Kinonyng iydeologiyalyq qaru ekenin eshkim de joqqa shyghara qoymas. Basqalar múny bayaghyda týsingen. Alysqa barmay-aq Resey kinogerlerining songhy jyldardaghy jasaghan dýniyelerine kóz jýgirtip shyqsanyz jetedi.

«Admiraldan» bastap, «Eseniyn», «Vysoskiy», «Anyz №17» sekildi kinolary orys patriotizmi men orys ruhyn jana biyikke kótergeni sózsiz. Múnday tuyndylar qazaqstandyq prokatta da óz kórermenderin tauyp, kino avtorlarynyng qaltasyna qanshama qarjy salyndy. Kórshi qyrghyz aghayynnyng «Qúrmanjan datqasy» da sol qatarda. Keshe ghana ózbekter «Úlyqbegin» ekranda úlyqtap, әlem kinogerlerin tang qaldyrdy. Jә, ózgege tamsana bermey ózimizge kósheyik. 

Qazaqstanda Reseydegidey kino naryghy ýlken emes ekenin týsinemiz. Bizde kinonyng ózin-ózi aqtauy óte qiyn mәsele. Al, patriotizm men ruh mәselesin asqaqtatugha bolar edi ghoy. Oghan ne kedergi? Jasyratyny joq, qazaqtyng úly túlghalaryn ekranizasiyalaugha rejisserlerimizding әlde sheberligi, әlde bilimi jetispeydi. Nemese últtyq qúndylyqtar men dәstýrden maqúrym.

Mysal ma? Úzyn sonar tizim jasaugha bolady. Alyp Abaydy kinoda alasartyp tastadyq. Mahambetti mandytpadyq. Qajymúqandy әpendi jasadyq. Qoqangha shabuyl jasaghan qyzyldardan aldy-artyna qaramay qashyp bara jatqan Mústafa Shoqaydy ekrannan kórgende eriksiz kirip ketetin tesik izdeysiz... Kýlәsh pen Bauyrjanda, Qasymda azdaghan sәtti sujetter bar. Biraq, búl filimderding jalpy dengeyi patriotizmnin, qazaqy ruhtyng auylynan alys jatyr.

Sebep bireu-aq. Rejisserler tuyndylarynda boyamasyz ómirdi kórsetuge tyrysady. Kinoda әsireleu de ýlken ról atqaratynyn eskere bermeydi. Basqasha aitqanda, keyipkering tóbe bolsa, tau jasa! Tau bolsa, asqar shyngha ainalsyn! Bizdikiler qolda bar ómirbayannyng tónireginde týitendep jýrgenderi...
Osyndayda myna bir jaydyng esime týsip otyrghany. Rejissura degendi qaghazda jazylghandy qaz-qalpynda taspagha týsiru dep týsinetin bir rejisserimiz «Ol júmysyna atýsti qarady» degen sóilemdi oqyp alyp úzaq oilanghan ghoy. Aqyry «atýsti» degen sózge at ýstinde otyrghan adamnyng beynesin montajdap qoyypty...

Bizding kinoda da osynday jaghday. Atýsti... Atýsti bolmasa ana zamannyng perishtedey pәk Bayanynyng kinosyn týsirudi myna zamandaghy «atyshuly» attasyna senip tapsyrar ma edik? Shýldirlep jýrip әiteuir birdene týsirer...Biraq, onyng últtyq boyauy bar, tәrbiyelik mәni zor dýnie jasaytynyna óz basym senbeymin!

Surette: Qyrghyz akteri Áziz Beyshenaliyev somdaghan Satybaldy Narymbetovtyng "Mústafa Shoqay" kórkem filiminen kórinis. Filim memlekettik tapsyrys boyynsha týsirilgen.

Arman Sqabylúly

Abai.kz