Shәriphan Qaysar. Almaty Aziadany qalay qarsy alghaly jatyr?
Aq Aziadanyng Almaty men Astanda ótetin oiyndaryna qatysty dayyndyq sharalarynan songhy janalyq: «Medeu-Shymbúlaq» gondolidy joly kommersiyalyq túrghyda paydalanugha berildi. Al jeltoqsan aiynyng ortasynan bastap «Shymbúlaq kurortynda tau shanghysynyng mausymy ashylady.
Biylikke jaghatyn aqparat beruding adal qúly «Habardyn» bir tilshisi ótkende Núrsúltan Nazarbaevtyng Almatygha kelgen saparyna oray ataqty Medeu shatqalynan reportaj jasap ýlgergen bolatyn. «Habar» arnasynyn, ózge de resmy derek kózderining mәlimetterine qaraghanda Almaty 7-shi qysqy Aziya oiyndaryn ótkizuge tolyq dayyn kórinedi. Álbette, elimizding abroyyn arttyryp, alys-jaqyn elderge tanyla týsuine septigin tiygizetin qanday jiyngha bolsa da qol soghamyz. Biraq, bar jaqsysyn jattyng auzyna tosyp, býgingidey aumaly tókpeli zamanda jyrtylyp airyludyng týbi bedel jinap bermesin enkeygen qart týgili enbektegen balagha deyin týsinedi. Qazir Almatyda qysyqy Aziada oiyndaryn joghary dәrejede ótkeru ýshin ózge sharuany jiyp qoigha tura kep túr. Al, Almatynyng auasy lastanyp barady. Taudyn saf auasymen tynystaugha tiyis sportshylardyng tanauyna tómennen iyis-qonysty «ertip» qolansa barsa, Aziadanyng abyroyymen ótui neghaybyl. Tipti, ugha bókken aua qyrdyng qaryn eritip, shanghymen zyrlaytyn joldardy shangha ainaldyryp jiberse tang qalmaytyn shygharmyz.
Aq Aziadanyng Almaty men Astanda ótetin oiyndaryna qatysty dayyndyq sharalarynan songhy janalyq: «Medeu-Shymbúlaq» gondolidy joly kommersiyalyq túrghyda paydalanugha berildi. Al jeltoqsan aiynyng ortasynan bastap «Shymbúlaq kurortynda tau shanghysynyng mausymy ashylady.
Biylikke jaghatyn aqparat beruding adal qúly «Habardyn» bir tilshisi ótkende Núrsúltan Nazarbaevtyng Almatygha kelgen saparyna oray ataqty Medeu shatqalynan reportaj jasap ýlgergen bolatyn. «Habar» arnasynyn, ózge de resmy derek kózderining mәlimetterine qaraghanda Almaty 7-shi qysqy Aziya oiyndaryn ótkizuge tolyq dayyn kórinedi. Álbette, elimizding abroyyn arttyryp, alys-jaqyn elderge tanyla týsuine septigin tiygizetin qanday jiyngha bolsa da qol soghamyz. Biraq, bar jaqsysyn jattyng auzyna tosyp, býgingidey aumaly tókpeli zamanda jyrtylyp airyludyng týbi bedel jinap bermesin enkeygen qart týgili enbektegen balagha deyin týsinedi. Qazir Almatyda qysyqy Aziada oiyndaryn joghary dәrejede ótkeru ýshin ózge sharuany jiyp qoigha tura kep túr. Al, Almatynyng auasy lastanyp barady. Taudyn saf auasymen tynystaugha tiyis sportshylardyng tanauyna tómennen iyis-qonysty «ertip» qolansa barsa, Aziadanyng abyroyymen ótui neghaybyl. Tipti, ugha bókken aua qyrdyng qaryn eritip, shanghymen zyrlaytyn joldardy shangha ainaldyryp jiberse tang qalmaytyn shygharmyz.
Teginde, Esimov myrza Medeu shatqaly men «Tabaghannyn» tabighat týzgen oiy men qyryna «su qúiyp, syrghanaq» jasap qana qoymay Almaty qalasynyng ekologiyasyna da asa mәn berui kerek edi. Osy sporttyq oiynnyng Almatyda ótetinin jeleu etip «Tәuelsizdigimizding besigi bolghan» alyp shahardyng túrmysy men sәuletin týzey týsse, kәni der edik. Esimovtyng esebi boyynsha songhy toghyz aida Alatau audanynyna tolyq gaz qúbyrlary tartylyp bitipti. Audan túrghyndary bolsa gaz qúbyrlarynyng qashan, qay uaqytta tartylyp bitkeninen habarsyz. Alatau audanynyng әkimi Baghdat Mәnizorov әkimshilikting saytynda túrghyndardyng biri qoyghan súraqqa «audan tolyq gazdandyryldy, biraq әr ýige gazdy kirgizip beruding qarajaty budjette qaralmaghan» dep soghyp otyr. Sonda búl qanday qisyn? Eger atalghan audannyng aumaghyndaghy әr otbasy kógildir otynnyng alauyna alaqan tosyp, kómirding kýline kómilmeytindey jaghdaygha jetse, «e-e, bәrekeldi!»deuge bolatyn edi . Biraq, gaz qúbyryn jerge tyghyp tastaghan Almaty qalasy әkim qaralarynyng әreketine qarap qaraday qysylghan halde ómir sýruge tura kelip túr. Sonda búlardiki ne tirlik? Gazdy ata-babasynan qalghan múraday saqtap, jalpy júrtqa bermeuding amaly ma, әlde, ýkimetting qúbyr tartugha bólgen qarjysyn jarty jolda jymqyryp elge ýsteme baghamen satudyng saudagerlik ailasy ma? Qalay desekte, Almaty kók týtinnen kóz ashar emes. Alda qantardyng qaqaghan ayazy men aqpannyng aiqay borany kele jatyr. Jeke sektorda ýii bar kedey kepshik ókirtip túryp kómir men aghash otyndy, rezenke men kerosindi aralastyryp jaghugha mәjbýr. Oghan kóshelerdi kók týtinmen kepteytin avtokólikterding qyrghyn jýrisin qosynyz.
Almatyda kópten beri kók túman. Alataudyng bauyryndaghy kók túmandy kórgen Aziya sportshylary «mynau ne masqara, aman-esenimizde keteyik» dep oiynnyng ortasynda elderine tayyp túrsa, qas masqara boldyq. Beyjinde ótken jazghy Olipiada oiyndaryna keybir sportshylardyng barmay qalghany turaly estigenbiz. Álgi sport toyyna barmay qalghandar «Qytaydyn jazdaghy auasy óte nashar. Ókpemiz kýiip ketedi» depti. «Jýz som, әriyne, jaqsy aqsha, biraq densaulyq ta kerek» («Taqiyaly perishte» filiminen) demekshi, jetistikten, ataq-danyqtan góri sportshy ýshin densaulyqtan qymbaty bar ma?
Aziada oiyndary da «yrbiyp-jyrbiyp» (Astana men Almaty qalalarynda ótetin 7-shi Aziada oiyndarynyng rәmizi retinde orystardyng jasap bere salghan «Irbiys»- «Ilbis» beynesin aitqysh qular osylay dep jýr) óte shyghar. Ókpemiz óship biz qalamyz. Basqa ne deymiz?..
«Abay-aqparat»