسپاسوزى تارتىپ وتىرعان اۋىر قارجىلىق جاعداي بۇل رەداكتسيانى دا اينالىپ وتپەگەن ەكەن. ءتىپتى ەكىنشى رەت جابىلىپ قالۋدىڭ الدىندا تۇرعانى سەزىلەدى. جەل تۇرماسا، ءشوپتىڭ باسى قيمىلدامايدى عوي. ءبىر عانا دالەل، وسى قازان ايىندا گازەتتىڭ ءالى بىردە-ءبىر سانى جارىق كورگەن جوق. ياعني، بۇل گازەتتىڭ ماتەريالدىق تۇرعىدا قيىندىق كورىپ وتىرعاندىعىن بىلدىرەدى. بۇل ماسەلە بويىنشا رەداكتسياعا قوڭىراۋ شالعانىمىزدا تەلەفون تۇتقاسىن كوتەرگەن حاتشى قىز گازەتتىڭ قازان ايىنداعى ساندارى قاشان شىعاتىنىن ناقتى ايتا المادى. ال باس رەداكتور جاسۇلان ماۋلەنۇلى بولسا: «رەداكتسيانىڭ قارجى تاپشىلىعىن كورىپ وتىرعانى راس. ماسەلە شەشىلۋ ۇستىندە. كەلىسسوزدەر ءالى اياقتالعان جوق. جاقىن ارادا ءبارىن حابارلايمىز»، - دەپ قىسقا قايىردى.

رەداكتوردىڭ سوزىنە قاراعاندا، ءالىپتىڭ ارتىن باعۋ كەرەك، ياعني كۇتۋ كەرەك!  ايتەۋىر، تاريحي گازەت قايتا جابىلىپ قالماسا بولعانى...

قالاي بولعاندا دا، سوڭعى 10 جىلدان بەرى تۇراقتى شىعىپ كەلگەن گازەتتىڭ نەلىكتەن قازان ايىنداعى بىردە-ءبىر سانى ءالى شىقپاعانىن 11 مىڭ وقىرمان (تارالىمى 11 مىڭ) ءبىلۋى كەرەك قوي!

ايتا كەتەيىك، «قازاق» گازەتىنىڭ قۇرىلتايشىسى «GAUHAR» باسپا كومپانياسىنان بىلتىرعى جىلعا دەيىن جارىق كورىپ كەلگەن تاريحي ەسىمدى يەلەگەن ۇزاق جىلعى  «ايقاپ» جۋرنالىنىڭ دا ءبىراز ساندارى جارىق كورمەي، بيىل ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مەنشىگىنە وتكەن ەدى. قازىر جۋرنال عالىمقايىر مۇتانوۆتىڭ رەداكتورلىعىمەن جارىق كورىپ وتىر.

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz