Seysenbi, 29 Qazan 2024
Janalyqtar 2454 0 pikir 23 Qantar, 2011 saghat 22:24

Múhtar Sherim. Jalanashtar jinalysy

Oyeba-ay, ol súmdyq adam! Keudesine kóje, nan,bir asym et te pise beredi... Isip-keuip jýrgeni... Qaladaghy jer komiytetinin  ordabúzar otyzdaghy bastyghy bolsanyz, sizding de keudenizge kotlet, júmyrtqa pisui mýmkin...  Bir kýni ol kómekshi oq qagharyna opyryla qarap: «Saunalardan jalyqtym, kenes zama­ny­nan qalghan «Rahat-ay!» degen kópshilik monshasyna baramyz!»,-dedi.

Adamdardy jalap-júqtap tapqan qara sýliktey «Djiypine» otyrghan olar monshagha kelgende, biylet satushy әiel tandayyn taq etkizdi.

- Nemenege taqyldap otyrsyz?-dep súrady may basqan qolymen iyegin syzghylap túrghan  Kisibay Shalqayghanúly.

- Bizding mo-monshagha baylar de keledi eken ghoy, tifә-tifә, myna shylapshyngha týkirip ketinizshi...

Kisibay shylapshyngha qaqyryna bir týkirdi de, oqqagharyna búryldy:

- Eki biylet al...

- Baseke, men monshagha baryp qoyghanmyn.

- Qashan?

- By-byltyr...

- Men bilsem, óksheng sening jyltyr! Jýr, kim biledi. Monshada maghan qauipti boluy mýmkin...

Oyeba-ay, ol súmdyq adam! Keudesine kóje, nan,bir asym et te pise beredi... Isip-keuip jýrgeni... Qaladaghy jer komiytetinin  ordabúzar otyzdaghy bastyghy bolsanyz, sizding de keudenizge kotlet, júmyrtqa pisui mýmkin...  Bir kýni ol kómekshi oq qagharyna opyryla qarap: «Saunalardan jalyqtym, kenes zama­ny­nan qalghan «Rahat-ay!» degen kópshilik monshasyna baramyz!»,-dedi.

Adamdardy jalap-júqtap tapqan qara sýliktey «Djiypine» otyrghan olar monshagha kelgende, biylet satushy әiel tandayyn taq etkizdi.

- Nemenege taqyldap otyrsyz?-dep súrady may basqan qolymen iyegin syzghylap túrghan  Kisibay Shalqayghanúly.

- Bizding mo-monshagha baylar de keledi eken ghoy, tifә-tifә, myna shylapshyngha týkirip ketinizshi...

Kisibay shylapshyngha qaqyryna bir týkirdi de, oqqagharyna búryldy:

- Eki biylet al...

- Baseke, men monshagha baryp qoyghanmyn.

- Qashan?

- By-byltyr...

- Men bilsem, óksheng sening jyltyr! Jýr, kim biledi. Monshada maghan qauipti boluy mýmkin...

Olardyng sonyn ala, men de shomylatyn jaygha bettep kelemin. Kisibaydy oqqaghary sheshindirdi. Ol qaqiyp túra beredi eken. Bir kezde Kisekeng galstugin jalanash moynyna taghyp aldy. «Baseke, monshagha galstug taghyp shomylghan úyat bolady...»-dep sybyrlady oqqaghary. «Mening bastyq ekenimdi júrt bilsin. Jalanashty kim tany qoyady deysin!»-dep ol kónbey qoydy. Oqqaghary ne istey qoysyn, ózi de sheshinip, qolyna sýlgi aldy da, oghan pistoletin oray qoyyp, jas myrzasynyng sonynan ilesti. Ketip bara jatyp, jan-jaghyna shpiondarday birtýrli qarap qoyady. «Mening balam diplomy bolsa da, júmys tappay jýr, al mynau otyzgha jetpey jatyp, dýrdey bastyq!»,-dep qaldy bir jalanash jaqtyrmay.  Janbyrlatqyshtyng astynda biraz túryp, buhanagha kireyin desem, aldyna aqjayma orap alghan, eki qolyn aiqastyra, taltayyp túrghan әlgi oqqaghar jibermeydi.

- Keshiriniz...-dep mingirledim men.

- Keshirmeymin!-dep saldy ol. Endi birdene desem, ata salmaqshy. Monshada jalanash ólu degen masqara emes pe? Sóitsem, jas myrzasy buhanada otyr eken. Búghan yzalanghan bir top jalanashtar bir búryshqa jinalyp alyp, jinalys jasap jatty. «Búl qaydan kelgen kenkeles?», «Kópshilik monshasyn basynghany ma? Saunagha barmaydy ma?» degen dauystar shyghyp jatty. Sosyn olar shylapshyndaryn kóterip, biri ústarasyn alyp, oqqaghargha jaqyndady.

- Pistoletinde oghyng qansha?-dep súrady qariya jalanash.

- Oghy joq.

- Onda atannyng basyna alyp jýrsing be? Túr bylay!

Jalanashtar ony qytyqtay jónelip edi, qytyghy jaman eken, bayghús qashyp bara jatyp, shalqasynan týsti.  Ishke júrtpen men de kirdim. Sóitsek, Qúday-au, Kisibay buhananyng tórinde jilik mýjip otyr... Úyaly telefonymen sóilesip qoyady. Astynda kilemshe...   Buhanada tamaq jegendi birinshi kóruim.  Ystyq bugha qalay shydap otyr desenshi!

- Ne mәselemen keldinizder? Bir-birlep kirinizder, men jer komiytetining bastyghy bolamyn...- dedi ol syradan úrttap qoyyp.  Sol eken, jalanashtar japyryla syrtqa shyghyp, buhana  «kabiynetke» kezekke túra bastady. Qayran qazaghym, senator Ghany Qasymov «jer jetedi, shetel elshilerine pәlen gektardan jer bereyik!» demep pe edi, al, myna jalanashtardyng bir japyraq jerleri de joq eken! «Qazaq jeri keng baytaq! Saghan da anaghan da, oghan da jetpeydi, biraq olargha jetedi!»,-dep miyghynan kýlgen oqqaghar bir kezde shala býlindi de qaldy: «Oybay, myna jerge qoyghan pistoletim qayda?» Bir jalanash pistoletting úshymen kir tabanyn qyrnap otyr eken, «Keshiriniz...»,-dedi. Kezekke túryp, ishten shyqqan jalanashtardyng keybiri mәz. «Erteng bes myng dollar әkelip bersem, jer alatyn boldym!» deydi sybyrlap. Kezek maghan keldi. Ishke kirsem, pardy qatty ashyp qoyghan eken, qalay otyr desenshi, auzymdy alaqanymmen basa, esik aldynda túryp qaldym.

- Beri keliniz!-dedi ol.

- Rahmet, osy jerde túra beremin...

- Nege keldiniz?

- Aryzdanyp... Jerimning ýstine jer jatyp alypty.

- Týsinbedim? Beri keliniz deymin!

Kýiip-janyp bara jatsam da, jer ýshin janym pida, janyna jaqyndadym.

- Byltyr jer alghanmyn, sonyng ýstine taghy basqa bireuge jer berip jiberipsizder. Sottasyp jatyrmyz.

- Qútty bolsyn!

- Aytsyn...

- Qansha beresin?

- Mende dym joq...

- Siz diktofongha jazyp túrghan joqsyz ba?

- Jo-joq...

- Birdene qyjyldaydy...

- Ishim ghoy qúryldap túrghan. Ashpyn..

- Eshqayda ketpey, osynda qalynyz!

Qúday-au, ystyq bugha pisken mәntidey bolyp qashanghy túrayyn, buhanadan túra qashtym. Kezekke túrghan jalanashtar bir semiz, janadan kelgen jalanashty ishke «óshiretsiz» kirgizbey jatyr. Ángimesine qúlaq týrsem, osy monshanyng qojayyny kórinedi. Oghan da jer kerek eken... Bir uaqytta, Kisibay shyqty shirenip. Monsha qojayyny ózin tanystyryp, shay ishetin bólmege qaray ertip әketti. Ol jaqtan kәuәpting iysi shyghyp, múrnymyzdy jaryp barady... Bir jalanash tayyp jyghylyp edi, ekinshi bir jalanash: «Eshtene etpeydi, qazaq jeri ken, әri tayghaq!»dep júbatyp jatyr. Esim shyqqan bayghús basym, shalbarymdy kóilegim eken dep basyma kiyip jatyr ekenmin...

«Abay-aqparat»

 

0 pikir