Nauryz aiynyng 5-i últ kósemi Álihan Bókeyhanovtyng tughan kýni.

Búl kýni, búdan jýz jyl búryn, Álekeng Batys maydanda, soghystyng qara júmysyndaghy jigitter arasynda jýrgen edi.

Sol jaqta ol aqpan revolusiyasynyng basty nәtiyjesin – imperatordyng taqtan týskenin estidi.

Sol jaqta Qazaqtyng da basyna óz shanyraghyn kóteruin mýmkin etetin jana memlekettik qúrylym jasaytyn Qúryltayshy jinalys shaqyrugha naqty jaghday tughanyn paryqtady. Serikterimen birge alda túrghan mindetterdi talqylap, azattyq tany atqanyn, bostandyq kýni shyqqanyn, el ishindegi layyqty azamattardy tandap, eldik kýreske qosu qajettigin aityp, qazaq halqyna jar saldy.

Qazaq últ-azattyq qozghalysynyng bas qaharmany soqqan dabyldy onyng senimdi ýzengilesi Ahang – Ahmet Baytúrsynov basqaratyn «Qazaq» gazeti shartarapqa taratty.

Sodan bastap azattyq jolyndaghy kýres jana mazmúnmen tolyqty. Sóitip,  toghyz aidan keyin qazaq avtonomiyasy men onyng ýkimetin – «Alash-Orda» Halyq Kenesin ómirge әkeldi. Tórt ghasyr tәuelsiz ghúmyr keshken, odan úzaq jyldar boyy otarlyq qamyt túralatqan qazaq memlekettigi túnghysh ret Alash-Orda bolyp qayta janghyrdy.

Biz býgin sol úly oqighanyng jýz jyldyghy qarsanynda bas qosudamyz. 

Osy túrghydan qaraghanda, Alash arystaryna Ahannyng múrajayynda berilmek býgingi Astyng erekshe simvoldyq mәni bar. Otanshyl jas úrpaq úiymdastyryp otyrghan qazirgi As Alash-Ordanyng alda kele jatqan bir ghasyrlyq mereyli belesine qalyng júrtshylyq nazaryn audarugha tiyis. Audaryp qana qoymay, toghyz aidan keyin merekelenbek osy úly oqighany layyqty atap ótu ýshin jan-jaqty dayarlyq júmystaryna kýlli tәuelsizdik kýreskerlerin júmyldyrugha tiyis.

Bizding oiymyzsha, últymyzdyng ar-ojdany atanghan Ahang meken etken myna ghimarattyng janynan onyng barsha ýzengilesterining ómiri men qyzmetin, Álekeng basqarghan Alash-Ordanyng tarihyn kórneki týrde nasihattaytyn muzey salynghany jón bolar edi.

Qoghamdyq kýshter birikse, jәne, әriyne, qala ýkimeti tiyisti qoldau kórsetse, osy jazda Alash-Orda múrajayyn salyp alugha tolyq mýmkindik bar.

Qazir bәrimiz Asqa jinalyp otyrghan osy alanda, Ahannyng myna muzey-ýiine ýilestire, tura janynan Alash-Orda muzeyi boy kóterse – ol, sóz joq, jýz jyldyqtyng qúrmetine túrghyzylghan tamasha keshendi eskertkish bolady.

Alash-Orda muzeyi ruhty kóterip, elimizding birligi men quatynyng arta týsuine qyzmet etetin aghartushylyq, tarihiy-tanymdyq mәn-maghynasy zor eleuli ghylymy mekemege ainalady.  

Halqymyzdy búdan bir ghasyr ilgeride әmirshil jýie qyspaghynan bosatyp, el bolu jolyna bastaghan Azattyq kýreskerlerining ruhy barsha qazaqstandyqqa daruyn tileyik. Býgingi Asta eske alynatyn aruaqtar Tәuelsizdik tuyn algha aparushylardy әrdayym qorghap, qoldap, jebep jýrsin!

Beybit Orynbekúly QOYShYBAEV, «Ádilet» tarihi-aghartu qoghamy tóraghasynyng orynbasary, jazushy, tarih ghylymdarynyng kandidaty

2017 jyly 5 nauryzda Ahmet Baytúrsynov muzeyinde Alash arystaryna berilgen astaghy sóz

Abai.kz