Aqshanyzdy ýnemdeuge kómektesip, elektr quatyna az shyghyndalugha mýmkindik beretin tәsilder kóp. Ony birimiz bilsek, birimiz bile bermeymiz. Múnday qulyqtardyng keybiri qosymsha shyghyn qajet etui mýmkin. Mysaly, terezelerdi jylylau. Búl rette biraqatar adam energetikalyq tiyimdi túrmys tehnikalaryn aludy jón kóredi. Biraq eng tiyimdi әri útymdy amal retinde elektr quatyn ýnemdep, qaltanyzdan artyq shyghyn shygharmaytyndaryn atay alamyz. Sonymen qatar tabighat resurstaryn ýnemdeu arqyly kýlli adamgha ortaq ghalamsharymyzdy qorghaugha atsalysasyz. Yaghny jerdin, auanyng lastanuyna, qyshqyldy janbyrdyng payda boluyna yqpalynyz azayyp, parniktik effektini jenildetesiz. Tómende atalghan әdisterdi qoldanyp kórseniz, aqshanyzdyng ýnemdeluine ghana emes, qorshaghan ortagha da tiygizer paydasyn bayqaysyz. Bastysy, óte tiyimdi әri tegin.

Kir juu jәne keptiru

Kir kiyimdi suyq suda juynyz. Bәlkim, kirjughysh mashina barabandy ainaldyru ýshin, elektr quatyn kóp tútynady dep oilaytyn shygharsyz. Al shyndyghynda kirjughysh mashina júmsaytyn elektr quatynyng shamamen 90 payyzy sudy ysytugha ketedi. Eger kirdi salqyn sumen juatyn rejiymin tandasanyz, biraz aqsha ýnemdey alasyz. Jyly su kiyimdegi daqty ketirude tiyimdi. Biraq sapaly úntaq tandasanyz, kir kiyimdi tazartugha suyq su da tiyimdi. Sonymen qatar kiyim keptirgish mashinany da qoldanudyng qajeti joq. Kýn jyly bolsa, juylghan kiyimdi dalagha jayynyz. Búl keneske qúlaq assanyz, taghy da biraz aqshanyz qaltanyzda qalady әri kiyiminiz júpar anqityn bolady. Kiyimdi ýide keptiruding de óz tiyimdiligi bar. Oghan qosa kiyiminizge kýte bilgeniniz jón. Eger kiyimdi kir jayghyshtan nemese elektrli keptirgishten sәl dymqyl kýiinde alsanyz, ýtiktegen kezde kóp qinalmaysyz. Al elektrli kir keptirgishten bas tartqynyz kelmese, ylghaldylyq tetigi bar týrin tandaghanynyz abzal. Múnday mashinagha kir keptiru ýshin kóp uaqyt qajet emes.

Kompiuterdi óshirip jýriniz

Kompiuterdi qoldanbaghan uaqytta qosylghan kýiinde qaldyrmanyz. Kompiuter men monitoryn óshirip jýrseniz, biraz aqshanyzdy ýnemdey alasyz. Sonymen qatar elektr quatyn 80 payyzgha az júmsaysyz. Óz kezeginde ol atmosferagha shygharylatyn iyis gazynyng kólemin birneshe kilogrammgha azaytuynyzgha mýmkindik beredi.

Ýidi jylytu jәne salqyndatu

Eger ýiinizde termostat bolsa, qyz mezgilinde temperaturasyn tómendetip qoyynyz. Al jazda salqyndatatyn qyzmetin jii qospanyz. Úiyqtap jatqanynyzda nemese ýide bolmaghan uaqytynyzda jyludy sóndiriniz. Múnyng bәri ýidi jylytugha júmsalatyn shyghyndy azaytuynyzgha kómektesedi. Jazda ýiiniz tym salqyn bolghandyqtan, jyly kiyim izdeuding ornyna, kondisionerdi óshirip qoyghanynyz jón emes pe? Al ýiinizge kamin ornatsanyz, onyng bólmeden jyludy tartyp, múrjagha jiberetinin bilgeysiz. Sondyqtan ýiinizdi jylytugha qansha kýsh salghanynyzben, jylu múrja arqyly shyghyp ketetin bolady. Yaghny aqshanyzdyng bosqa auagha úshqany. Búl rette jabyq jýieli, gazben jaghylatyn týrin tandaghanynyz lәzim. Ol – әldeqayda tiyimdi әri ýnemdi.

Jeldetkish, kondisioner jәne perdeni dúrys qoldana biliniz

Perde men tereze – ýidegi temperaturany qadaghalugha mýmkindik beretin zattar. Kóptegen adam ýige jaylylyq ornatatyn әdisterding atalghan dәstýrli týrlerin esten shygharyp jatady. Perde ýige kýn kózin týsirmeydi. Al týnde aua temperaturasy salqyndaghanda, kondisionerdi óshirip, terezeni ashyp qoyynyz. Eger jeldetkishti dúrys qoya bilseniz, kondisionerdi almastyra alady jәne әseri odan esh kem týspeydi. Dese de kondisionerden bas tartqynyz kelmese, barynsha tiyimdiligin arttyrghanynyz jón. Ony jii qoldansanyz, әr apta sayyn sýzgishin tazalap túrynyz.

Ystyq sudy az paydalanynyz

Eger ýiinizde boyler bolsa, su jylytu qyzmetin eng tómengi dengeyde ústanyz. Onyng ózi qajettilikteriniz ýshin jetip jatyr. Eger boyler jyly bolsa, oqshaulaghysh materialmen nemese jyly kórpemen orap qoyynyz. Osylaysha ishindegi sudyng jylylyghyn syrtqy temperaturanyng әserinen qorghay alasyz. Qúbyrdaghy su jylu ústap túruy ýshin de ony oqshaulaghyshpen orap qoyynyzgha bolady.

Plitany qoldanu erejesi

Plitany qosar aldynda ýsh qaytara oilanynyz. Bile bilseniz, tamaqty mikrotolqyndy peshte jylytu arqyly, plita tútynatyn elektr quatyn 5 esege ýnemdey alasyz. Qysta plitadan bólingen jylu paydaly bolar, biraq jazda ýiinizdegi kondisionerding júmysyna kýsh týsirui mýmkin. Plitagha tagham dayyndaytyn kezde, dúrys ydys qoldanynyz – tabanyng kólemi temirpesh qaqpaghymen birdey boluy tiyis. Nәtiyjesinde elektr quaty az júmsalady. Sonymen qatar taghamdy sugha pisirgennen búryn, bugha dayyndaghanynyz jón. Jәne ydystyng qaqpaghyn jabyq qaldyrynyz. Sonda taghamynyz jyldam әzirlenedi. Elektrli plita satyp alar kezde, núsqaulyghymen tanysynyz. Onda plitanyng energiya tútynu dengeyi kórsetilui tiyis. Búl elektr quatyn qanshalyqty kóp júmsaytynynyzdy baghamdaugha mýmkindik beredi.

Mulitivarkany qoldanynyz

Eger taghamdy mulitivarkada dayyndasanyz, elektr quatyn ýnemdeuiniz әldeqayda tiyimdi bolmaq. Kәdimgi plitamen salystyrghanda, mulitivarka elektr quatyn az tútynady.

Tonazytqyshty taza ústanyz

Tonazytqyshty túraqty týrde tazalap otyrsanyz, motorynyng júmysy jenildeydi. Osylaysha elektr quatyn ýnemdep qana qoymay, tonazytqyshynyzdyng ómirin úzartasyz.

Terezelerdi jylylanyz

Barynsha jylylanghan ýy – jyly әri jayly ýi. Jylylau – ózinizdi jәne ýiinizdi suyqtan qorghaudyng eng jaqsy әdisi. Porolon qiyqtary terezedegi sanylaulardyng barlyghyn biteuge mýmkindik beredi. Ol ýiinizdi jylytugha júmsalar shyghyndy 30 payyzgha azaytady. Sonymen qatar qorghanys qabaty bar tereze ornatuynyzgha nemese ony terezege óziniz japsyryp aluynyzgha bolady. Múnyng barlyghy ýiinizdi jylytudaghy shyghynynyzdy tómendetedi.

Fluoressentti shamdardy paydalanynyz

Mýmkin siz shaghyn fluoressentti shamdy eshqashan qoldanyp kórmegen bolarsyz. Olay bolsa, bayqap kóriniz! Bir ghana shamnyng ózi birneshe myng tengeninizdi ýnemdey alady. Oghan qosa múnday sham kәdimgi qyzu shamyna qaraghanda әldeqayda úzaq qyzmet etedi. Al kepildik talonyn saqtap qoysanyz, satyp alghan fluoressentti shamynyz uaqytynan búryn isten shyqqan jaghdayda kóp kómegi tiyedi. Nәtiyjesinde ýiinizding jaryghyn qauipsiz әri ýnemdi ete alasyz.

Móldir Baybóri

Abai.kz