N. Á. NAZARBAEVTYN;
QR Preziydenti Ákimshiligi
Basshysynyng birinshi orynbasary
M. M. TÁJINNIN;
QR Syrtqy Ister ministri
Q. Q. ÁBDIRAHMANOVTYN;
QR Últtyq Qauipsizdik komiytetitining Tóraghasy
K. Q. MÁSIMOVTYN;
QR Bas Prokurory
Q. P. QOJAMJAROVTYN;
«Núr Otan» partiyasy Tóraghasynyn
Birinshi orynbasary
M. A. QÚL-MÚQAMMEDTIN
nazaryna
«Qala men Dala» gazetining redaksiyasyna Núrtay Tóke atty Qazaqstan azamaty aryz aita kelgen. Ol 2017 jyldyng 7 jeltoqsanynda kýieu balasy Asqar Azatbekti eki elding ortasyna salynghan «Qorghas» erkin ekonomikalyq aimaghyna barghan jerinen belgisiz bireuler djip mashinasyna basyp, Qytay jaqqa alyp ketkenin, sodan beri Asqar Azatbekten habar ala almaghanyn jetkizdi.
Asqar Azatbek
1976 jyly 18 qantarda dýniyege kelgen.
2017 jyly 6 qazan kýni Qazaqstan azamattyghyn alghan.
Pasport nomeri: №11483752.
JSN: 760118000347
Túrghylyqty meken-jayy: Almaty qalasy Alatau audany Dәurenbekov kóshesi 31 ýi.
Qan bazarda adam úrlau
Núrtay Tókening aituyna qaraghanda, osydan 7 ay búryn kýieu balasy Asqar Azatbek Qytay Halyq Respublikasynan Atamekenge birjolata kóship kelip, birden azamattyq alghan. Búryn Qytaydyng Shynjang ólkesi Ile aimaghynda әrtýrli salada memlekettik qyzmet atqarghan ol elge kelgen song jeke biznespen ainalysudy kózdep, óz aldyna kәsip bastaudy qolgha alghan. Ol osy maqsatyn oryndau ýshin qytaylyq biznesmendermen iskerlik kezdesu úiymdastyru ýshin «Qorghas» bazaryna tanysy Orazjan Súltanәlini ertip barady.
Shamamen týsten keyingi saghat 16.30 shamasynda olar Qorghas bazarynyng qazaqstandyq shekara baqylauynan ótip, «Samúryq» keshenining aldyna barady. Dәl osy kezde eki djipten azamattyq kiyim kiygen 7-8 qytay azamaty týsip, birden ekeuin qaumalap ústay alady da, Orazjandy jiberip, Asqardy mashinagha zorlyqpen otyrghyzyp, Qytay shekarasyna qaray alyp ketken.
«Búryn-sondy qan bazarda adam úrlaghandy kórmegen de, estimegen de edik. Ózining azamaty bolsa bir sәri, ózge elding azamatyn búlay úrlap әketu, birinshiden, kisilik qúqyqqa qol súghu bolsa, ekinshiden, bir eldi, onyng zanyn syilamau, basynu», – deydi Núrtay Tóke. Ol Asqar Azatbekting qaltasynda Qazaqstan pasporty bolghanymen, onda Qytaygha ótetin viza bolmaghanyn aitady. Qytay azamattary shekaradan qalay alyp ótkenine tandanysyn jasyrmaydy.
Núrtay Tóke osy әrketteri arqyly «Qytaylyqtar (olardyng naqty qanday organnyng qyzmetkeri ekendikteri belgisiz) eki el arasynda qalyptasqan, kelisilgen barlyq erejelerdi, halyqaralyq normativti zandardy da óreskel búzyp otyr» dep topshylaydy.
Asqar Azatbekting pasportynyng kóshirmesi
«Esim shyghyp ketti»
Asqar Azatbekpen «Qorghas» bazaryna birge barghan Orazjan Súltanәli azamattyq kiyim kiygen adamdardyng týsin bajaylap bayqap ta ýlgirmegen. Bizben telefon arqyly sóilesken ol «Qorghas» bazarynyng ishine engen song kóp ótpey «Samúryq» keshenining aldynda qytaylyq biznes ókilimen kezdeskenderin aitady. Arada bes minut óter-ótpesten qastaryna eki djip toqtay salyp, birden ekeuin ústaghan.
«Meni tórt Qytay azamty ústady da, jerge jatqyzyp, qaltamdaghy pasportymdy alyp shyqty. Maghan «Qazaqstangha kelgenine qansha jyl boldy?» dep súrady. «15 jyldan beri Qazaqstan azamatymyn» degenim sol edi, pasportymdy suretke týsirip aldy da, «jónine ket!» dep búiryq berdi. Al ózderi Asqar Azatbekti mashinalaryna basyp alyp, Qytay jaqqa qaray qúighyta jóneldi» deydi O. Súltanәli.
Tilshining «Sizderdi ústaghan adamdar qay últtyng ókilderi?» degen súraghyna: «Hanzu últynyng ókilderi. Olar qytaysha sóiledi», – dep jauap qatty.
Ol dәl sol shaqta esi shyghyp ketkenin, mashinalardyng nomerin kóre almaghanyn, ústaghan azamattardyng týrine de tolyq qarap ýlgirmegenin aitady. Ol «Qorghas» bazaryndaghy «Samúryq» keshenining de Qytaylargha jalgha berilgenin jetkizdi.
Asqar Azatbekting jeke kuәligi
Poliyseyler eshtene istey almay otyr
Orazjan Súltanәli dosyn ústap әketken song dereu shekaralyq baqylau beketinen ótip, Jarkentke kelgen. Sodan keyin Núrtay Tókege mәn-jaydy aityp habarlasqan jәne sol kýni keshke Jarkent polisiyasyna baryp, bolghan jaghdaydy bayandap, aryz jazghan. Kýieu balasynyng úrlanghanyn bilgen Núrtay Tóke de ertesi Jarkent polisiyasyna baryp, búl isting qatardaghy kisi úrlau qylmysy emes, halyqaralyq mәsele ekenin týsindirgenin jetkizdi.
«Polisiya bólimining basshysy bizdi tyndaghan song qasymyzgha arnayy bir polisiya qyzmetkerin qosyp, «Qorghas» bazaryna barudy búiyrdy. Bizding qasymyzda jýrip, naqty oqigha bolghan jerdi kóruge tiyis poliysey men arttarynnan baramyn dedi de, kýni boyy kelmedi. Biz «Samúryq» keshenining aldyn toruyldap kesh batyrdyq. Sodan beri jarkenttik poliyseyler «Qorghas» bazaryndaghy qytaylyq әriptesterimizge súrau salghanymyzben, olar eshqanday jauap qatqan joq. Kýtinder!» deuden aspay otyr. Tym qúrysa «Samúryq» keshenine ornatylghan tórt viydeobaqylady da kórmegen», – deydi. Ol «Samúryq» sauda keshenining qojayyny qytaylar bolghandyqtan, ondaghy viydeo jazbalar óshirilip tastauy mýmkin deydi. Eger sol viydeojazbalardy kóre alsa, onda Asqar Azatbekti ústaghandardyng mashina nomerlerin biluge bolatynyn, sol arqyly Qytay tarapyna súrau salu mýmkindigi tuatynyn aitady.
Kirgen iz bar, shyqqan iz joq…
Biz osy oqighagha baylanysty jarkenttik polisiya bólimine habarlastyq. Ózin Mәdy Botambaev dep tanystyrghan polisiya qyzmetkeri Asqar Azatbekti úrlau faktisi boyynsha 7 jeltoqsan kýni aryz týskenin rastady. Alayda, qytaylyq әriptesterine búl oqigha boyynsha resmi hat jazghandarymen, eshqanday naqty jauap kelmegen. Ol «Qorghas» bazarynyng qazaqstandyq shekara baqylau qyzmeti arqyly Asqar Azatbekting 2017 jyly 7 jeltoqsan kýni saghat shamamen 16.30 mólsherinde bazargha kirgenin, biraq sol kýii keri oralmaghanyn anyqtaghandaryn, odan ózge eshqanday naqty aqparat qoldarynda joqtyghyn telefon arqyly aityp berdi.
QR Syrtqy Ister ministrligining jauaby
Syrtqy Ister ministrligi ne istey alady?
Núrtay Tóke kóp ótpey jergilikti advokatymen kenesu arqyly QR Syrtqy Ister ministrligi Almaty qalasy ókildigi basshysyna aryz jazghan. Oghan kelgen jauap hatta N. Tókening aryzy «búl is boyynsha QR-nyng QHR-daghy Elshiligine (Beyjing qalasy) jәne Ýrimjidegi pasporttyq-vizalyq Qyzmetine shúghyl týrde qarastyru ýshin» joldanghanyn habarlaghan. Jauap hat qolyna tiyisimen Núrtay Tóke Ýrimjidegi elshilik qyzmetkerlerine de baryp qaytqanyn aitady. Olar da Qytaydyng tiyisti mekemelerine osy is negizinde súrau salghanymen, eshqanday jauap ala almaghandaryn, búl oqighany baqylauda ústaytyndaryn aityp shygharyp salghan.
«Sodan beri Beyjindegi Elshilik qyzmetkerlerimen telefon arqyly sóilesip jýrmin. Olar Qytaydyng Syrtqy Ister ministrligine resmy hat jazghandaryn, biraq Qytaydyng Syrtqy Ister ministrligi Asqar Azatbekti Qytaygha alyp ótkeni әri kimderding ústaghany turaly resmy aqparat joq bolghandyqtan, búl isti qarastyrugha eshqanday negiz joq dep jauap bergenin jetkizdi. Qazirshe osy oqighany óz kózimen kórgen Orazjan ghana. «Samúryqtaghy» viydeobaqylau jazbalaryn kórsek, naqty dәlel bolar edi» deydi Núrtay Tóke.
«Jerasty týrmesinde otyr»
Kýieu balasyn izdegen azamat N. Tóke qytaylyq tanystary arqyly (olar attaryn atamaudy súraghan) izdeu salyp, beyresmy aqparat alghanyn әngimeledi. Oghan jetken aqparat boyynsha Asqar Azatbek QHR Shynjang ólkesi Shapshal audanyndaghy jerasty týrmesinde otyrghan boluy yqtimal.
«Estuimshe, Shapshal týrmesi qatang rejimdegi koloniyalardyng biri kórinedi. Ol týrmege qamalghandardyng deni aman shyqpaydy degen sybys bar. Asqardyng densaulyghy da syr berip jýrgen. Qan qysymy óte joghary bolatyn. 2014 jyly Ýrimji qalasynda jýregine operasiya jasatqan. Onyng taghdyryna qauip tónip túr ma dep alandaymyz» degen ol, QR Syrtqy Ister ministrligi naqty kuәgerlerden jauap alyp jәne «Samúryq» sauda keshenindegi viydeobaqylaudy der uaqytynda tekserse, ondy nәtiyje bolar edi dep ýmittenedi.
Búryn qylmysqa tartylmaghan
Asqar Azatbek búryn-sondy qylmystyq jauapkershilikke tartylmaghan. Núrtay Tókening boljamynsha, songhy jyldary Qytaydaghy qazaqtargha týsken qysymdy bilgen song qyzmetin tastap, elge oralghan. Asqar Qytayda әrtýrli salada memlekettik qyzmet istegendikten, Qytay biyligi ayaqastynan elden ketip qalghany ýshin onyng izine týsken boluy mýmkin. Biraq Qazaqstangha eshqanday súrau salmaghan.
«Eger onyng әldebir qylmysqa qatysy bolghan kýnning ózinde Qazaqstan azamaty retinde halyqaralyq әri eki el arasyndaghy zandargha sәikes tútqyndauy tiyis qoy. Naqty dәlel-fakti bar bolsa, qazaqstandyq poliyseyler arqyly ústasa kerek edi. Búl jerde týsiniksiz jayttar óte kóp. Aydyn-kýnning amanynda azamattarymyzdy ózge elder úrlap kete beretin bolsa, bizding el bolghanymyz qaysy? «Qorghas» bazarynda shúbyryp jýrgen azamattarymyz qalay uayymsyz ómir sýredi? Múnday bassyzdyqqa tosqauyl bolarlyq qauqarymyz joq pa?» dep kýiinedi Núrtay Tóke.
«Endigi ýmitimiz Preziydentte…»
«Men kýni keshe Elbasy Núrsúltan Nazarbaevqa, QR Syrtqy Ister ministri Qayrat Ábdirahmanovqa, QR Últtyq qauipsizdik komiytetining Tóraghasy Kәrim Mәsimovke, QR Bas Prokurory Qayrat Qojamjarovqa, «Núr Otan» partiyasynyng Tóraghasy Múhtar Qúl-Múhammedke arnayy hat jazdym. Juyq arada jauap keler dep kýtip otyrmyn. Elimiz Konstitusiyasynda: «Respublika ózining odan tys jerlerde jýrgen azamattaryn qorghaugha jәne olargha qamqorlyq jasaugha kepildik beredi» dep taygha basqan tanbaday anyq jazylghan. Biz óz elimizde jýrgen azamattardan búlay aiyrylatyn bolsaq, qalay el bolamyz?! Men Preziydentten jәne barsha qazaqstandyqtardan elimizding bir azamatyna arasha týsuin súraymyn. Memlekettik biylik Asqar Azatbekting taghdyryna beyjay qaramaytynyna senemin. Búl – bir qazaqtyng taghdyry emes, barsha elding taghdyry. Memleketting atyna kir keltiretin oqigha. Sondyqtan joghary lauazymdy kisilerden Qytaygha resmy súrau joldauyn, Asqar Azatbekting bas amandyghyna kepil boluyn talap etemin», – deydi Núrtay Tóke.
«Qala men Dala» gazeti búl oqighany óz baqylauynda ústaytyn bolady. Asqar Azatbekting taghdyryna qatysty qanday da bir janalyq bolsa, oqyrmandargha habarlaytyn bolamyz.
T. Óckenbay
