Múhtar Sherim. Qolynyzdan sýieyinshi...
Qúday qos qoldap túryp, ishimnen ynq etkize úryp, "Qúdayyn úmytpasyn!" dedi ghoy deymin, әjepteuir audannyng әjepteuir әkimi edim,qyzmetim qúdyqqa qúlaghanday, ailyghym jas bala birdene súraghanday, monopoliyagha qarsy deydi me, sonday bir departamentting bastyghy,qysqasy, oblys әkimining "jastyghy" bolyp shygha keldim. Bir týni týsimde aq saqaly búiralanghan, kir-kir shashy úipalanghan, ayaghy taltaq, ózi qaltaq, boyy talpaq, bir shal betime siyrdyng keppegen tezegin jaghyp, múrnymnyng ishine qos sausaghyn tyghyp túryp bylay dedi: "O, o, jeksúrynym menin! Qyzmetim, karieram óssin, dúshpandarym óshsin desen, premier ministrdin, sosyn preziydentting qolynan sýi! Biraq olar jaghympazdardy jaqtyra qoyar ma eken, ol jaghyn bilmedim!" Oibaylap jatyp, oyanyp kettim. Áyelim: "Shetel serialdarynda kýieuleri әielderining qoldarynan sýiip jatady, sen de sýishi, men ong ayaghymdy sәl-pәl kóterip túrayyn!"-deydi. "Ayaghyndy aspangha asyp qoysang da sýimeymin!"-- dedim jynym kelip. Sodan al kelip oilanayyn. Bir jazushylar jaramsaqtanyp, patshanyng qolynan sýiip, endi biri ony payghambargha tenep óleng arnap jatyr. Biraq preziydent eleng etpeydi, Ne istesem eken? Astanagha tartyp kettim. Premier ministr qúrylys nysandaryn aralap jýr eken,quanghanymnan ernimdi jalap-jalap aldym, jaltaqtap, jan-jaghyma qarap aldym. Ashtan óletin adam siyaqtymyn. Premier tobyna jaqynday berip edim, oqqagharlary laqtyryp tastady.
Qúday qos qoldap túryp, ishimnen ynq etkize úryp, "Qúdayyn úmytpasyn!" dedi ghoy deymin, әjepteuir audannyng әjepteuir әkimi edim,qyzmetim qúdyqqa qúlaghanday, ailyghym jas bala birdene súraghanday, monopoliyagha qarsy deydi me, sonday bir departamentting bastyghy,qysqasy, oblys әkimining "jastyghy" bolyp shygha keldim. Bir týni týsimde aq saqaly búiralanghan, kir-kir shashy úipalanghan, ayaghy taltaq, ózi qaltaq, boyy talpaq, bir shal betime siyrdyng keppegen tezegin jaghyp, múrnymnyng ishine qos sausaghyn tyghyp túryp bylay dedi: "O, o, jeksúrynym menin! Qyzmetim, karieram óssin, dúshpandarym óshsin desen, premier ministrdin, sosyn preziydentting qolynan sýi! Biraq olar jaghympazdardy jaqtyra qoyar ma eken, ol jaghyn bilmedim!" Oibaylap jatyp, oyanyp kettim. Áyelim: "Shetel serialdarynda kýieuleri әielderining qoldarynan sýiip jatady, sen de sýishi, men ong ayaghymdy sәl-pәl kóterip túrayyn!"-deydi. "Ayaghyndy aspangha asyp qoysang da sýimeymin!"-- dedim jynym kelip. Sodan al kelip oilanayyn. Bir jazushylar jaramsaqtanyp, patshanyng qolynan sýiip, endi biri ony payghambargha tenep óleng arnap jatyr. Biraq preziydent eleng etpeydi, Ne istesem eken? Astanagha tartyp kettim. Premier ministr qúrylys nysandaryn aralap jýr eken,quanghanymnan ernimdi jalap-jalap aldym, jaltaqtap, jan-jaghyma qarap aldym. Ashtan óletin adam siyaqtymyn. Premier tobyna jaqynday berip edim, oqqagharlary laqtyryp tastady. Ornymnan onbay túryp, qúrylystyng ekinshi jaghyn ainalyp ótip, ekinshi qabattaghy bir qúrylysshynyng basyna taqtaymen salyp qalyp, taldyryp qúlattym da, keshirim súray jýrip, kiyimderin kiyip aldym.
Sóitip, ózge qúrylysshylarmen birge jýrgenimde, premier ministr nókerlerimen jetti.
--Jaghdaylarynyz qalay?--dep súrady ministr.
--Maygha pisken nanday!-dedim men.
Qala әkimi yrjiyp qaldy.
--Enbekaqylaryng ósti me?
--Óshti. Qytaylyqtardan kem alamyz, Qiyn júmystardy biz istep, az ghana demalamyz...--dedim men. Ákimning betinde tayfun dauyly túrghanday. Meni qúday taghy da úrghanday... Sodan jýgirip baryp, premier ministrding qolyn alyp, endi sýie bergenimde, eki kýzetshi jigit kóterip alyp, dyryldata sýirep, polisiyanyng mashinasyna toghytty. Sodan dәrigerler kelip, ernimning terisin oibaylata sypyryp alyp, "u jaghyp alghan joq pa?" degen kýdikpen labarotoriyada tekserdi. Dәrigerlerding bir sharikteri kem-ey, ernime u jaghyp alsam, aldymen ózim ólip ketpeymin be? Sodan tergeushi:" Nege qolynan sýiginiz keldi? Kim júmsady? Oppo-zisionersiz be?" dep miymdy jalap-júqtap qoydy. Tergeushining de qolynan sýigim kelip, úmtyldym. "Erkek erkekting qolynan sýngshi me edi?" dep jolatpady. "Jazushylar sýie beredi..." dep men de qalyspaymyn.
Áreng qútyldym. "Eki jyl erkekting qolynan sýng qúqynan aiyryldy" degen sot sheshimi de shyqty. Demokratiya qayda? Kimning qolynan, tipti ayaghynan sýiemin, óz erkim emes pe? Jýr ghoy bir aqyn jer basyp, patshany "Jer betinde jaralghan túnghysh qazaq" dep madaqtap. Tipti biri Múhammed payghambarymyzgha tenep... Joq, men olardan kem emespin! Qalayda, preziydentting qolynan sýngim kerek! Týsime qayyrshy shal beker kirgen joq! Meni kózine beker ilgen joq...
Áueli jattyghudan bastadym. Kóshede kele jatyp, bir erkek kórsem:
--Sәlemetsiz be? Rúhsat pa?--deymin.
--Nemene, rúhsat pa?
--Qolynyzdy juyp pa ediniz?
--Al, jughanmyn.
--Sabyndap?
--Sizge ne kerek ózi?
--Qolynyzdan sýieyin dep edim...-dep túra úmtylyp edim, ol túra qashty. Qualap jýrip, qolynan sýigenim bar bolsyn, "Maniyak!" dep túmsyghyma perip kep jibergeni... Endi ózim túra qashtym. Sodan, sheneunikterding qoldarynan sýisem, olardyng jany kirip barady. "Iltiypatynyzgha rahmet! Tәubenizge endi týsipsiz... Taghy sýiinizshi..." dep qiylyp túryp alatyndary, "búrynghy әkim jyndanyp ketipti , kóringen erkekting qolynan sýie beredi!" dep syrtymnan úryp alatyndary da boldy. Patshanyng manyna jolay almaytyn shygharmyn? Bir ret Almaty oblysyn aralaugha kelgende, men de túra jýgirgenmin, biraq poliyseyler meni kórgennen:"Qol sýigish kókemiz kele jatyr!" dep mazaqtap kýlip, bәri qoldaryn úsyndy. "Mening qolymdy sýiinizshi, mening qolymdy!" dep talasa ketti. "Halyqtan qyrnap jegen, kerek bolsa, tyrnap jegen qoldarynnan sýimeymin!" dedim de, tabanymdy jaltyrattym. Mazaq etedi adamdy. Búl qazaq bir-birin mazaqtaudyng has sheberi ghoy! Patshanyng qolyna qolym jete qoymasyn sezdim de, kóshede qolyn sozyp túrghan ýlke-en plakat suretting qasyna keldim. Patshanyng sureti. Balalardyng ortasynda túr. Suretke qarap túryp, ernimdi qalay jalap alghanymdy sezbey de qaldym. Miyma bir oy keldi. Ong iyghymdaghy perishtem:"Qyzmetbay Qughanbaev! Búl tirligindi qoy!" dedi. Sol iyghymdaghy perishtem:"Ómirde ish, je,tysh,sosyn ólgenshe toy!" dedi. Ne kerek, patshanyng biyikte túrghan suretine órmeledim, órmelep kelemin, endi jetip, qolynan endi sýie bergenimde, bireu balaghymnan tartyp qaldy. Ákimdikten bosaghaly, qarnym da bosap qalyp edi, shalbarym sheshile ketti, masqara,tómende últtyq qauipsizdik qyzmetkerleri túr. Trusiyimdi bir tartyp qoyyp, tómen týstim. Birining qolynan endi sýigim kelgen, qolyma kisen saldy. E, myrzalar, sóitip, "patshanyng qolynan sýisem!" degen armanym adyra qaldy...
«Abay-aqparat»