«Otyz úlyng bolghansha, osyraq shalyng aman bolsyn!» degen sәl neleu maqal bar, jasyryp qayteyin, kýieuim eluden endi assa da, iyeginde saqal bar... Qaze­kem­ning maqalynan da ainalayyn, kýieuimning jibektey saqalynan da aina­layyn, júrt jeti balagha jete almay jym-jyrt otyrsa, auylda ne qyzyq bar deysiz, «ishi­miz pysqan» son, balalar sanyn jiyrmagha jetkizip qoyghany­myzdy bay­qa­may qalyppyz...  Eki ret egiz boldy, aldymyzda tórt balamyz bar edi, barlyghyn qosqanda, segiz boldy.  Egiz úl tapqandargha  qaladan pәter berushi edi, «Jaghday­lar­ynyz qalay?» dep әkimder kelushi edi,  tyrs etken tysyr estilmegen son, au­yl әkimine ózimiz bardyq.

- Nemenege keldiniz?-dep búrqyldady Qatipash әkim.

- Egiz úl tapqandargha qaladan pәter berilmey me eken?

- Sender nemene, qalada «propiskada» ma, edinder?

- Qalada tanysqanbyz.

- Ýkimet ýshin tuatynday, birdene súraugha qúmar ekensinder!

- Poshtagha barsam, balalaryma jәrdemaqy shyqpapty... Qayda aryzdansam ek­en?

- Osy sen-aq jybyrlap tua beredi ekensin! Kýieuim seni mysalgha al­yp, maq­tay­dy da otyrady. «Jalghyz balamyzdyng betine qarap otyra beremiz be, ne oilap jýrsin? Jinalystan jinalysqa ketesin, ózindi kýte-kýte sharshadym!» dey­di. Pәle boldyndar ghoy!

- Altyn alqany kýtkeli alty ay boldy...

- Astanadan kelmey jatsa, jata qalyp, jylayyn ba?

«Otyz úlyng bolghansha, osyraq shalyng aman bolsyn!» degen sәl neleu maqal bar, jasyryp qayteyin, kýieuim eluden endi assa da, iyeginde saqal bar... Qaze­kem­ning maqalynan da ainalayyn, kýieuimning jibektey saqalynan da aina­layyn, júrt jeti balagha jete almay jym-jyrt otyrsa, auylda ne qyzyq bar deysiz, «ishi­miz pysqan» son, balalar sanyn jiyrmagha jetkizip qoyghany­myzdy bay­qa­may qalyppyz...  Eki ret egiz boldy, aldymyzda tórt balamyz bar edi, barlyghyn qosqanda, segiz boldy.  Egiz úl tapqandargha  qaladan pәter berushi edi, «Jaghday­lar­ynyz qalay?» dep әkimder kelushi edi,  tyrs etken tysyr estilmegen son, au­yl әkimine ózimiz bardyq.

- Nemenege keldiniz?-dep búrqyldady Qatipash әkim.

- Egiz úl tapqandargha qaladan pәter berilmey me eken?

- Sender nemene, qalada «propiskada» ma, edinder?

- Qalada tanysqanbyz.

- Ýkimet ýshin tuatynday, birdene súraugha qúmar ekensinder!

- Poshtagha barsam, balalaryma jәrdemaqy shyqpapty... Qayda aryzdansam ek­en?

- Osy sen-aq jybyrlap tua beredi ekensin! Kýieuim seni mysalgha al­yp, maq­tay­dy da otyrady. «Jalghyz balamyzdyng betine qarap otyra beremiz be, ne oilap jýrsin? Jinalystan jinalysqa ketesin, ózindi kýte-kýte sharshadym!» dey­di. Pәle boldyndar ghoy!

- Altyn alqany kýtkeli alty ay boldy...

- Astanadan kelmey jatsa, jata qalyp, jylayyn ba?

Qúlayyn dep túrghan ýiimizdi sylayyn dep jatqan kýieuime kelip, әngimege tart­tym.

- Toqtatayyqshy,--dedim.

- Toqtayyq,--dedi ol.

- Aqsha ber, spiral saldyramyn, eger kóterip qoysam, qalagha baryp, aldyra­myn­...

Erkekte es joq, mende «tynysh jatshy!»  deytindey ses joq, taghy da jýkti bo­lyp qaldym. Aytpaqshy,  auyldyng búrynghy mal dәrigeri, býginde «giyne­ko­log» bolyp isteytin Ishkishbekke baryp, «bala kóterudi toqtatyp berinizshi!» de­sem, týkke týsinbeytin topas: « Ony kýieuinizge aitynyz. Mening qanday qaty­sym bar?» dep túr. Áne, bizding auyldyn  mamany! Jas mamandargha «bizding auylgha kel,  altyn beremiz!» dese, keledi, keledi de, altyndy alyp, ketip qalady. It baylasa túrmaytyn auyl ghoy, bizding auyl! Audan әkimining auzy  albastyny da jútyp sala beredi deydi biletin júrt. Astanadan auylgha bólingen qarjy qaryngha ketedi deydi, al bizding bala -shagha kәrtóshkening qabyghyn da jeydi...

Qúday-au, qazaqtyng sanyn kóbeytudi bizding ghana mandayymyzgha jazyp qoyghan-au deymin, keler jyly tórtem tuyp, tórtemning jórgegin kýnde juyp, tórt qyzym tórteuin talasa kóterip, kýieuim bolsa, «búlardyng bәrin qalay baghamyn?» dep  kýrsine jótelip, aqyry on eki  balaly boldyq. Balalarymnyng attary da qyzyq, ózim mektepte qazaq tilining mamany bolghandyqtan, Tyrnaqsha, Qayyrma, Esimdik, Etistik atty  qyzdarymyz, Lepbelgi, Súraubelgi, Jaqsha, Odaghay, Shylau esimdi úldarymyzdyng kózderi jaynap, túra sala saghyz shaynap, shapqylap jýr, Qúday ózi keshirsin, kórshimiz «balalaryng birtindep jylamay ma, jappay jylaghynda, qúlaghymyz túnyp ketedi, iytimizge deyin qoryqqanynan úlyp ketedi» dep ala kózimen atqylap jýr... «Endi elden úyat bolar» dep jýrgenimizde, kórpeden  «úyat ketip», ek ret tórtem tuyp, «oy, Alla búdan keyin keregi joq!» dedik. Menin  kýieuimning ata-babalary ylghy egizden, ýshemnen tughyzatyn  asyl túqymdylar genetikasyna jatatyndar eken. Qoyshy, ne kerek, balalarymyz jiyrmagha jetip, bir balamyzdyng atyn Nýktebay qoydyq. Nýkte.Tochka. Búdan keyin keregi joq...  «Balaly ýy bazar»  degen sózdi biz «balaly ýy parlament mәjilisi» dep ózgerttik. Óitkeni, anau jetpeydi, mynau jetpeydi degendey, ýimizde kýnde mәjilis... Tilshiler de kýnde keledi. «Qalay tuyp jatyrsyz?» dep súraydy. Súraghynyng siqyn... Men bir kóldenendetip tuyp jatqanday...

Bir kýni kýieuim úshty-kýili joghalyp ketti. Qoranyng ishin, ýiding shatyryn bala-shaghamyzben qarap shyqtyq. Joq. Qoryqqanymnan enirep jylay bastap edim, dausym estilmey qaldy. Sóitsem, jiyrma balam jamyray jylaghanda, býkil audan jylaghanday basym ainalyp ketti ghoy. Keshke telebezerdi qossam, oblystyng densaulyq saqtau departamentining bastyghy sóilep jatyr eken. Bir kezde kýieuimdi kórsetti! Tyrjalanash sheshindirip tastaghan! Medisina studentterining aldynda qaqiyp túr. Abyroyyn qos alaqanymen jauyp alypty... Departament bastyghy: «Qúrmetti studentter! Myna kisi Toqtamas Ólermenov, jiyrma balanyng әkesi! Jiyrma! Kórneki qúral retinde aldaryna әkelgen rektorlarynyzgha rahmet! Aqysyna bir balasyn oqugha tegin qabyldaytyn bolyp kelisipti. Ishim-jemi nashar, kóterem qoy siyaqty tyrighan aryq bolsa da, erkektigi erekshe! Al, jastar arasynda belsizdik jarysyp barady! Prostatit patsha boldy! Nege? Elimizdi nashaqorlyq, shylymqorlyq, maskýnemdik tútqyngha aldy... Toqtamas agha, siz esirtki paydalanasyz ba?» dep súrady. Kýiip ketkir kýieuim: «Joq, nasybay ghana atamyn, atamyn da, tósekke tez jatamyn!» de-ep túr...Departament bastyghy: «Bizde bala ólimi óte kóp, kóbine bizdi kinәlaydy. Al, Toqtamas  kókemizdin  balalaryn  qoragha alty kýn ash qamap qoysang da ólmeydi, qoylar siyaqty manyrap jata beredi»-dep «keremet mysal keltirgen» boldy.

Ertenine qalagha úshtym. Medisina  oqu ornyna barsam, kýieuimdi «Núr Otan» bastyghy әketken deydi.  Enirep otyryp, solardyng ghimaratyna barsam... Zal tola әkim-qaralar, bastyqtar...  «Jemqorlyqqa qarsymyz!» atty aksiyanyng otyrysy eken, kýieuimning auzyn apanday ashtyryp, biyik túghyrgha túrghyzyp qoyypty. «Núr Otan» bastyghy bolsa kerek, qolynda kórsetkish tayaq, Toqtamasymnyng ashylghan auzyn kórsetip: «Kórdinizder me, búl kisining de auzy senderdikindey. Senderde eki-ýsh bala, múnyng jiyrma balasy bar! Sonda da, memleket qarjysyn jemeydi! Jýregi ainidy! Jemqorsyndar bәrin!» dep túr! Jýgirip baryp, tyrighan kýieuimdi arqalap aldym da, zaldan shygha berdim. «Búl kimning qatyny? Erkek úrlaghany nesi?» degen dauysqa da qaramadym. Sol arqalaghan kýii avtobusqa otyryp, sol arqalaghan kýii ýige jetip, entigimdi bastym da: «Ne, jiyrma balanyng avtory jalghyz sen be edin? Soavtor emespiz be?!» -dep úrysa jóneldim... Kýieuim: «Bala asyrau onay deymisin? Kórneki qúral bolghanym ýshin tiyn-teben beredi» dep mingirledi... Qalagha qaytadan arqalap aparghym kelip ketti.

- Otyr arqama!-dep búiyrdym.

- Qayda?-dep súrady ol.

- Qalagha! «Núr Otangha!»

- Keshirinizder, «Núr Otanda» min joq, al, kýieuimde ýn joq... Jasa, qazaq!

«Abay-aqparat»