Surette Ospanhan Áubәkirov jary Núrsúlumen

Qazaq satirasynyng sardary Ospanhan Áubәkirovting (1934-1985) mәngilik sapargha attanghanyna da shiyrek ghasyrdan astam uaqyt ótipti. Biraq onyng qaldyrghan múrasy  әzil әngimeleri, syqaq ólenderi, intermediyalary, әn mәtinderi әli kýnge elding esinde, oqyrmannyng oiynda. Osaghannyng «Siz turaly sluh bar», «Múryn ishindegi múrt» jәne t.b. shygharmalar jinaghy ózi o dýniyelik bolghannan keyin de oqyrman súrauymen qayta basylyp shyghyp jatyr.

Syqaqshymen talay jyl qatar jýrgen qalamdas әriptesi, jazushy Ghabbas Qabyshúly: «Men Ospanhanday jaydary, kishipeyil jandy siyrek kezdestirdim. Prozasynda da, poeziyasynda da әzil-syqaqtyng tendessiz әdemi kórinisi: órimi kelisken oqigha, qúnary mol kórkem til, taytalasyp túrghan ne týrli teneu  sonyng nәtiyjesinde tógilgen kýlki bar ondaghan ólen-әngimenin, piesanyng avtory, anau «Tamashanyn» kindik atasy, anau «Sýzegen sózdin» («Leninshil jas»  «Jas Alashtaghy») әkesi de sheshesi, alty alashqa mәlim, ataqty Oseken  jana jazyp jýrgen jastarday iymenshek edi, keudemsoghy joq-ty»,  deydi.

Biz jaqyn kýnderi portalymyzda O.Áubәkirovtyng birneshe ýzdik әngimelerin jariyalamaqpyz. Býgin solardyng alghashqysy jaryq kórip otyr. Endeshe satira sardaryn eske týsirip, onyng mol múrasynan sarqyt ala otyrynyzdar, «abai.kz» oqyrmandary!

«Abay-aqparat»

Ospanhan Áubәkirov. Kilt

Surette Ospanhan Áubәkirov jary Núrsúlumen

Qazaq satirasynyng sardary Ospanhan Áubәkirovting (1934-1985) mәngilik sapargha attanghanyna da shiyrek ghasyrdan astam uaqyt ótipti. Biraq onyng qaldyrghan múrasy  әzil әngimeleri, syqaq ólenderi, intermediyalary, әn mәtinderi әli kýnge elding esinde, oqyrmannyng oiynda. Osaghannyng «Siz turaly sluh bar», «Múryn ishindegi múrt» jәne t.b. shygharmalar jinaghy ózi o dýniyelik bolghannan keyin de oqyrman súrauymen qayta basylyp shyghyp jatyr.

Syqaqshymen talay jyl qatar jýrgen qalamdas әriptesi, jazushy Ghabbas Qabyshúly: «Men Ospanhanday jaydary, kishipeyil jandy siyrek kezdestirdim. Prozasynda da, poeziyasynda da әzil-syqaqtyng tendessiz әdemi kórinisi: órimi kelisken oqigha, qúnary mol kórkem til, taytalasyp túrghan ne týrli teneu  sonyng nәtiyjesinde tógilgen kýlki bar ondaghan ólen-әngimenin, piesanyng avtory, anau «Tamashanyn» kindik atasy, anau «Sýzegen sózdin» («Leninshil jas»  «Jas Alashtaghy») әkesi de sheshesi, alty alashqa mәlim, ataqty Oseken  jana jazyp jýrgen jastarday iymenshek edi, keudemsoghy joq-ty»,  deydi.

Biz jaqyn kýnderi portalymyzda O.Áubәkirovtyng birneshe ýzdik әngimelerin jariyalamaqpyz. Býgin solardyng alghashqysy jaryq kórip otyr. Endeshe satira sardaryn eske týsirip, onyng mol múrasynan sarqyt ala otyrynyzdar, «abai.kz» oqyrmandary!

«Abay-aqparat»

Ospanhan Áubәkirov. Kilt

(әzil әngime)

Gaz degen - jalqau júrtqa taptyrmaytyn tamasha otyn boldy. Qara sirinkeni qarnynan tartyp jiberip, taqay qoysang bolghany, spirtshe janady. Sosyn qazanyng pyshaq qayraghanday qaynaydy. Kóbigin qalqyp kel de, jata ber.

Enbektep jýrgen balanyng bútyna anda-sanda bir ýnilip qoymasa, әzilqoy iyis shygharyp qoyatyny sekildi, gaz peshke de múryn aitaqtap jýrmese, bógde iyis shygharyp qoyady eken.

Bizding qazaqy múryn sorpanyng iyisin sonadaydan sezedi ghoy. Bizding ýidegi bala-shagha bir kýni sorpagha qosa qaptaldasyp jýrgen bir iyisti ústapty. Biraq nening iyisi ekenin eshqaysysy bilmeydi. Kómekke mening múrnymdy shaqyrdy. Men de jýgirip kelip, múrnymdy ilgeri-keyin pysyldatyp kórip edim, shynynda bógde iyis jýr. Biraq búl itting iyisi me, әlde iyding iyisi me, bizding ýiding múryny ajyrata almady.

Ne de bolsa osy gazdyng ózinen kelgen pәle bolar dep túspal jasadyq ta, ertesine osy gaz mekemesine telefon jýgirttik.

- Álóu, gorgaz ba?

- IYә, gorgaz.

- Endeshe mәsele de - sol gaz...

- IYis shygha ma?

- IYә, iyis shyghady.

- Nening iyisine úqsaydy?

- Ony óziniz kelip iyiskep kórmeseniz, kýlimsi deuge bolmaydy, jylymshy deuge bolmaydy, әiteuir bir estimegen iyis.

- Týsinikti, adresinizdi aita qoyynyz.

Taqpaq aitqanday taqyldatyp aityp saldym.

- Erteng kisi jiberemiz, qanghyp ketpey ýide bireuleriniz bolynyz.

- Apyr-ay, bәrimiz júmystaghy júrt edik...

- Endeshe kiltinizdi kisisi bar kórshilerinizding birine qaldyryp ketiniz. Kempir-shaly bar ýy bar ma edi?

- Bar ghoy, biraq... IYis izdeymin dep kelgen kisiniz iyesiz ýide basqa birdeme izdep jýrmey me?

-  Ýiinizde altyn shashylyp jatyr ma edi?

- Apyr-au, endi altyn-kýmis domalap jatpasa da, qashyp-púsyp jýrip jinaghan kór-jer bar ghoy.

- Sizding kór-jeriniz kimge kerek?

Búlargha keregi altyn eken. Onday altyn bizde joq. Al kór-jerge tiymese, kiltti qaldyrayyq dep kelistik.

- Álóu, endeshe kiltti qarsymyzda túratyn qara shaldyng moynyna kiygizip ketemiz.

- Qúp!

- Qúp bolsa, qúp!

Gorgazben qúptasyp bolghan son, balalardyng basyna bir oy keldi:

- Papa, televizor Moskvu loviyt, a Almatu ne loviyt. Davay, televizordyng da kisisin shaqyrayyq, - degen múng aitty.

Oylap qarasaq, búl da aqyl eken. Ýidi aqyry iyesiz qaldyrghan son, bir adam shaqyr, on adam shaqyr - bәribir.

Ýide aqausyz dýnie joq. Anau su keletin kran tang atqansha mynqyldap tamady da túrady. Radioqabyldaghyshtyng ishinde bireu may shyjghyryp jatqanday, taza dybys joq, әkendi әngirtip jiberedi. Osy «kókjótelderdin» bәrine ýshkirip dem sap ketsin dep taghy ýsh adam shaqyrdyq. Búlargha da kiltting qara shaldyng moynynda ekenin eskerttik te, jón-jónimizge jóneldik.

Keshke qaray sýrine jyghylyp ýige kelsem, abyr-dabyr bolyp jatyr.

Qaltandap qarsy shyqqan bireu:

- Hozyayn joq, - deydi.

- Men hozyayn, - deymin.

- Á, sәlemetsiz be, joghary shyghynyz... Biz sizderdi kýtip... kishkene...

- Kak eto kishkene? - dep men an-tanmyn.

Qyzyl kenirdek bolyp aitysyp jatqan as ýige búrylsam, әlgindey qaltandaghan jigitting taghy talystay ýsheui otyr. Jasa!

Týpki ýide bireu sóilep otyrghanday bolghan son, kónilsiz búrylyp solay barsam, kópten kórmey ketken Lәsker inishegim qyzday bop ózimizding Almatydan sóilep otyr. Jasa!!

Kabiynetimde bireuler jýrgen sekildi. Esigimdi ashyp qalsam, ómirbaqy may shyjghyryp jatatyn «Jaydarman» degen radioqabyldaghyshym men bilmeytin bir elding tilinde tópep jatyr. Jasa!!!

Kónilim ornyna týsip, as ýige kelsem, әlgi kóp jasaghyr jaysandarym abyr-dabyrdy dogharyp, songhy qyzyl shishasyn teng bólisip jatyr eken.

- Keshiriniz, mana ketip qalatyn edik, kiltinizdi osynda qayda qoyghanymyzdy bilmey, joghaltyp alyp, ýiinizdi iyesiz tastap ketuge bolmady. Sosyn qarap otyrghansha dep mynaday... Eptegen gaz shyghady eken, sony bitep... Mynalar da aqau-saqaudyng bәrin dýzep... - dep shúbyrtqan son, raqmetimdi aittym da:

- Al endi, jigitter, «ótirik aitqan jerde kóp jýrme» degen, qazir әiel kelu kerek... - dep eskerttim.

Búl eskertudi «jau keldi» dep týsingendey tórt jigit esikke bet aldy. Taudan tas domalatqanday tórtinshi etajdan qúldilaghan tórteu býkil ýidi dýbirletip barady.

Al «joghaltyp aldyq» dep jýrgen kilti bauy salbyrap esikting syrtynda túr. Jasa!

«Abay-aqparat»