El men jerding taghdyryna qatysty ashyq sóilep jýrgen ziyalylardyng biregeyi Dulat Isabekov keshegi preziydent saylauynda Núrsúltan Nazarbaevtyng senimdi ókili boldy. Biz qalamgerdi «Dat, taqsyr» ayasyndaghy ashyq әngimege tartyp, senimdi ókil boludyng sebebin súradyq.

Basqa jol bar ma?

- Dulat myrza, siz Qazaqstan preziydentining saylauynda Nazarbaevtyng senimdi ókili retinde tizimning basynda túrdynyz. Núrsúltan patshanyng kezekti ókilettigi jóninde aitpay túryp, senimdi ókil bolu tarihyn taratyp berseniz: búl qadamgha qalay bardynyz?

- Pәlendey sayasatpen barghan joqpyn... Saylau ózi biz kýtpegen jaghdayda jәne qyzyq bastaldy. Aldymen Shyghys Qazaqstan jaqtan dýmpu shyqty, ile-shala referendum jalyny býkil eldi sharpydy. Biraq kópke sozylghan joq, referendum ótpeytin boldy. Qarap otyryp, osy referendumnyng jónin de, mәnin de, sebebin de týsinbedim: iydeyany preziydent aitty ma, ainalasyndaghy jigitter shyghardy ma - anyghyn bilmedim. Byltyr preziydentting qabyldauynda boldym. Sony júrttyng bәri toqsan saqqa jýgirtedi. Bireuler qabyldaudan keyin meni Nazarbaevpen dostasyp ketipti degen әngime shygharyp alypty. Preziydenttik saylaugha senimdi ókil bolghanymdy da soghan joryp jatqan kórinedi.

El men jerding taghdyryna qatysty ashyq sóilep jýrgen ziyalylardyng biregeyi Dulat Isabekov keshegi preziydent saylauynda Núrsúltan Nazarbaevtyng senimdi ókili boldy. Biz qalamgerdi «Dat, taqsyr» ayasyndaghy ashyq әngimege tartyp, senimdi ókil boludyng sebebin súradyq.

Basqa jol bar ma?

- Dulat myrza, siz Qazaqstan preziydentining saylauynda Nazarbaevtyng senimdi ókili retinde tizimning basynda túrdynyz. Núrsúltan patshanyng kezekti ókilettigi jóninde aitpay túryp, senimdi ókil bolu tarihyn taratyp berseniz: búl qadamgha qalay bardynyz?

- Pәlendey sayasatpen barghan joqpyn... Saylau ózi biz kýtpegen jaghdayda jәne qyzyq bastaldy. Aldymen Shyghys Qazaqstan jaqtan dýmpu shyqty, ile-shala referendum jalyny býkil eldi sharpydy. Biraq kópke sozylghan joq, referendum ótpeytin boldy. Qarap otyryp, osy referendumnyng jónin de, mәnin de, sebebin de týsinbedim: iydeyany preziydent aitty ma, ainalasyndaghy jigitter shyghardy ma - anyghyn bilmedim. Byltyr preziydentting qabyldauynda boldym. Sony júrttyng bәri toqsan saqqa jýgirtedi. Bireuler qabyldaudan keyin meni Nazarbaevpen dostasyp ketipti degen әngime shygharyp alypty. Preziydenttik saylaugha senimdi ókil bolghanymdy da soghan joryp jatqan kórinedi.

Negizi, ol jolghy bizding kezdesuimizde qanday әngimelerding aitylghany turaly baspasózde jariyalandy ghoy. Mәselen, әdebiyet, qogham, elding bolashaghy turaly auqymdy әngime-dýken ótken bolatyn. Al saylau kezinde Nazarbaevqa senimdi ókil boluym - kezdesuding әseri nemese ayaqasty dostyghymyz emes. Qysqasy, búl qadamda pәlendey sayasat joq.

- «Qalay bardynyz» deytin sebebimiz, siz biylikke qatysty shyndyqty shynghyrta aityp jýrgen qoghamdaghy sanauly ghana últ ziyalysynyng biri ediniz. Biylik sizdi Nazarbaevtyng ýgitshisi bolugha qalay kóndirdi degenimiz ghoy...

- Meni eshkim ýgittegen joq. Óz erkimmen kelistim. Onyma ókinbeymin de. Preziydentting senimdi ókili bolu turaly әngimening anyghyna kelsek, onyng ishki detaldaryn aita bersem, júrt aldynda aqtalghanday bolatyn shygharmyn. Onsyz da el ishindegi alypqashpa әngimelerdi qúlaghym shalyp jýr...

Referendumnyng túsynda bizdi - akadaemik Sharmanov bastaghan birneshe adamdy «Habar» telearnasy shaqyrdy. Olar bizden referendumdy qoldaytyn-qoldamaytynymyzdy súrady. Biz ne deymiz, basqa jol bar ma? Qoldaymyz dedik!

Sonda aitqan sózderimizdi kameragha týsirip jatqan. Mәtindi ózderi jazyp berdi. Mәtin bylay bolatyn: «Biz kóp is tyndyrdyq, alda atqarylatyn sharua búdan da auqymdy. 2020 - Qazaqstannyng órkendeytin jyly. Sol ýshin bizge birlik pen yntymaq kerek!». Bary - osy ghana. Onda Nazarbaevqa dauys bereyik degen sóz joq. Artynan fotogha da týsirdi. Sodan keyin «Habargha» da, basqa jerge de barghan emespin. Qazir myna telearnalar men gazetter paydalanylyp jýrgen telemәtin men fotolar - sol referendum kezindegi dýniyeler. Oghan ókinip otyrghan joqpyn. Shyn sózim, Nazarbaevtan basqa ýmitkerlerding qaysysy preziydentke layyq edi?

Men ýsheuining bireuinen de el bas­qaratyn adamnyng keypin kórmedim. Senator Ghany Qasymov - shala qazaq. Biraq qazaq tili emtihanynan ótti. Qaysarov ana tili synaghynan qúlaghanda, komissiya mýshelerining qyraghylyqtaryna qayran qalyp edik. Ghany eki-aq saghat qalghanda kelip, jelip óte shyqty. Sonda týsindik, til komissiya mýshelerining masqara­lyghyn.

Eger men lingvistikalyq komissiya tóraghasy, student kezimdegi ústazym Myrzatay Joldasbekovting ornyna til komissiyasyna tóraghalyq qylghanymda, qazir qatty syrqattanyp jatatyn edim. Óitkeni masqaralyq kózdi aldaugha bolmaytynday jaghdayda adam qolymen jasaldy. Mine, lingvistikalyq komissiyanyng osynday bassyzdyghynan son, halyqtyng saylaugha degen ynta-yqylasy kýrt ózgerdi. Yaghny senimsizdikke boy aldyrdy.

Nazarbaev kózine jas aldy

- Preziydentting qabyldauynda bolghan bir aghamyzdyng auzynan: «Qazaqqa qatysty barlyq qiyanat pen qiyndyqty aitugha bel buyp baryp edim, kezdesu kezinde mysy basyp, ýnsiz qaldym», - degenin estigen edik. Sizdi de byltyrghy kezdesuden keyin preziydentting mysy basqan siyaqty ghoy, tipti Nazarbaevty jaqtaghan telejarnamagha da týstiniz...

- Mysy basty dey almaymyn. Qayta kónekóz dostarday erkin sóilestik. Shyny kerek, әngime ýstinde ol kisining preziydent ekenin de úmytyp ketippin. Sony ózine de: «Núreke, sizdi ózimsinip, artyqtau birdeme aityp qoysam, aiyp etpeniz! Men aitsam, elding jaghdayyn, shyndyqty aitamyn», - dedim.

Preziydent sol ret aghynan jarylyp, qúmarynan shyqqansha әngimelesti. Ómirbayany turaly әngime aitqanda, kózine búldyrap jas kelgenin bayqadym. Mysaly, preziydent balalyq shaghy turaly әngimeledi. «Bes-alty jas kezim edi», - deydi ol. - Úiyqtap jatsam, sheshem: «Núrsúltan, Núrsúltan!» - dep dauystady. Oyanyp kettim. «Ne boldy, apa?» - dedim. Ol: «E, bar ekensing ghoy, qúlynym!» - dep, betimnen sýidi. Sóitsem, apam týs kóripti. Týsinde men taugha shyghyp bara jatyr ekenmin. Ol: «Taugha barma! Onda qalyng túman, adasyp ketesin. Suyq, tonasyn. Qasqyr bar», - dep aighaylaydy eken. Tek taudyng jartysyna barghanda ghana artyma bir búrylyp qarap, odan ary jýre berippin. Sheshem óz dauysynan ózi oyanyp, meni izdegen eken», - deydi Nazarbaev. Eger adamnyng jýregi júmsaq bolmasa, kónili bosay ma? Mening sol sәtte Nazarbaevty preziydent retinde emes, adam retinde jaqsy kórip ketkenim de sondyqtan.

Al, negizi, kez kelgen preziydentting onaylyqpen kózine jas ala qoymaytyny anyq. Ol bir sózinde eshkimmen búlay ashylyp sóilespegenin aitty. Sol kýni qúrban ait edi ghoy, meshitke baryp, jinalghan halyqtyng aldynda: «Jazushymen sóilesip, jadyrap qaldym!» - depti. Soghan qarap, aramyzdaghy әngime-dýkenning jaman bolmaghanyn boljadym.

Maghan Preziydent әkimshiliginen bir jigit: «Nazarbaevtyng senimdi ókili bolasyz ba?» - dep qonyrau shaldy. Men kóp oilanbay-aq kelisimimdi bere saldym. Olar kuәlikterin әkep berdi. Oghan deyin men qoghamdyq komissiya qúramynda bolyp, biraz júmystar atqaryp qoyghan bolatynmyn.

Mәselen, lingvistikalyq komissiyanyng ospadarlyghy turaly, saylau baghdarlamasy turaly óz oilarymyzdy aitqan bolatynbyz. Qaydan bileyin, sayasatker emespiz ghoy, senimdi ókil bolu men qoghamdyq komissiyanyng birine-birining úqsamaytynyn. Sóitip, ayaq astynan gazetter men telearnalardan referendum kezindegi sózderim men fotolarymdy shygharyp, «júldyz» jasap jiberdi. Áytpese ol telejarnamagha arnayy baryp týsken joqpyn.

- Sózinizge qaraghanda, ókinip otyrghan siyaqtysyz ghoy?..

- Joq. Syrtymnan paydalanyp jatyr dep aita almaymyn. Onyng ýstine, senimdi ókil bolyp, Nazarbaevqa dauys berinder dep, halyqqa ýgit-nasihat jýrgizip jatqan joqpyn ghoy. Nege ókinemin? Meyli, qanday jaghday bolsa da, bir nәrsege túraqtaymyn. Eger kandidattar arasynda Nazarbaevqa teng týsetindey adam bolsa, onda oilanyp kóretin edim. Onday bolmaghan jaghdayda, Nazarbaevtan basqa kimge dauys beremiz? Biraq osy joly bәigege naghyz ýmitkerlerdi qospay, әlem aldynda preziydentting basyn tómendetip aldyq.

- Búryn biylikti qatty synaytyn ediniz, endi saylaudan keyin jaqtaysyz ba, qoghamdyq-sayasy ústanymynyz qanday bolmaq?

- Senimdi ókil boldym eken dep, biylikti synauymdy toqtatatyn adam emespin. Áli de aitatynymdy ashyq aita beremin. Oghan bola qazir de, saylaudan keyin de qoghamdyq-sayasy ústanymymdy ózgerte almaymyn. Eger biylik eldegi sayasi, ekonomikalyq, qoghamdyq júmystardy búrynghyday sózbúidalyqpen ústap, taghy da halyqty aldarqata beretin bolsa, onda ziyaly atyma say pikirlerimdi ashyq aita beremin.

- Osy tayauda ghana estidik, agha: bir әriptesteriniz ýkimet Dulatty Ábishting (Kekilbaev) ornyna әkeledi deydi. Osy sóz ras pa?

- Meyli ras bolsyn, ótirik bolsyn, men ol qyzmetke qyzyqpaymyn. Óitkeni Kekilbaev siyaqty qarapayym senator bolyp, tilindi tistep otyrghansha, jazushy bolyp jýrip, aitaryndy ashyq aitqangha ne jetsin. Onyng ýstine halyq senatordyng sózin emes, erkin sóileytin jazushynyng sózin qadirleydi. Kórip jýrmiz ghoy, deputattar men senatorlardyng ne mәsele kóterip jýrgenderin. Keyde úiqydan oyanyp, toqal alu, saqal qoi, hidjab kii siyaqty kelip-keteri shamaly, halyqqa qajetsiz birdemelerdi aitady. Odan onyng basy kishireymese, abyroylary artyp jatqandaryn kórmedim.

Olar - ýndemester

- Qoghamda keybir ziyaly azamattarda jazushy - jazumen, sayasatker - sayasatpen ghana ainalysuy kerek degen týsinik bar, sonda basqasyn aitpaghanda, qalamgerlerding qalamaqy mәselesi sayasat emes pe?

- Áriyne, sayasat! Sayasat bolghanda qanday - búghan deyin talay aitylyp, esh nәtiyje shyqpaghan ziyaly qauymnyng basyndaghy kýrdeli sayasat. Negizi, qoghamdaghy zansyzdyqty, kólenkeli dýniyeni aitu - qalamger paryzy. Qalamger ghana emes, kez kelgen azamattyng mindeti. Al onday ashy dýniyeni aitqan adamdy oppozisioner nemese sayasatker deuge bola ma?  El sayasatyn, qoghamdy jetik bilmegen jazushy esi dúrys әdebiyet jasay ala ma? Joq! Jalpy, jazushy - qogham synshysy. Qogham turaly birde-bir syny pikir aitpaghan, ózining azamattyq ústanymyn kórsete almaghan jazushyny ziyaly sanay almaymyn.

Biraq osy ziyaly sózi de úsaqtalyp ketti. Ótkende telearnalarda preziydentting Týrkistan qalasynda ziyaly qauym ókilderimen kezdesui kórsetildi. Sony qarap otyryp, qarnym ashty. Solar ziyaly ma? Basyn tómendetkendigim emes, óz basym, olardy ziyaly dep aita almas edim. Olar - ýndemester.

Onyng ýstine, kezdesuge Qazaqstannyng әr jerinen adamdar barypty. Nazarbaev Ontýstik Qazaqstan oblysynan shyqqan ziyalylarmen jýzdesuge barghan joq pa. Oghan Mekemtas Myrzahmetovti nege qosqan?

Ol Jambyldan shyqpady ma? Almatydan da bireuler otyr. Týrkistan men Shymkentte ziyaly qúryp qalghanday, onysy nesi? Qúdaygha shýkir, bar edi ghoy «sen túr men atayyndar». Tipti bolmaghanda, ontýstikten de solar siyaqty ýndemester tabylatyn edi. Múnym jershildikten aitylghan sózim emes, kezdesuding mәni solay boluy kerek edi degen oiym ghana.

- Otandyq bir basylymda «oppozisiyalyq partiyalar jazushylardy paydalanyp, ózderine úpay jinap jýr» degen pikir jazylypty. Mәselen, sizding tәuelsiz basylymdarmen jaqyndyghynyzdy oppozisiya­nyng shoqpary retinde baghalay­tyn kórinedi. Shynynyzdy aitynyzshy, azat sóziniz ýshin ózinizdi әldekimning shoqpary retinde sezinip, ókingen keziniz bolghan joq pa?

- Joq! Sebebi, men aitsam, óz oiymdaghyny, óz jýregimdegini ghana aitamyn. Ony eshkim auzyma salyp bermeydi. Mәselen, sizderding «Dat» gazetterinizge qansha ret syny súhbat berdim. Onyma ókinbeymin, qayta ýkimette jýrgen azamattar qonyrau shalyp, alghystaryn aityp jatady. Endi qaytsin, ózderi aita almaydy ghoy, biz aitsaq, quanady.

Meyli, jazushy ýkimette jýrsin, meyli, oppozisiyada bolsyn, aitarlary shyndyq bolsa, ókinbeydi dep oilaymyn. Men de ókinbeymin, óitkeni men ómirding formulasyn jaqsy biletin qalamgermin. Qazir Israil Saparbaev pen Ibragim Isaev oppozisiyalyq partiyalar qatarynda jýr dep estidim, biraq olardy da shoqpar bolyp jýr dep aita almas edim.

Búl mitynmen qashan onalamyz?

- Qazaqstanda siz jәne taghy eki-ýsh qana dramaturg bar. Al Jýrgenov atyndaghy Óner akademiyasynan jyl sayyn ózderiniz birneshe dramaturg tәrbiyelep shygharasyzdar. Biraq teatrlar afishalarynan sizderden basqa birde-bir jas dramaturgting aty-jóni kezdespeydi. Nege: aghabuyn oryn bermey me, joq әlde jastardyng bilim-bilikteri jetpey me, әlde mardymsyz qalamaqy múrsat bermey me?

- Dramaturgiya - óte qiyn, jәne auyr janr. Onyng ýstine, Qazaqstanda dramaturgterdi tәrbiyeleytin kurstardyng ashylghanyna nebary onshaqty jyl boldy. Ony bitirgen dramaturgter sanauly ghana. Óitkeni dramaturgiyalyq fakulitetke studentterdi topyrlatyp, jyl sayyn qabyldamaydy. Bir kurs 4 jyl oqyp bitirgen song ghana ekinshilerin qabyldaydy.

Jastardyng dramaturgiya salasyna kóp kele bermeytin taghy bir sebebi, múnda tabys az. Áytpese agha buynnyng oryn bermey jatqan sebebi joq.

Al bilim jaghdayyna kelsek, kәri qúrlyq - Europany aitpaghanda, kórshi Reseyden kóp kembiz. Olardyng dramaturgiyasynyng janashyldyghy men әrtisterining qabiletine til jetpeydi. Al myna túrghan týrikmender men ózbekter, bashqúrttar, tatarlardyng bәri Mәskeude jýr, piesa qoyyp. Býgingi dramaturgiyagha neni jazu emes, qalay jazu manyzdy. Sonday-aq búl - jayau jýretin janr. Mysaly, 15 jyl búryn jazylghan «Jaujýrek» degen piesam biyl qoyylghaly jatyr.

- Býgingi agha buyn ziyalyda «últ» sózi tilding úshynda ghana qalghan, oghan kinәli keshegi Kenes iydeologiyasy degen pikir bar qoghamda. Alayda býgingi biylikke de «últ» sózining keregi shamaly siyaqty, qazaqtan jeruding mәni men negizi nede, Dulat agha?

- Kinәning bәrin Kenes ýkimetine arta bergenge kelispeymin. Kenes ýkimeti últ bolma, qazaq bolma dep aitty ma nemese últsyzdandyratyn sayasat jýrgizdi me? Joq. Kinә qazaqtyng ózinde. Áytpese Sovet ýkimetining qúramynda bolghan ózbekter men týrikmender biz siyaqty orys bolyp ketken joq qoy. Olar sol kezding ózinde últtyq kiyimderin kiyip jýrdi. Al biz tez azdyq. Býgingi biylikke keler bolsaq, boyymyzgha singen aurudan ba, biylik te, halyq ta «últqa» ýrke qaraytyn boldyq. Reseyge jaltaqpyz. Mәskeuding kónili qalmasyn deymiz. Jiyrma jyldyq ghúmyry bar tәuelsiz el bola túryp, әli qazaqtildi telearnagha zәrumiz. Myna kórshi ózbekter Reseyding telearnalaryn jauyp jatyr.

Al ózimizding últtyq telekanalymyz - «Qazaqstannyn» ózi qazaqqa qaraylas qyzmet qylghanyn kórgen joqpyz. «Balapan» degen bala­largha arnalghan telearna ashyldy dep edi, ol da auyldaghy aghayyngha jetpeydi eken. Onyng ýstine, qazaq býldirshinderine bereri shamaly siyaqty, otandyq ónim joq, aghylshynnyng audarma dýniyeleri ghana. Búl mitynmen qalay dúrys memleket bolmaqpyz, bilmeymin.

Rushyldyq Shymkentten bastaldy

- Qazaqtyng eski derti rushyldyq ekeni ras. Alayda oqyghan-toqyghan býgingi qazaq ta osy aurudan aryla almay jatyr. Múny últ retinde oyanyp ketuinen qoryqqan, ru men rudy shabystyryp qoyyp, ózderine ghana tiyimdi sayasat jýrgizip otyrghan aqordalyqtar­dyng amalyna balamaysyz ba?

- Rushyldyq - ejelden biyleushi toptyng jýrgizgen sayasaty. Yaghny «Bólip al da, biyley ber» degen úghym. Áytpese qazaq sonau saq, ghún kezinde rugha bólingen be edi, jeke memleket edi ghoy. Al Kenes biyligi qazaqtyng osal jeri rulyq jýiesi ekenin bilip, әdis-ayla qoldandy. Ydyratty. Al býgingi biylik rushyldyqtyng auruyn tipti asqyndyryp jiberdi. Tәuir qyzmetke barghan adam ózining tuysyn tartudy әdetke ainaldyrdy. Sonyng kesirinen «komandalyq qyzmet» payda boldy. Asyra aitqandyq emes, balabaqshalardaghy býldirshinderge deyin rugha bólinetin jaghdaydamyz qazir. Búryn bizding student kezimizde ruyndy súrau úyat sanalatyn. Qazir maqtanysh. Osynyng bәri - agha buynnyng kinәsi. Rushyldyq o basta Shymkentten bastaldy: «QT», «DT» dep, bólinip. Sony shygharghan adamdar әli bar. Býgingi rushyldyqtyng mәni biylik basyndaghy azamattargha jaqyndaudyng amalyna ainalghan siyaqty. Rushyldyq eldegi kadr mәselesine kesirin tiygizip jatyr. Qazaqtyng tolyq últ bolyp qalyptasa almay otyrghany - osy rudan últtyng dengeyine kóterile almauy dep oilaymyn.

- Balabaqshalardaghy býldirshin­derding rugha bólinetinin aityp óttiniz. Endi olardyng ne kinәsi bar, otbasy men ústaz tәrbiyesi sol bolsa. Bala ne kórse, soghan elikteytin jas óskin emes pe. Osydan bir ghasyr búrynghy qazaq balalary ata-әjeleri aitatyn batyrlar men handargha eliktep ósse, sizderding buyn jartylay tarihy túlghalargha, jartylay partiya komsomoldaryna eliktedi. Al qazirgi jas úrpaq kimge qarap boy týzeydi: biyliktegi jemqor sheneunikterge me, zandy belden basatyn prokurorlar men poliyseylerge me, jaghympaz ziyalygha ma?.. Barlyghy bylyghyp ketti ghoy...

- IYә, barlyghynyng bylyghyp ketkeni ras. Osy mәseleni talay jerde kóterip jýrmin. Jasyratyny joq, nemere-shóberelerime qanday tәrbie beretinimdi bilmeymin. El aldynda jýrgen pәlenshege úqsa deyin desem, ol da últqa ýlgi, memleketke túlgha emes. Mәselen, bizding zamanymyzda kóp jas Ghany Múratbaevqa eliktedi. Qazaq eshqashan saudagerge nemese bankirge eliktemegen. Qazaq balalary batyrgha, biyge, qysqasy, әdildik ýshin kýresetin úly túlghalargha qarap boy týzegen. Átten, úrpaq tәrbiyesinde osy jaghymyz­dan aqsap túrmyz. Telearnalarda da úrpaqqa tәrbie bolarlyq esh nәrse joq. Kәris pen týrikting bitip bolmas úzaq serialdary bizge ne bersin. Últtyq iydeologiya bolmaghan son, bәri - nól. Últty úrpaq jasaytyny ras bolsa, qazaqtyng úrpaghynan ertengi qazaqty jasap shyghu - túmandy kýngi týn siyaqty.

Núrsúltan Zamanbek bola ala ma?

- Sizding tәuelsizdikting alghashqy jyldary Mongholiyadan kelgen bir kópbalaly oralman otbasyna tegin ýy berip, kómekteskeninizdi estip, «bәrekeldi!» dep edik. Alayda songhy jyldary shettegi aghayyn turaly ala-qúla pikirler aityp jýrsiz. Nege?

- IYә, bergenim ras. Biraq kópten beri habarlaspay ketti solar. Al ala-qúla pikir aitqan emespin. Maghan salsa, Qazaqstangha shetelde jýrgen bar qazaq balasyn shaqyratyn edim. Bizge últtyng ruhy sol aghayyndarmen ghana tolyghady. Preziydentpen kezdeskende de osy mәseleni kóterdim, tabighy jolmen ósuimiz qiyn dep. Ol kisi de qoldap otyr. Ángime barysynda qaydan jәne kimderdi әkeluge kóp toqtaldyq. Ózimizding de elde júmyssyzdyq mәselesi shashtan qalyn. Osy mәselelerding qolbaylau ekenin ortagha saldyq. Men óz oiymdy aittym...

Kórshi Ózbekstanda qazaq degen tólqújaty bar 2 million, últyn ózbek qylghan 4 million qandasymyz jatyr. Sony eskerttim. Qytaydaghy qytaylandyru sayasatynyng tez qarqynmen ýdep bara jatqanyn qauip qyldym. Maghan qazaqstandyqtardyng 20 milliongha jetuinen góri, qazaqtyng 20 milliongha ósui manyzdy ekenin de qosa kettim әngime arasynda. Sonda el - el bolatyn edi. Áytpese eldegi 10 million qazaqty qayda jetkizemiz: әsker qylyp shekaragha qoyamyz ba, dәriger qylamyz ba, biz - azbyz degen oiymdy bildirdim. Ol kisi múqiyat tyndady. Tyndap qana qoyghan joq, shettegi qarakózder mәselesi turaly taghy bir kezdeskende sóilesetinin aitty.

Eger qazaq tarihynda Nazarbaevtyng aty qalatyn bolsa, Qazaqstangha shettegi aghayyndy jinap, qazaq sanyn kóbeytuimen qalady. Núrqadilov siyaqty, Almatygha qazaqty toltyrghanynday.

- Aytpaqshy, byltyrghy kezdesuden keyin baspasózge bergen súhbatynyzda Nazarbaevtyng taghy da qabyldaytynyn aityp ediniz. Osy joly, yaghny saylaudan keyin sol uәde oryndalatyn týri bar ma?

- Uәde bergeni ras, biraq qay uaqytta bolatyny belgisiz. Meninshe, sóilesetin reti kelip qaldy-au dep oilaymyn. Degenmen preziydentting aty - preziydent qoy, ol kisimen sóilese bilu kerek.

Yaghny tyndaytynday jetkizbesen, oiyndy aita da, ótkize de almaysyn. Mysaly, byltyrghy jylghy kezdesuimizde kóp taqyryptardy qamtydyq qoy. Sonyng ishinde: «Kelesi preziydent kim bolady?» - degen súraq ta boldy.

- Mine, qyzyq, oghan ne dep jauap berdi?

- Búl - qúpiya!.. Ol kisi preziydent bolady-au degen biylikte jәne basqa salalarda jýrgen tanymal azamattardyng bәrine minezdeme berip shyqty. Bergen minezdemesi kózben kórip, qolmen ústaghanday naqty jәne shynayy. Sóitip, preziydent bolatynday «tórt týligi say» adamnyng tabyla qongy ekitalay ekenin aitty.

- Ángimenizge raqmet!

Júqamyr ShÓKE,

«D»

«Obshestvennaya pozisiya»

(proekt «DAT» № 12 (95) 06 nauryz 2011 jyl